Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης – Τέσσερις πολίτες από διαφορετικά κράτη-μέλη της ΕΕ μιλούν στο in.gr

Από τις 15 έως τις 17 Οκτωβρίου, σε μια από τις δυο «πρωτεύουσες» της ΕΕ, στο Στρασβούργο, πραγματοποιήθηκε για τέταρτη φορά μια ξεχωριστή διαδικασία. Ένα πάνελ 200 πολιτών, των οποίων η γεωγραφική προέλευση, το φύλο, το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, η/και το επίπεδο εκπαίδευσης ανταποκρινόταν στην πληθυσμιακή σύσταση της Ένωσης, συνεδρίασε ελεύθερα για δυο από τις κύριες προκλήσεις του μπλοκ: τη μετανάστευση και τη θέση της Ευρώπης στον κόσμο.

Τρία ακόμη είχαν προηγηθεί. Από την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον, μέχρι την ανάγκη για ισχυρότερη οικονομία, τη διαφύλαξη της ευρωπαϊκής δημοκρατίας και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, οι 800 συνολικά πολίτες που βρέθηκαν στην πόλη της Γαλλίας κλήθηκαν να συζητήσουν λίγο-πολύ για όλα όσα απασχολούν την Ένωση. Ταυτόχρονα, κάθε πολίτης μπορεί να καταθέσει τη δική του πρόταση ή και να διοργανώσει κάποια σχετιζόμενη εκδήλωση στη χώρα του, μέσω της πλατφόρμας που δημιούργησε για αυτό το σκοπό η ΕΕ.

Συμμετέχοντες της Διάσκεψης σε ένα από τα αμέτρητα εντυπωσιακά σημεία των εγκαταστάσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο: Το κλεισμένο με τζάμια αίθριο του κτιρίου «Λουίζ Βάις», με τις μονστέρες και τα άλλα κρεμαστά φυτά που το διατρέχουν από το ταβάνι του τελευταίου ορόφου μέχρι το ισόγειο

Τώρα ο κύκλος των προπαρασκευαστικών συναντήσεων έκλεισε. Οι πολίτες γνωρίζουν πλέον σε ποια θέματα θα εστιάσουν στις δεύτερες, ηλεκτρονικές συναντήσεις των ομάδων εργασίας τους που θα πραγματοποιηθούν το Νοέμβριο, προκειμένου στις αρχές του 2022 να καταθέσουν τις προτάσεις τους ενώπιον μιας Ολομέλειας αποτελούμενης, μεταξύ άλλων, από 108 ευρωβουλευτές, 54 μέλη κυβερνήσεων (δύο ανά κράτος-μέλος), τρία μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και 108 εκπροσώπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Οι ίδιες οι Ομάδες Δράσης Πολιτών θα αποστείλουν 80 εκπροσώπους που θα συμμετέχουν ισότιμα στη διαδικασία, με έναν από τα κριτήρια επιλογής τους να ορίζει ότι τουλάχιστον το ένα τρίτο θα πρέπει να είναι κάτω από την ηλικία των 25 ετών. Άλλωστε, μιλάμε για το μέλλον της Ευρώπης – με χρονικό ορίζοντα το 2050.

Προς το παρόν δεν υπάρχει κάποια σαφής δέσμευση για την εφαρμογή των προτάσεων των πολιτών, πέραν των διαβεβαιώσεων των τριών κύριων οργάνων της Ένωσης για την αξιοποίησή τους.

Όμως, πολίτες που συμμετέχουν στη Διάσκεψη εκφράζουν στο in.gr την (μεγαλύτερη ή μικρότερη) αισιοδοξία τους ότι η γνώμη τους θα εισακουστεί. Τέσσερις εξ αυτών, η Βασιλική Φάσσου από την Ελλάδα, ο Péter Csákai-Szőke από την Ουγγαρία, το Klaudia Mazur από την Πολωνία και ο Boris Schober από την Αυστρία, μίλησαν στο in.gr για την εμπειρία τους από τη Διάσκεψη και τις ελπίδες τους για την έκβασή της και μοιράστηκαν τις απόψεις τους για τα δυο κεντρικά ζητήματα γύρω από τα οποία περιστράφηκε: τη μετανάστευση και τη θέση της Ευρώπης στον κόσμο.

Κοινό τους σημείο; Η διάθεση για περισσότερη ευρωπαϊκή ενοποίηση και η πίστη τους στις ευρωπαϊκές αξίες, που ελπίζουν να αποτελέσουν βασικό γνώμωνα στη χάραξη του μέλλοντος του μπλοκ.

