Πώς θα αντιμετωπίσετε την καρκινική κόπωση – Οι ειδικοί συμβουλεύουν

Ενα μεγάλο ποσοστό ασθενών που πάσχουν από καρκίνο νιώθουν εξαντλημένοι, καθώς ακόμα και το πρωί ξυπνάνε κουρασμένοι, «άδειοι από ενεργειακά αποθέματα».

Οπως εξηγεί στο κείμενο που ακολουθεί η Μαρία Κιαγιά, παθολόγος με εξειδίκευση στην Ανακουφιστική Ιατρική – Υπεύθυνη Ογκολογικής Μονάδας ΤΥΠΕΤ, η κόπωση που οφείλεται στον καρκίνο (καρκινική κόπωση) είναι μια υποκειμενική εμπειρία που οφείλεται σε πολλούς παράγοντες.

Διαφέρει από την αναμενόμενη κόπωση που εμφανίζεται ύστερα από σωματική ή πνευματική καταπόνηση και η οποία υποχωρεί μετά από ανάπαυση ή ύπνο.

Η καρκινική κόπωση:

• Χαρακτηρίζεται από αδυναμία εκτέλεσης συνηθισμένων δραστηριοτήτων, αίσθηση εξάντλησης, άσχημη ψυχολογία και πνευματική κόπωση. Επίσης, από αδυναμία έναρξης νέας δραστηριότητας, συγκέντρωσης, λήψης αποφάσεων, πραγματοποίησης κοινωνικών ή εργασιακών συναντήσεων.
• Είναι μη αναστρέψιμη με την ανάπαυση και τον ύπνο.
• Δεν είναι αποτέλεσμα αυξημένης σωματικής ή πνευματικής δραστηριότητας.

Ο ακριβής λόγος της εμφάνισης της καρκινικής κόπωσης δεν είναι γνωστός. Πιθανόν να οφείλεται στη νεοπλασματική νόσο αλλά και στις θεραπείες, συμπεριλαμβανομένης της χημειοθεραπείας, της ακτινοθεραπείας και της ανοσοθεραπείας.

Στους ασθενείς που ολοκληρώνουν τις θεραπείες τα ενεργειακά αποθέματά τους συνήθως επιστρέφουν σταδιακά σε φυσιολογικά επίπεδα μέσα στους πρώτους 6-12 μήνες μετά το τέλος της θεραπείας.

Oι υποκείμενοι μηχανισμοί που προκαλούν την εμφάνιση της κόπωσης – η οποία είναι το συχνότερο σύμπτωμα ανάμεσα στους πάσχοντες από νεοπλασία – δεν έχουν ακόμη επαρκώς διευκρινιστεί και ίσως να διαφέρουν από άτομο σε άτομο.

Πάντως, η παρουσία των καρκινικών κυττάρων προκαλεί την κυκλοφορία προ φλεγμονωδών κυτταροκινών, δυσλειτουργία υποθαλάμου – υπόφυσης – επινεφριδίων, διαταραχή των κιρκάδιων ρυθμών, καθώς και αλλαγές σχετικές με την ικανότητα παραγωγής αλλά και χρησιμοποίησης της ενέργειας που παράγεται από τα μιτοχόνδρια των κυττάρων (τα μιτοχόνδρια είναι οι μονάδες παραγωγής ενέργειας – οι μπαταρίες – των κυττάρων).

Τι πρέπει να κάνετε

• Προσδιορίστε οτιδήποτε στο περιβάλλον σας μπορεί να επιβαρύνει την κόπωση (αντικείμενα καθημερινής χρήσης σε πολύ υψηλές ή χαμηλές θέσεις, καθίσματα άβολα ή μικροέπιπλα που απαιτούν συχνές μετακινήσεις).
• Αποφύγετε τις ακραίες θερμοκρασίες.
• Αποφύγετε τα ζεστά ντους ή τα μπάνια που διαρκούν πολύ.
• Τρώτε μικρά, καλά ισορροπημένα γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μελέτες έδειξαν ότι η προσθήκη πιπερόριζας (τζίντζερ) στη διατροφή ίσως βοηθήσει.
• Προσπαθήστε να εξασφαλίσετε καλής ποιότητας ύπνο. Να κοιμάστε περίπου την ίδια ώρα κάθε βράδυ και μην αμελήσετε να ενημερώσετε τον γιατρό σας αν πάσχετε από αϋπνία.
• Ιεραρχήστε τις ανάγκες σας, κάντε ένα πλάνο δραστηριοτήτων και χρησιμοποιήστε την ενέργειά σας σε δραστηριότητες που είναι σημαντικές για εσάς.
• Μη φοβάστε να ακυρώσετε σχέδια αν αισθάνεστε κουρασμένοι. Μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια και να αναθέσετε εργασίες σε κοντινά σας πρόσωπα (όπως αγορά τροφίμων, καθαριότητα). Ακόμα και τα παιδιά μικρότερης ηλικίας νιώθουν σημαντικά όταν τους μιλήσετε και τους εξηγήσετε πώς αισθάνεστε και θα σας εκπλήξουν ευχάριστα αν τους αναθέσετε απλές εργασίες ανάλογα με την ηλικία τους.
• Ψυχολογική υποστήριξη, τεχνικές χαλάρωσης, βελονισμός, γιόγκα ίσως βοηθήσουν κάποιους ασθενείς.
• Προγραμματισμένη ασφαλής και ανάλογη με τη συνολική κατάσταση της υγείας σας σωματική άσκηση θα σας βοηθήσει. Συζητήστε το με τον θεράποντα ιατρό σας.
• Περπάτημα με σταθερό ρυθμό για 20-30 λεπτά 3-4 φορές την εβδομάδα θα σας μειώσει την κόπωση και θα τονώσει την αυτοπεποίθησή σας και την ψυχική σας ευεξία. Ασκήσεις ενδυνάμωσης της µυϊκής ισχύος ενδείκνυνται εφόσον το επιτρέψει ο γιατρός σας.
• Καταγράψτε όλα τα φάρμακα που λαμβάνετε στη διάρκεια του 24ώρου ώστε ο γιατρός σας να εκτιμήσει αν πρέπει να αλλάξει, να μειώσει ή να αυξήσει τη δόση κάποιων φαρμάκων.

Εξατομικευμένη προσέγγιση

Είναι σημαντικό να σημειωθεί – όπως διευκρινίζει η ειδικός – πως δεν έχει βρεθεί κάποια φαρμακευτική αγωγή που να αντιμετωπίζει την καρκινική κόπωση, οπότε η προσέγγιση είναι εξατομικευμένη.

«Ενημερώστε τον γιατρό σας και τους οικείους σας. Ο γιατρός θα ενημερώσει εσάς και την οικογένειά σας σχετικά με την καρκινική κόπωση. Η έλλειψη ενημέρωσης μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα επικοινωνίας, δυσαρέσκεια και ενοχές μεταξύ της οικογένειας και των φίλων. Επιπλέον ο γιατρός σας θα σας δώσει θεραπεία αν η κόπωση οφείλεται σε αίτια που πρέπει να αντιμετωπιστούν, όπως κάποια λοίμωξη, αναιμία, αϋπνία, ανορεξία, καχεξία» καταλήγει η ίδια.