18 Οκτωβρίου – Η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Ευαγγελιστή Λουκά

Κάθε χρόνο στις 18 Οκτωβρίου η Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά.

Ιδιαίτερα δε η Βοιωτική Εκκλησία τιμά με λαμπρότητα την μνήμη του Αποστόλου, αφού ο Άγιος συνδέθηκε στενά με την ένδοξη πόλη των Θηβών.

Ο Απόστολος Λουκάς καταγόταν από την Αντιόχεια της Συρίας και ασκούσε το επάγγελμα του ιατρού, ενώ συγχρόνως σύμφωνα με μια αρχαία παράδοση ήταν και άριστος ζωγράφος.

Ήταν επίσης και άριστος γνώστης της εβραϊκής, της συριακής και της ελληνικής γλώσσας, και όπως φαίνεται από έργα του είχε αξιόλογη φιλοσοφική και φιλολογική κατάρτιση.

Μάλιστα, ο έξοχος χειρισμός της ελληνικής γλώσσας συνηγορεί στο να αποδεχθούμε την παράδοση που υποστηρίζει την ελληνική εθνικότητα του Λουκά.

Ο Μιχαήλ Μαλαξός στους Βίους των Αγίων αναφέρει ότι: «Καθώς μας πληροφορεί ο Ευσέβιος, ο Ευαγγελιστής Λουκάς ήταν εξ Αντιοχείας, εθνικότητά του δε εικάζεται μάλλον η ελληνική».

Υπήρξε προσφιλής μαθητής και ακόλουθος του μεγάλου Αποστόλου των Εθνών Παύλου, τον οποίον ακολούθησε κατά το μεγαλύτερο μέρος της δεύτερης και τρίτης περιοδείας του.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Λουκάς μετά το μαρτυρικό θάνατο του Αποστόλου Παύλου κήρυξε το Ευαγγέλιο στη Δαλματία, Ιταλία, Γαλλία και κυρίως στην Ελλάδα, με επίκεντρο την πόλη των Θηβών.

Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας αναφέρει και μια άλλη παράδοση, σύμφωνα με την οποία ο Άγιος, πριν ακόμη γίνει χριστιανός, ζούσε στη Θήβα ασκώντας το επάγγελμα του ιατρού, κι εκεί γνώρισε τον Παύλο και ασπάστηκε το χριστιανισμό.

Βέβαια, η παράδοση αυτή, που υποστηρίζει τη διαμονή του Λουκά στη Θήβα πριν από τη γνωριμία του με τον Παύλο, πριν δηλαδή γίνει χριστιανός, είναι δύσκολο να εξακριβωθεί και είναι μάλλον απίθανη.

Μεγάλη προσφορά του Αγίου στην Εκκλησία, πέρα από το κηρυγματικό έργο, είναι και η συγγραφή του ιερού του Ευαγγελίου και του βιβλίου των Πράξεων των Αποστόλων.

Μάλιστα, ο Λουκάς είναι ο μόνος Ευαγγελιστής που ξεκινά το θεόπνευστο έργο του με τα προ της γεννήσεως του Χριστού γεγονότα (εμφάνιση αγγέλου στο Ζαχαρία, Ευαγγελισμός, Επίσκεψη Θεοτόκου στην Ελισάβετ, γέννηση Προδρόμου).

Αναφέρει επίσης με χρονολογική και ιστορική τάξη όλα τα γεγονότα που σχετίζονται με τη ρωμαϊκή κυριαρχία στην Παλαιστίνη.

Στη συνέχεια, στο πέμπτο ιστορικό βιβλίο της Καινής Διαθήκης, στις Πράξεις των Αποστόλων, ο Λουκάς διηγείται τη δράση των Αποστόλων για τη διάδοση του χριστιανισμού στους διωγμούς που υπέστησαν, καθώς και γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην αρχαία Ελλάδα.

