Υποχώρηση ρυθμού ανάπτυξης στην Κίνα – Συγκυριακή διακύμανση ή επίπτωση της στρατηγικής του Σι Τζινπίνγκ;

Συνήθως η Κίνα προκαλούσε ειδήσεις επειδή ξεπερνούσε τους ρυθμούς ανάπτυξης που είχαν προβλεφθεί. Αυτό φάνηκε να είναι ο κανόνας και στην τρέχουσα συγκυρία, αυτή που σφραγίζεται από την πανδημία αλλά και από τα βήματα για την έξοδο από αυτή.

Η Κίνα, παρότι φάνηκε αρχικά ότι θα ήταν το μεγάλο θύμα της πανδημίας, καθώς αυτή αναμετρήθηκε πρώτη μαζί της, κατάφερε να την τιθασεύσει, να επιστρέψει πρώτη σε ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης και στα δύο πρώτα τρίμηνα του 2021 να ξεπεράσει τις προσδοκίες και τις προβλέψεις, εφόσον στο πρώτο τρίμηνο ο ρυθμός ανάπτυξης σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο ένα χρόνο πριν ήταν 18,35 και στο δεύτερο τρίμηνο 7,9%.

Όμως, στο τρίτο τρίμηνο του 2021, ενώ η εκτίμηση ήταν για ανάπτυξη 5,1-5,2%, αυτό που καταγράφηκε ήταν 4,9%. Βεβαίως εάν δούμε τη συνολική επίδοση τότε θα βλέπαμε ότι στο πρώτο μισό της χρονιάς η ανάπτυξη σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο την περασμένη χρονιά ήταν στο 12,7% και στα τρία πρώτα τρίμηνα συνολικά στο 9,8%.

Ακόμη και έτσι είναι σαφές ότι στο τρίτο τρίμηνο είχαμε μια επιβράδυνση των αναπτυξιακών ρυθμών της κινεζικής οικονομίας, στοιχείο σημαντικό ακόμη και η τελική ετήσια επίδοση ξεπεράσει τις προβλέψεις.

Το κυριότερο είναι ότι αυτή η επιβράδυνση άνοιξε μια σημαντική συζήτηση για το ποιες είναι οι αιτίες αυτής της επιβράδυνσης. Δηλαδή, για το εάν είναι μια συγκυριακή επιβράδυνσης που κυρίως αποτυπώνει προβλήματα που έχουν να κάνουν με παροδικές αναστατώσεις στην κινεζική αλλά και την παγκόσμια οικονομία ή εάν αντανακλά την επίπτωση που έχει στην κινεζική οικονομία η προσπάθεια της ηγεσίας του κινεζικού κομμουνιστικού κινήματος να ελέγξει πλευρές της ιδιωτικής οικονομίας.

Οι συγκυριακές πιέσεις στην κινεζική οικονομία

Μια σειρά από παράγοντες δείχνουν αυτή τη στιγμή να επηρεάζουν την κινεζική οικονομία.

Υπάρχει καταρχάς ένα πρόβλημα με την ενέργεια, καθώς η Κίνα βρέθηκε να αντιμετωπίζει ένα ορισμένο ενεργειακό έλλειμμα το τελευταίο διάστημα που οδήγησε αρχικά σε περιορισμούς στην παραγωγή ακόμη και σε διακοπές ρεύματος, με την κυβέρνηση να δίνει εντολή στα ανθρακωρυχεία να αυξήσουν την παραγωγή (παρά την δέσμευση της κινεζικής κυβέρνησης να προχωρήσει αποφασιστικά στην «πράσινη μετάβαση») για να καλύψουν τη ζήτηση.

Το τελευταίο διάστημα η παραγωγή είχε μειωθεί εκτός όλων των άλλων και στην προσπάθεια να είναι πιο καθαροί οι ουρανοί στη διάρκεια μεγάλων εορτασμών όπως τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας.

Ωστόσο, πολλοί αποδίδουν τα προβλήματα με την παραγωγή ενέργειας σε διάφορες περιοχές και με προβλήματα γραφειοκρατίας και επικαλυπτόμενων αρμοδιοτήτων , όπως επίσης και με τον αντιφατικό τρόπο που έπρεπε ταυτόχρονα να προωθηθεί η στήριξη της βιομηχανίας και ο συνολικότερος μεσοπρόθεσμος στόχος του περιορισμού της ενεργειακής κατανάλωσης.