Όμως, ας δώσουμε τον λόγο σε εκείνους.

Το Κλαούντια έχοντας βγάλει για δευτερόλεπτα τη μάσκα που φορούσε – όπως και όλοι οι υπόλοιποι συμμετέχοντες της Διάσκεψης – σε όλη τη διάρκεια των εργασιών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Klaudia Mazur, Πολωνία

Non-binary και ασχολούμενο με τον ακτιβισμό για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα και τα δικαιώματα των γυναικών στην Πολωνία, το Κλαούντια ήδη διαθέτει μια «δουλειά πλήρους απασχόλησης». Ταυτόχρονα, όμως, καταφέρνει να βρίσκει χρόνο για τις απαιτήσεις της Ιατρικής, στο τέταρτο έτος της οποίας σπουδάζει, ενώ στη διάρκεια του δεύτερου πανδημικού κύματος διέθετε και εθελοντική εργασία σε νοσοκομείο της πόλης του, του Μπρόσλαβ.

Όπως εξηγεί στο in.gr, οι εξαιρετικά σκληρές εμπειρίες του από τις διαδηλώσεις υπέρ του δικαιώματος στην άμβλωση στην Πολωνία του Αντρέι Ντούντα – οι οποίες κρίθηκαν παράνομες και κατεστάλησαν με αγριότητα – το έκαναν να χάσει την εμπιστοσύνη του στην Αστυνομία και να πειστεί ακόμη περισσότερο ότι «χρειαζόμαστε περισσότερη ΕΕ και περισσότερη συνεργασία μεταξύ των χωρών της Ευρώπης για να λύσουμε τα προβλήματα του εθνικισμού – και ουσιαστικά του φασισμού – που, όπως γνωρίζετε και από πρώτο χέρι στην Ελλάδα, ανεβαίνουν τόσο στην Πολωνία όσο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες».

Ταυτόχρονα, σημειώνει ότι η πίστη του για τη Διάσκεψη αυξήθηκε όταν ενημερώθηκε πως ένας από τους κανόνες της όριζε πως τουλάχιστον το 1/3 των συμμετεχόντων θα πρέπει να είναι κάτω των 25 ετών. «Ήταν πολύ σημαντικό για εμένα», εξηγεί, «γιατί εμείς θα είμαστε το μέλλον της Ευρώπης, και όχι οι 80χρονοι πολιτικοί».

«Αυτή τη στιγμή μας ρωτούν ποιες είναι οι ιδέες μας για την Ευρώπη του 2050», συνεχίζει. «Και όλοι μας [στην ομάδα εργασίας] πιστεύουμε πως χρειάζεται περισσότερη ενοποίηση, ενώ αρκετοί συμφωνούμε με την κατεύθυνση της Ομοσπονδίας. Πιστεύω ότι πρέπει να αναπτύξουμε πολύ στενούς δεσμούς, να λειτουργούμε σαν μια χώρα, σαν ένας οργανισμός, προκειμένου να έχουμε την οποιαδήποτε σημασία σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, δεν θα περιμένουν να λύσουμε τα δικά μας προβλήματα. Θριαμβεύουν επί των δικών μας διαφωνιών και συγκρούσεων».

Παρά το γεγονός ότι η Πολωνία αυτό το διάστημα αντιμετωπίζει εξαιρετικά αυξημένη εισροή παράτυπων μεταναστών στα σύνορα με τη Λευκορωσία – κάτι που η ΕΕ έχει χαρακτηρίσει «υβριδικό πόλεμο» ως αντίποινα για τις κυρώσεις στο Μινσκ – το Κλαούντια είναι κάθετο: «Η άποψή μου ίσως είναι αμφιλεγόμενη, όμως εγώ είμαι πραγματικά πολύ υπέρ του ανοίγματος των συνόρων. Για εμένα είναι απάνθρωπα αυτά που αναγκάζονται να βιώσουν οι άνθρωποι που προσπαθούν απλώς να ξεφύγουν από τον πόλεμο, τη φτώχεια ή την απολυταρχική κυβέρνηση της Λευκορωσίας. Κανείς δεν πρέπει να βιώνει τέτοιες καταστάσεις μόνο και μόνο επειδή έτυχε να γεννηθεί σε ένα συγκεκριμένο τόπο».