Σύμφωνα με τον Μ. Μαλαξό, τόπος συγγραφής τού κατά Λουκά Ευαγγελίου είναι το σπήλαιο της ιεράς μονής του Μεγάλου Σπηλαίου, όπου σώζεται έως σήμερα η κόγχη (Αγία Τράπεζα) όπου ιερουργούσε ο Άγιος, ενώ σύμφωνα με τη γνώμη άλλων τόπος συγγραφής είναι η Αλεξάνδρεια.

Κάτι που αξίζει να αναφερθεί είναι ότι πρώτος ο Λουκάς σχεδίασε με κερί και μαστίχα την εικόνα της Θεοτόκου με τον Χριστό στην αγκαλιά.

Ο Λουκάς ζωγράφισε και τις εικόνες άλλων Αποστόλων.

Ο Άγιος Λουκάς ονομάζεται και Ευαγγελιστής της Παναγίας, επειδή περισσότερο από τους άλλους Ευαγγελιστές περιγράφει με λεπτομέρειες και παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την Υπεραγία Θεοτόκο, στην αρχή του Ευαγγελίου του.

Συγκεκριμένα, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, την επίσκεψη της Παναγίας στην Ελισάβετ, μητέρα του Τιμίου Προδρόμου, και άλλα περιστατικά από την παιδική ηλικία του Ιησού και της Μητέρας Του, τα οποία γνωρίζουμε μόνο από το Ευαγγέλιο του Λουκά.

Για το τέλος του Αποστόλου Λουκά υπάρχουν δύο παραδόσεις.

Ο Ιππόλυτος, ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος και άλλοι υποστηρίζουν ότι ο Άγιος πέθανε με μαρτυρικό τέλος, και μάλιστα ο Νικηφόρος Κάλλιστος αναφέρει ότι οι Ρωμαίοι κρέμασαν τον Άγιο από τα κλαδιά μιας ελιάς. Σύμφωνα όμως με τον Μ. Συναξαριστή, ο Άγιος εκοιμήθη ειρηνικώς στη Θήβα, όπου και ετάφη γύρω στο 80 μ.Χ., εκεί όπου σήμερα βρίσκεται ο περικαλλής ναός του.

Ιστορικές περιπέτειες, επιδρομές και σεισμοί κατέστρεψαν κατά καιρούς το ναό του Αγίου Λουκά που φιλοξενούσε τη ρωμαϊκή λάρνακα κάτω από την οποία βρισκόταν ο αρχικός τάφος του Ευαγγελιστή. Με τις αλλεπάλληλες επισκευές σμικρύνθηκαν οι διαστάσεις του ναού, και η λάρνακα, που βρισκόταν στον κυρίως ναό, βρίσκεται σήμερα στο Ιερό, με τη μια πλευρά της σχεδόν εντοιχισμένη στον ανατολικό του τοίχο.

Το έτος 357 μ.Χ ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος, ο γιος του μεγάλου Κωνσταντίνου, έδωσε εντολή στον Άγιο Αρτέμιο, το μεγάλο Δούκα της Αιγύπτου και μετέπειτα μάρτυρα, να μεταφέρει τα λείψανα του Αγίου Λουκά και να το εναποθέσει στο ναό των Αγίων Αποστόλων, κάτω από την Αγία Τράπεζα, μαζί με τα λείψανα των Αποστόλων Ανδρέα και Τιμοθέου.

Ο Αυτοκράτορας Κάρολος ο Δ’ μετέφερε τα λείψανα του Αγίου από την Κωνσταντινούπολη στην Ρώμη το έτος 1354. Στην Πράγα φυλάσσεται η τίμια κάρα του.

Έπειτα από πολυετείς προσπάθειες της τοπικής Εκκλησίας της Βοιωτίας και του Δήμου Θηβαίων επεστράφη μικρό τμήμα των ιερών λειψάνων του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά στις 17 Σεπτεμβρίου 2000.

Τα λείψανα τοποθετήθηκαν στην από αιώνες κενή λάρνακα, σε ασημένια θήκη.

(Πηγή πληροφοριών: Ιερά Μητρόπολις Θηβών και Λεβαδείας)