Όμως, όλα αυτά σήμαιναν ότι σημαντικές βιομηχανίες περιόριζαν την παραγωγή τους και αντίστοιχα αυτό δημιουργούσε προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες και για άλλες βιομηχανίες.

Έπειτα φαίνεται ότι υπήρξαν καθυστερήσεις στην υλοποίηση των μεγάλων έργων υποδομής που είναι προγραμματισμένα στο πλαίσιο του 14^ου Πεντάχρονου Πλάνου, με αποτέλεσμα ο ρυθμός αύξησης των επενδύσεων σε υποδομές στα πρώτα τρία τρίμηνα του 2021 να περιοριστεί στο 1,5%.

Έπειτα υπάρχει και η υποχώρηση των επενδύσεων σε οικοδομές, αποτέλεσμα εκτός των άλλων και των εξελίξεων σε σχέση με την υπόθεση του κολοσσού των ακινήτων Evergrande που έδειξε ταυτόχρονα ότι αναπτύσσονταν δυναμικές υπερχρέωσης τύπου «φούσκας» σε σχέση με τα ακίνητα αλλά και ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν επιθυμεί απλώς να διασώζει επιχειρήσεις που καταλήγουν στον δρόμο της υπερχρέωσης.

Και βέβαια παρά τις επιτυχίες της Κίνας στην αντιμετώπιση της πανδημίας, η πανδημία, έστω και με τη μορφή τοπικών ξεσπασμάτων αποτελεί παράγοντα ανησυχίας, που επιδρά και στην οικονομία.

Η στροφή προς την «κοινή ευημερία»

Όμως, υπάρχει και ένα συνολικότερο ζήτημα που αφορά τη στρατηγική του ίδιου του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας.

Πρόσφατο άρθρο του ίδιου του Σι Τζινπίνγκ παρουσιάζει με ακόμη πιο σαφή τρόπο την επιλογή της κινεζικής ηγεσίας να κινηθεί πέρα από την απλή επιδίωξη της οικονομικής μεγέθυνσης και της απλής επίτευξης υψηλών ρυθμών ανάπτυξης προς αυτό που περιγράφεται ως «κοινή ευημερία».

Αυτό αφορά ένα σύνολο στόχων, που εντάσσονται στον τρόπο που βλέπει το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας τη στρατηγική του για τον σοσιαλισμό, με ενδιάμεσο στάδιο μια κοινωνία χωρίς μεγάλες πολώσεις πλούτου, συνύπαρξη του κρατικού και του ιδιωτικού τομέα, δημιουργία μιας μεγάλης και ευημερούσας μεσαίας τάξης και προσπάθεια να επεκταθεί η δυναμική της ευημερίας στους αγρότες αλλά και στα πιο «πληβειακά» στρώματα της κινεζικής κοινωνίας.

Δεν είναι τόσο μια επιστροφή στον εξισωτισμό προηγούμενων περιόδων της Κίνας, αλλά σίγουρα θέτει ως προτεραιότητα τον περιορισμό των κοινωνικών ανισοτήτων, σημάδι και αυτό ότι το Κόμμα θέλει να διατηρήσει μια ισχυρή νομιμοποιητική βάση στην κοινωνία, ώστε να αποφύγει αμφισβητήσεις της  εξουσίας του.

Στο πλαίσιο αυτή της στρατηγικής αφενός έχουν μπει στο στόχαστρο οι μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις, ιδίως αυτές που οι ιδιοκτήτες διεκδικούν έναν πιο «αυτόνομο» ρόλο (π.χ. ο Τζακ Μα),  αλλά και υπερχρεωμένες εταιρείες, όπως οι μεγάλες κατασκευαστικές

Παρότι έχει παρουσιαστεί ως μια πολιτική με «μαοϊκές απηχήσεις», πιο σωστό είναι να πούμε ότι πρόκειται μάλλον για την αναζήτηση ενός ιδιότυπου δρόμου για ένα καπιταλισμό με μικρότερες κοινωνικές εντάσεις παρά για τον κινεζικό δρόμο για τον σοσιαλισμό, καθώς ο πυρήνας του τρόπου που είναι οργανωμένη η κινεζική οικονομία δεν τίθεται υπό κάποια αμφισβήτηση.