Τίτλοι ιδιοκτησίας

«Τα πάντα στον κόσμο έχουν να κάνουν με το σεξ, εκτός από το σεξ· το σεξ έχει να κάνει με την εξουσία». Η περίφημη ρήση του Οσκαρ Ουάιλντ ήρθε πάλι στον νου μου, καθώς έβγαινα χθες βράδυ από τον αγαπημένο κινηματογράφο της γειτονιάς μου. Είναι μια ρήση που συχνά χρησιμοποιείται ως άλλοθι με αμφίδρομη κατεύθυνση: τόσο από εκείνους ή εκείνες που ασκούν εξουσία, όσο και από εκείνους ή εκείνες που υποκύπτουν στην εξουσία.

Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει ότι η ίδια η εξουσία είναι σεξουαλικά διεγερτική; Πολύ βολικό για να είναι αληθινό. Ποιος χέστηκε όμως για την αυθεντικότητα – θα μας έλεγε ένας πιο μπρουτάλ Ουάιλντ – εάν τα καταφέρνει εξίσου καλά ή και καλύτερα με την προσποίηση;
Με ένα διάλειμμα είκοσι τεσσάρων ωρών είχα παρακολουθήσει δύο ταινίες τόσο διαφορετικές μεταξύ τους – μορφικά και θεματικά – όσο και ομοούσιες. Φετινές ξένες παραγωγές αμφότερες.

Δεν τις είχα δει στον ίδιο κινηματογράφο, παρότι – γνώμη μου – θα έπρεπε παντού να προβάλλονται στην ίδια αίθουσα σε διαδοχικές προβολές.

Η πρώτη, με τον αλλόκοτο τίτλο «Ατυχές πήδημα ή παλαβό πορνό» του ρουμάνου σκηνοθέτη Ράντου Ζούντε αναβίωνε την προβοκατόρικη  εικονοκλαστική παράδοση των καλλιτεχνών του Μεσοπολέμου – όπως την αποτυπώνει υπέροχα ο Λουίς Μπουνιουέλ στην «Τελευταία πνοή» (Οδυσσέας, 2015), την αυτοβιογραφία του -, την αναπροσάρμοζε στη Ρουμανία της πανδημίας (τόσο οδυνηρά παρόμοια με την Ελλάδα της πανδημίας) και δεν άφηνε τίποτε όρθιο στο σαρωτικό πέρασμά του.

Η δεύτερη, η κλασικότροπη «Τελευταία μονομαχία» του βετεράνου αμερικανού σπεσιαλίστα Ρίντλεϊ Σκοτ, βασισμένη σε αληθινά γεγονότα, μας μετέφερε επτά αιώνες πίσω, στη ζοφερή Γαλλία του 14ου αιώνα, σαν συναρπαστικό μάθημα ιστορίας που στηρίζεται σε τρεις αντικρουόμενες πρωτογενείς «μαρτυρίες», αλλά καταλήγει σε ένα κοινό «δίδαγμα», εναρμονισμένο με την πολιτική ορθότητα και τα νάματα του σύγχρονου κινήματος #MeToo. Βλέπετε, και οι δύο ταινίες, με το δικό της ύφος η καθεμία, μιλούσαν για το ίδιο πράγμα: τους τίτλους ιδιοκτησίας πάνω στο γυναικείο σώμα.

Στην «Τελευταία μονομαχία» έχουμε κυριολεκτικά μια αγοραπωλησία. Ο ιππότης Ζαν Ντε Καρούζ «αγοράζει» σύζυγο: το κορμί της συμπεριλαμβάνεται στην προίκα της. Εκλαμβάνει κατόπιν τον βιασμό της γυναίκας του από τον καλύτερό του φίλο ως υπεξαίρεση δικού του τίτλου ιδιοκτησίας. Ο φίλος αρνείται ότι βίασε τη σύζυγο του ιππότη, άλλοι αυτόπτες μάρτυρες δεν υπάρχουν και η δικαιοσύνη του 14ου αιώνα εναποθέτει την απονομή της στην ετυμηγορία του Θεού. Οι δύο πρώην φίλοι θα πρέπει να μονομαχήσουν μέχρι θανάτου.

Εάν ο ιππότης χάσει τη ζωή του, θα τη χάσει και το περιουσιακό του στοιχείο ως αυταπόδεικτη μοιχαλίδα: θα την κουρέψουν, θα τη γδύσουν, θα τη μαστιγώσουν και θα την κάψουν ζωντανή -«είκοσι με τριάντα λεπτά διαρκεί το μαρτύριο στην πυρά», πληροφορεί τη σύζυγο ένας από τους δικαστές της. Η σύζυγος είναι έγκυος στον έκτο μήνα. Το μωρό που θα φέρει στον κόσμο, θα έχει σύντομα δύο γονείς ή κανέναν.

Στον ασυγκρίτως πιο ανεκτικό 21ο αιώνα του Ράντου Ζούντε, οι τίτλοι ιδιοκτησίας του γυναικείου σώματος έχουν αλλάξει χέρια· έχουν περάσει από τον σύζυγο στην κοινή γνώμη. Ενα βίντεο με «ιδιωτικές στιγμές» διαρρέει στο Διαδίκτυο και μια καθηγήτρια σε ένα αξιοπρεπές ιδιωτικό σχολείο «δικάζεται» από τον σύλλογο κηδεμόνων ως πρωταγωνίστρια σε σκληρό πορνό. Η υποκρισία χτυπάει κόκκινο. Ο ηδονοβλεπτικός πουριτανισμός, η διπλή απόλαυση του να «παίρνεις μάτι» και να «καταγγέλλεις», απλώνεται σε όλη την υφήλιο σαν περονόσπορος. Παρά τους αιώνες που μεσολαβούν, το ίδιο πάντα ουρλιαχτό: το ίδιο πάντα δικαίωμα, η ίδια πάντα καταπάτηση.