Αξιολόγηση – Το υπουργείο Παιδείας στέλνει 15 νέες ερωτήσεις – απαντήσεις στα σχολεία

Εγκύκλιο απέστειλε το υπουργείο Παιδείας στα σχολεία, με την οποία γνωστοποιείται, ότι «η εφαρμογή του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) ‘Αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου σχολικών μονάδων’, στην οποία υποβάλλονται ηλεκτρονικά η συνοπτική έκθεση αξιολόγησης των σχολικών μονάδων και ο συλλογικός προγραμματισμός, θα παραμείνει ανοικτή έως την Παρασκευή 12 Νοεμβρίου».

Επισημαίνεται πως η φόρμα «Συλλογικού Προγραμματισμού» θα ενεργοποιηθεί τη Δευτέρα 25 Οκτωβρίου και οι Συντονιστές Εκπαιδευτικού Έργου θα μπορούν να εισέρχονται στην εφαρμογή από την Τετάρτη 27 Οκτωβρίου.

Την εγκύκλιο συνοδεύει κείμενο με δεκαπέντε ερωτήσεις-απαντήσεις σχετικά με την αξιολόγηση.

Μεταξύ αυτών, τίθεται το ερώτημα: «Εξαρτάται/έχει σχέση η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών με την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας;». Και δίδεται η εξής απάντηση:

«Η αξιολόγηση των σχολικών μονάδων και η ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών είναι δύο διακριτά και ξεχωριστά πεδία του συστήματος εκπαιδευτικής αξιολόγησης. Συσχετίζονται μόνο σε ένα σημείο: η ενεργή συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη λειτουργία της σχολικής μονάδας και στην αυτοαξιολόγησή της (και όχι τα αποτελέσματα της αξιολόγησης) αποτελεί ένα υπο-κριτήριο της αξιολόγησης της υπηρεσιακής τους συνέπειας και επάρκειας».

Υπενθυμίζεται ότι οι εκπαιδευτικοί έχουν ταχθεί κατά της αξιολόγησης στην εκπαίδευση, τουλάχιστον έτσι όπως περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας, ενώ έχουν πραγματοποιήσει πανεκπαιδευτικό συλλαλητήριο ενάντια στο συγκεκριμένο μέτρο.

Οι ερωτήσεις – απαντήσεις του ΥΠΑΙΘ για την αξιολόγηση

1. Γίνεται σύγκριση και κατηγοριοποίηση των σχολείων μέσα από την αξιολόγηση σχολικής μονάδας;

Όχι. Κατά τη διαδικασία υλοποίησης της εσωτερικής αξιολόγησης, οι σχολικές μονάδες συγκρίνονται μόνο με τον εαυτό τους και μάλιστα διαχρονικά. Η συλλογική, εσωτερική αποτίμηση του έργου τους ανά σχολική χρονιά, με βάση και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση δράσεων βελτίωσης σε πλευρές του εκπαιδευτικού έργου που οι ίδιες οι μονάδες θεωρούν ότι χρήζουν βελτίωσης/ενίσχυσης, επιτρέπει στα σχολεία να παρακολουθούν σε βάθος χρόνου τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας τους.

Εξάλλου, η κλίμακα αποτίμησης (εξαιρετική – μη επαρκής) είναι ποιοτική και μόνο για λόγους πρακτικούς αποτυπώνεται με αριθμητικό χαρακτήρα (1-4)

Επομένως, οι αξιολογικές διαδικασίες δεν μπορούν με κανένα τρόπο να οδηγήσουν σε σύγκριση ή κατηγοριοποίηση σχολείων. Όσον αφορά την Εξωτερική Αξιολόγηση, σύμφωνα με το άρθρο 35 του ν. 4692/2020, η ανάρτηση των Εκθέσεων Εξωτερικής Αξιολόγησης ΔΕΝ περιλαμβάνει αναφορά σε συγκεκριμένα σχολεία. Επομένως, σε καμία περίπτωση δεν είναι δυνατή η κατηγοριοποίηση των σχολείων με βάση τα δεδομένα που συλλέγει το σύστημα.

2. Λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες συνθήκες λειτουργίας κάθε σχολείου κατά την αξιολόγηση;

Προφανώς. Οι άξονες αποτυπώνονται και αποτιμώνται με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στη σχολική μονάδα κατά το συγκεκριμένο κάθε φορά σχολικό έτος. Για παράδειγμα, στην πρώτη Έκθεση Εσωτερικής αξιολόγησης, η οποία αναφέρεται στο έργο της περσινής σχολικής χρονιάς, αποτιμάται η διδασκαλία, μάθηση και αξιολόγηση σε συνθήκες πανδημίας και κυρίως τηλεκπαίδευσης.

Ταυτόχρονα, στοιχεία όπως η υλικοτεχνική υποδομή του σχολείου, τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά του μαθητικού πληθυσμού, η σύνθεση του Συλλόγου διδασκόντων κ.ά. καταγράφονται στην Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης των σχολικών μονάδων. Με τον τρόπο αυτό, οι σχολικές μονάδες έχουν τη δυνατότητα να αποτυπώσουν όλους εκείνους τους παράγοντες που ενισχύουν ή επηρεάζουν την ομαλή λειτουργία τους, συμβάλλοντας, έτσι, και στην ορθή πληροφόρηση του συστήματος. Για τον λόγο αυτό εξάλλου δεν υπάρχει ακριβής αντιστοίχιση της κλίμακας αποτίμησης με συγκεκριμένα αποτελέσματα. Όπως αναφέρεται σαφώς και στον σχετικό Οδηγό Τεκμηρίωσης της Αποτίμησης (http://iep.edu.gr/el/odigoi-kai-ergaleia-m/tekmiriosi-apotimisis-themati… aksonon), το παρόν σύστημα αξιολόγησης επικεντρώνεται στην αποτίμηση των λειτουργιών, δηλαδή του έργου και των διαδικασιών ενός σχολείου, οι οποίες στοχεύουν στην εκπαίδευση των μαθητών και μαθητριών, και δεν εστιάζει στο αποτέλεσμα αυτό καθ’ αυτό, το οποίο μπορεί να εξαρτάται από ποικίλους άλλους εξωτερικούς παράγοντες (π.χ. κοινωνικοοικονομικό επίπεδο μαθητών και μαθητριών, υποδομές του σχολείου, συνθήκες λειτουργίας του κ.λπ.).

Επομένως, εξετάζεται:

• Τι κάνει το σχολείο;
• Τι αποτέλεσμα έχει αυτό που κάνει το σχολείο και γιατί;

3. Εξαρτάται η χρηματοδότηση των σχολείων από την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας;

Σε καμία περίπτωση. Στο θεσμικό πλαίσιο της αξιολόγησης των σχολικών μονάδων δεν υπάρχει καμία αναφορά ούτε συσχέτιση με θέματα χρηματοδότησης.

4. Εξαρτάται/έχει σχέση η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών με την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας;

Η αξιολόγηση των σχολικών μονάδων και η ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών είναι δύο διακριτά και ξεχωριστά πεδία του συστήματος εκπαιδευτικής αξιολόγησης. Συσχετίζονται μόνο σε ένα σημείο: η ενεργή συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη λειτουργία της σχολικής μονάδας και στην αυτοαξιολόγησή της (και όχι τα αποτελέσματα της αξιολόγησης) αποτελεί ένα υπο-κριτήριο της αξιολόγησης της υπηρεσιακής τους συνέπειας και επάρκειας.

5. Η πλατφόρμα όπου αναρτώνται οι εκθέσεις ΣΕΕ φαίνεται στο κοινό;

Το κοινό δεν έχει πρόσβαση στην ειδική πλατφόρμα του ΙΕΠ, στην οποία αναρτώνται οι Εκθέσεις τόσο των σχολικών μονάδων όσο και των Σ.Ε.Ε./Σ.Ε.. Οι Εκθέσεις των Σ.Ε.Ε./Σ.Ε., όπως προβλέπεται στο θεσμικό πλαίσιο, θα δημοσιοποιούνται χωρίς αναφορά σε συγκεκριμένα σχολεία.

6. Δημοσιεύεται το αποτέλεσμα της αποτίμησης των αξόνων σε αριθμητική κλίμακα;

Όχι, το αποτέλεσμα της αποτίμησης σε αριθμητική κλίμακα ανά άξονα ΔΕΝ δημοσιεύεται. Πρόσβαση σε αυτό έχει μόνο το σχολείο και η εκπαιδευτική ιεραρχία.

