Η Τουρκία διακινδυνεύει την επαναπροσέγγιση με την Αίγυπτο για να πουλήσει drones στην Αιθιοπία

Τα τελευταία χρόνια η Τουρκία επιδίδεται σε μια ιδιότυπη διπλωματία των drones. Με αιχμή τα τουρκική κατασκευής drones Bayraktar TB2 προσπαθεί να αναπτύξει δεσμούς με κρίσιμες χώρες, προτάσσοντας το γεγονός ότι προσφέρει αποτελεσματικά οπλικά συστήματα που μπορούν να τροποποιήσουν τον συσχετισμό δύναμης σε κρίσιμες συγκρούσεις.

Αυτό δοκιμάστηκε αρχικά στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης, όπου τα τουρκικής κατασκευής drones θεωρήθηκε ότι επέτρεψαν στην κυβέρνηση της Τρίπολης να αντέξει απέναντι στις δυνάμεις του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, παρότι ο τελευταίος είχε τη στήριξη χωρών όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος και εμμέσως η Ρωσία.

Αντίστοιχα, στην πρόσφατη ένοπλη και αιματηρή αντιπαράθεση ανάμεσα στην Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν για τη διαφιλονικούμενη περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ, επίσης εκτιμήθηκε ότι το Αζερμπαϊτζάν ενισχύθηκε από το γεγονός ότι είχε επίσης παραλάβει τουρκικά drones.

Μάλιστα, με τα ίδια τα drones η σχέση του Ερντογάν δεν είναι μόνο πολιτική, εάν αναλογιστούμε ότι η εταιρεία που κατασκευάζει τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη, είναι ιδιοκτησίας του γαμπρού του Ερτνογάν, Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ.

Όμως, όλα αυτά συχνά συνεπάγονται και εντάσεις σε σχέση με άλλες χώρες που δεν βλέπουν με το καλύτερο μάτι αυτές τις κινήσεις της Άγκυρας. Για παράδειγμα η Ρωσία δεν έκρυψε τη δυσαρέσκειά της για την τουρκική ανάμειξη στη σύγκρουση στον Καύκασο, μια περιοχή που παραδοσιακά τη θεωρεί τμήμα του δικού της ζωτικού χώρου.

Αντίστοιχα, η Ρωσία εξέφρασε ρητά τις αντιρρήσεις της για τις πωλήσεις τουρκικών drones στην Ουκρανία, όπως και για τα σχέδια για συμπαραγωγή drones στην Ουκρανία, υπογραμμίζοντας ότι κατά τη Μόσχα τέτοια συστήματα μπορεί να χρησιμοποιηθούν από «τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις ενάντια στο λαό τους».

Πάντως τα στοιχεία της ένωσης των Τούρκων εξαγωγέων αμυντικού και αεροπορικού εξοπλισμού δείχνουν μια αύξηση των σχετικών εξαγωγών κατά 39%, φτάνοντας τα 2,1 δισεκατομμύρια δολάρια στα πρώτα τρία τρίμηνα του 2021, ενώ το 2020 ήταν 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια.

Το ζητήματα με τις πωλήσεις drones στην Αιθιοπία

Η πιο πρόσφατη συμφωνία για την πώληση τουρκικών drones αφορά την κυβέρνηση της Αιθιοπίας. Σύμφωνα με πληροφορίες η Τουρκία έχει διαπραγματευτεί επιπλέον συμφωνίες για την πώληση drones στο Μαρόκο και την Αιθιοπία.

Παρότι δεν έχουν ανακοινωθεί επισήμως οι συμφωνίες, τουρκικές πηγές αναφέρουν ότι και οι δύο χώρες έχουν ζητήσει να αγοράσουν μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar TB2 αλλά την παροχή ανταλλακτικών και την εκπαίδευση αυτών που θα τα χειρίζονται.

Μάλιστα αναφέρεται ότι οι τουρκικές εξαγωγές αμυντικού και αεροπορικού εξοπλισμού στην Αιθιοπία έφτασαν το πρώτο τρίμηνο του 2021 τα 51 εκατομμύρια δολάρια (από 203.000 δολάρια στην αντίστοιχη περσινή περίοδο), ενώ στο Μαρόκο έφτασαν τα 78,6 εκατομμύρια δολάρια – με τα 62 μόνο τον Σεπτέμβριο – (με το 2020 να φτάνουν μόλις τις 402.000 δολάρια).

Η συνεργασία πάντως της αιθιοπικής κυβέρνησης με την Τουρκία φαίνεται και σε άλλα σημεία όπως για παράδειγμα το γεγονός ότι τα σχολεία που λειτουργούσαν υπό τον έλεγχο του γκιουλενικού κινήματος στην Αιθιοπία έχουν περάσει πλέον στον έλεγχο του Ιδρύματος Maarif, μια κυβερνητική πρωτοβουλία που παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην τουρκική πολιτιστική διπλωματία.

Ο κίνδυνος επιδείνωσης των σχέσεων με την Αίγυπτο

Όμως, η απόφαση της Άγκυρας να πουλήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη στην Αιθιοπία και να αναβαθμίσει συνολικότερα τις σχέσεις της με τη συγκεκριμένη αφρικανική χώρα ενέχει τον κίνδυνο να επιδεινώσει τις σχέσεις της Τουρκίας με την Αίγυπτο σε μια συγκυρία όπου υποτίθεται ότι η τουρκική εξωτερική πολιτική ήταν προσανατολισμένη σε μια ορισμένη επαναπροσέγγιση.