Η αξιολόγηση της σχολικής μονάδας δεν έχει, ούτε ως φιλοσοφία ούτε ως διαδικασία, αρνητικό πρόσημο. Σε επίπεδο σχολείου έχει ως στόχο τη βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου μέσω εσωτερικών, συλλογικών διαδικασιών, σε συνάρτηση πάντα με τις συνθήκες και τα ιδιαίτερα γνωρίσματα των σχολικών μονάδων.

Η εξωτερική αξιολόγηση δρα υποστηρικτικά και ανατροφοδοτικά προς την εσωτερική αξιολόγηση, ενισχύοντας, ταυτόχρονα, τη διαφάνεια και την αξιοπιστία των εσωτερικών αξιολογικών διαδικασιών. Επομένως, δεν υφίστανται συνέπειες στο σχολείο ούτε στους εκπαιδευτικούς, στο πλαίσιο της αξιολόγησης των σχολικών μονάδων.

8. Η εξωτερική αξιολόγηση από ποιον γίνεται; Πώς γνωρίζει ο εξωτερικός αξιολογητής το σχολείο και τις δράσεις του; Τι συνέπειες επιφέρει;

Η εξωτερική αξιολόγηση πραγματοποιείται από τους Συντονιστές Εκπαιδευτικού Έργου Παιδαγωγικής Ευθύνης/ Συμβούλους Εκπαίδευσης Παιδαγωγικής Ευθύνης, οι οποίοι και συντάσσουν Έκθεση Εξωτερικής Αξιολόγησης για κάθε σχολική μονάδα ευθύνης τους. Ο/Η Σ.Ε.Ε./Σ.Ε., αντλώντας στοιχεία από τις Εκθέσεις που υποβάλλουν οι σχολικές μονάδες στην ειδική εφαρμογή του ΙΕΠ: α) καταχωρίζει στην πλατφόρμα τις παρατηρήσεις του για τον Συλλογικό Προγραμματισμό, για την επιλογή, τον σχεδιασμό και την πορεία υλοποίησης των δράσεων, προκειμένου να ληφθούν υπόψη από τους εκπαιδευτικούς του σχολείου, καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, β) αποτιμά τεκμηριωμένα το έργο του σχολείου ανά θεματικό άξονα, μετά την υποβολή της Έκθεσης Εσωτερικής Αξιολόγησης από το σχολείο, και γ) σημειώνει συνοπτικά θετικά σημεία, σημεία προς βελτίωση και προτάσεις βελτίωσης.

Οι Σ.Ε.Ε./Σ.Ε., στο πλαίσιο του ρόλου τους, συνεργάζονται με τα σχολεία ευθύνης τους και υποστηρίζουν τους εκπαιδευτικούς στο έργο τους, καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Η πλατφόρμα παρέχει τη δυνατότητα να παρακολουθούν την πορεία των Δράσεων βελτίωσης. Στο τέλος της χρονιάς καλούνται να αποτιμήσουν αυτό το έργο, με βάση τα τεκμήρια που έχουν συγκεντρώσει. Η εξωτερική, επομένως, αξιολόγηση διευκολύνει το έργο της υποστήριξης και φέρνει πιο κοντά τους Σ.Ε.Ε. με τα σχολεία τους. Η αξιολογική διαδικασία έχει στόχο αυτήν ακριβώς την υποστήριξη και το αποτέλεσμά της δεν συνδέεται με κανενός άλλου είδους επίπτωση στα σχολεία.

9. Συνδέεται η αξιολόγηση σχολικής μονάδας με τις επιδόσεις των μαθητών;

Η αυτοαξιολόγηση δεν συνδέεται με την επίδοση των μαθητών/-τριών, αν και το όλο εγχείρημα στη βελτίωσή της.

10. Η ανάρτηση της έκθεσης αξιολόγησης στην ιστοσελίδα σε τι αποβλέπει;

Η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων της εσωτερικής αξιολόγησης των σχολικών μονάδων στην ιστοσελίδα είναι συνοπτική. Δημοσιεύονται μόνο η ταυτότητα, τα θετικά σημεία και τα σημεία προς βελτίωση, καθώς και η αποτίμηση των σχεδίων δράσης συνολικά, όπως δηλώνεται από τα ίδια τα σχολεία. Το μέρος που δημοσιεύεται ΔΕΝ περιλαμβάνει κλίμακες αποτίμησης για συγκεκριμένα σχολεία.

Η ανάρτηση στην ιστοσελίδα, επομένως, έχει ως αποκλειστικό στόχο τη διαφάνεια και ενημέρωση του κοινού σχετικά με το έργο και την προσφορά των σχολικών μονάδων και την ανάδειξη καλών πρακτικών από και προς τα σχολεία της χώρας.

11. Ποιοτική ή ποσοτική είναι τελικά η βαθμολόγηση των αξόνων;

Ούτε οι δείκτες ούτε η κλίμακα αποτίμησης είναι ποσοτική. Το 1-4 αντιπροσωπεύει ποιοτικούς χαρακτηρισμούς για λόγους διευκόλυνσης της καταγραφής (μη επαρκής λειτουργία με αρκετά σημεία προς βελτίωση-εξαιρετική λειτουργία). Ο κάθε άξονας έχει τη δική του διακριτή αξία (δεν υπάρχει συνολικός αριθμός ούτε μέσος όρος), επομένως πρόκειται για καθαρά ποιοτική αξιολόγηση με βάση τεκμήρια και ως τέτοια δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατηγοριοποίηση των σχολείων.

12. Τα Σχέδια Δράσης μιας σχολικής μονάδας πρέπει να καλύπτουν όλους τους άξονες;

Τα Σχέδια Δράσης σπάνια θα μπορούν να καλύψουν όλους τους άξονες και κάτι τέτοιο δεν απαιτείται, ακόμα και στα σχολεία με μεγάλο αριθμό εκπαιδευτικών. Μπορούν επομένως να υλοποιηθούν περισσότερα από ένα διαφορετικά Σχέδια Δράσης σε έναν άξονα ή κανένα Σχέδιο Δράσης σε κάποιους άλλους.

13. Θα υπάρξει επιβράβευση ή συνέπειες για τις σχολικές μονάδες που θα πετύχουν ή θα αποτύχουν αντίστοιχα στους στόχους της αξιολόγησης;

Οι στόχοι βελτίωσης καθορίζονται από το ίδιο το σχολείο και η επίτευξή τους ωφελεί την ίδια τη σχολική μονάδα. Εάν το αποτέλεσμα δεν είναι το αναμενόμενο βάσει του σχεδιασμού της ίδιας της Ομάδας, μπορεί να προταθεί επανάληψη με τροποποίηση της δράσης ή επέκτασή της την επόμενη σχολική χρονιά. Οι καλές πρακτικές από την άλλη καταγράφονται στα αποτελέσματα της σχολικής μονάδας και μπορούν να αναδειχθούν μέσα από τις διαδικασίες της εξωτερικής αξιολόγησης, ώστε να αξιοποιηθούν και από άλλα σχολεία.

14. Μήπως η διαδικασία της αξιολόγησης ενισχύει τον συγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό χαρακτήρα του εκπαιδευτικού μας συστήματος;

Η ανάδειξη καλών πρακτικών από και προς τη βάση (όλα τα σχολεία της χώρας) είναι ως πρακτική αντίθετη του συγκεντρωτισμού. Η πλατφόρμα έχει σχεδιαστεί με τρόπο που να διευκολύνει την όλη διαδικασία, ώστε να περιορίζεται ο όγκος των καταχωρίσεων στον μικρότερο δυνατό.

15. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν «έτοιμα-φασόν» κείμενα για την αξιολόγηση, σε συγκεκριμένους μόνο άξονες και όχι εξατομικευμένα κείμενα για κάθε σχολική μονάδα;

Όχι. Ο νόμος και η υπουργική απόφαση προβλέπουν συγκεκριμένη διαδικασία, άξονες, βήματα και πλαίσιο για την υλοποίηση της αξιολόγησης σχολικής μονάδας και εκπαιδευτικού έργου. Μη ουσιαστική συμμετοχή στη διαδικασία αυτή ή υποβολή έτοιμου – μη εξατομικευμένου κειμένου συνιστά παραβίαση και του
κανονιστικού πλαισίου και της τελεσίδικης δικαστικής απόφασης.