Είναι γνωστό ότι τα προηγούμενα χρόνια οι σχέσεις ανάμεσα σε Τουρκία και Αίγυπτο ήταν αρκετά τεταμένες. Η Τουρκία στην περίοδο της «Αραβικής Άνοιξης» είχε υποστηρίξει τις θέσεις της Μουσουλμανικής Αδελφότητας (ρεύματος με το οποίο το κυβερνών AKP έχει ιδεολογική συγγένεια) και την κυβέρνηση Μόρσι, ενώ είχε καταδικάσει την ανατροπή της και μάλιστα ακόμη και σήμερα ένας σημαντικός αριθμός εξόριστων στελεχών της Μουσουλμανικής Αδελφότητας βρίσκεται στην Τουρκία.

Ωστόσο στο νέο τοπίο που έφερε η αλλαγή της αμερικανικής κυβέρνησης και η αποχώρηση του Ντόναλντ Τραμπ από τον Λευκό Οίκο, η Άγκυρα έδειξε ότι ήθελε μια επαναπροσέγγιση με χώρες με τις οποίες είχε έρθει σε αντιπαράθεση τα προηγούμενα χρόνια, από την Σαουδική Αραβία έως την Αίγυπτο, με σκοπό να αποφύγει τον κίνδυνο μιας περιφερειακής απομόνωσης που θα ερχόταν να προστεθεί στην αμερικανική δυσπιστία.

Όμως, για την Αίγυπτο η προοπτική μιας αμυντικής συνεργασίας ανάμεσα στην Τουρκία και την Αιθιοπία είναι μια δυσάρεστη εξέλιξη. Άγκυρα και Αντίς Αμπέμπα έχουν αντιπαρατεθεί έντονα σε σχέση με την κατασκευή του Μεγάλου Φράγματος της Αιθιοπικής Αναγέννησης, που η Αίγυπτος (όπως και το Σουδάν) υποστηρίζουν ότι θα επηρεάσει αρνητικά τις ροές νερού προς τις χώρες τους.

Έπειτα η Αίγυπτος θεωρεί ιδιαίτερα προβληματική την προοπτική χρήσης των τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών στον πόλεμο στο Τιγκράι, ουσιαστικά τον σε εξέλιξη εμφύλιο πόλεμο στην Αιθιοπία, γιατί θεωρεί ότι η αμυντική συνεργασίας Αιθιοπίας και Τουρκίας αποτελεί εκ των πραγμάτων αμφισβήτηση της κυρίαρχης θέσης της Αιγύπτου ως προς την στρατιωτική αποτροπή στην ευρύτερη περιοχή, ιδίως από τη στιγμή που δείχνει να αφορά μια συνολικότερη απόφαση της Τουρκίας να εμπλακεί σε ένοπλες συγκρούσεις στην Αφρική.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στις 17 Οκτωβρίου ο Ερντογάν ξεκίνησε μια περιοδεία στην Αφρική που περιλαμβάνει την Αγκόλα, το Τόγκο και τη Νιγηρία με το θέμα της πώλησης drones να περιλαμβάνεται στην ατζέντα. Άλλωστε ήδη ο κυβερνήτης ενός εκ των ομόσπονδων κρατών της Νιγηρίας ανακοίνωσε σχέδια να αγοράσει εξοπλισμένα drones από την Τουρκία.

Αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία με την επιλογή της αυτή μάλλον αδυνατίζει τις θέσεις της σε σχέση με την όποια προσπάθεια διαπραγμάτευσης με την Αίγυπτο. Ιδίως εάν αναλογιστούμε ότι η Αιγυπτιακή πλευρά έχει αντιδράσει μάλλον αρνητικά στον τρόπο που η Τουρκία επιμένει ότι η ίδια ήταν διατεθειμένη να τις προσφέρει πιο γενναιόδωρη χάραξη ΑΟΖ από αυτή που η Αίγυπτος υπέγραψε με την Ελλάδα, καθώς θεωρήθηκε ότι κάτι τέτοιο συνιστά υποτιμητική αντιμετώπιση.

Ούτε είναι εύκολο να χειριστεί η Τουρκία την εμπλοκή της σε σύνθετες συγκρούσεις απλώς και μόνο με το να προσφέρεται να πουλήσει drones και στην αντίπαλη πλευρά, όπως έκανε ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου όταν προσπάθησε να κατευνάσει τις ρωσικές αντιδράσεις στις πωλήσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών στην Ουκρανία προτείνοντας να πουλήσουν και στην ίδια τη Ρωσία.

Τη ρίσκο της διαρκούς εμπλοκής σε περιφερειακές συγκρούσεις

Ουσιαστικά αυτό αναδεικνύει μια πιο συνολική αντίφαση της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής σε αυτή την περίοδο των διαρκών «προβολών ισχύος» και της διεκδίκησης ρόλου περιφερειακής δύναμης, δηλαδή την εμπλοκή σε ανοιχτές κρίσεις με κίνδυνο να γίνει η Τουρκία μέρος του προβλήματος.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων και στην κυβέρνηση της Αιθιοπίας και στο Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο του Τιγκράι για την παράταση των συγκρούσεων. Η πώληση όπλων σε συγκρούσεις όπου οι συμμετέχοντες αντιμετωπίζονται με τέτοιο τρόπο από τη διεθνή κοινότητα, δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί ως ο καλύτερος τρόπος για να ανοικοδομήσει συμμαχίες η Τουρκία.