«Αυτές είναι οι ευρωπαϊκές αξίες: ο σεβασμός προς όλους και η ισότιμη αντιμετώπιση όλων», τονίζει. «Η μεταναστευτική κρίση του 2015 ήταν πιθανότατα το πιο ντροπιαστικό πράγμα που έχει συμβεί ποτέ στην ΕΕ. Ακόμη δεν μπορώ να δεχτώ ότι αφήναμε ανθρώπους να πνιγούν στη Μεσόγειο μόνο και μόνο επειδή δεν μπορούσαμε να συμφωνήσουμε για το μέρος που θα ζούσαν. Τι σημασία είχε; Δεν μιλάμε για δισεκατομμύρια που θα πλημμύριζαν την Ευρώπη. Δεν αποτελούσαν σημαντικό ποσοστό επί του ευρωπαϊκού πληθυσμού, οπότε η κατανομή τους δεν θα έπρεπε να αποτελεί πρόβλημα. Πώς ήταν δυνατόν να αφήνουμε ανθρώπους να πνίγονται ή να τους στοιβάζουμε σε αυτοσχέδια αντίσκηνα χωρίς ιατρικό προσωπικό, ενώ χρειαζόντουσαν ιατρική βοήθεια, απλώς επειδή γεννήθηκαν στην άλλη πλευρά της θάλασσας;»

Όσον αφορά στις ελπίδες του από τη Διάσκεψη; «Ελπίζω ότι θα πείσει τους πολιτικούς να χαράξουν το μέλλον της Ευρώπης μακροπρόθεσμα, και όχι με στόχο την εκλογή τους μετά από δυο χρόνια. Αντί να σκέφτονται τη γνώμη των ψηφοφόρων τους για εκείνους, ας σκεφτούν πώς επηρεάζουν πραγματικά οι πράξεις τους το μέλλον της Ευρώπης και τις επόμενες γενιές».

Βασιλική Φάσσου, Ελλάδα

Η Βασιλική είναι 21 έτους και κατάγεται από τη Θεσσαλονίκη, όπου και ζει μέχρι σήμερα, σπουδάζοντας Νομική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Όπως αναφέρει, το ενδιαφέρον της για τα κοινωνικά θέματα, η ανάγκη της για δραστηριοποίηση, αλλά και το γεγονός ότι η συμπερίληψή της στους 800 τυχαία επιλεχθέντες συμμετέχοντες την έκανε να σκεφτεί αμέσως το «διάπλατο χαμόγελο της τύχης», την έκαναν να αποφασίσει να μεταβεί στο Στρασβούργο, όταν έλαβε την πρόσκληση για τη Διάσκεψη. «Επιπλέον, η Διάσκεψη για μένα αποκτά περισσότερη βαρύτητα λόγω των σπουδών μου», αναφέρει στο in.gr. «Με φέρνει σε επαφή με τον τομέα των διεθνών υποθέσεων, μια τριβή που σίγουρα βρίσκω ωφέλιμη».

Ικανοποιημένη από την πραγματικότητα της Διάσκεψης – τονίζει ότι «η οργάνωση, ο συντονισμός και η γενικότερη διεκπεραίωση της διαδικασίας ήταν σχεδόν άνευ ψόγου» – αλλά και από τη στάση των υπόλοιπων συμμετεχόντων, κρίνει ότι αν και «σίγουρα χρειάζεται να περατωθούν όλες οι συναντήσεις για να σχηματιστεί τελική και πλήρης γνώμη, όλα δείχνουν ότι θα φτάσουμε σε μια όμορφη και κοινωνικά ευεργετική κατάληξη».

Όσον αφορά το φλέγον για την Ελλάδα ως χώρα πρώτης υποδοχής, ζήτημα της μετανάστευσης, η Βασιλική αναφέρει ότι πρόκειται «για ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα, πολυδιάστατο, με μη διαφαινόμενη οριστική επίλυση. Η προσφυγική ροή στα ευρωπαϊκά εδάφη δεν είναι πρωτοφανής, ενώ συγχρόνως είναι δύσκολα διαχειριζόμενη». Ωστόσο, κατά τη γνώμη της το γεγονός αυτό δεν δικαιολογεί απαραιτήτως τα επιμέρους προβλήματα «στα εκάστοτε εθνικά σύνορα και εδάφη των κρατών-μελών, δεδομένης της ελλιπούς κατανομής του προσφυγικού πληθυσμού στο σύνολο της Ευρώπης», ούτε μας επιτρέπει «να εθελοτυφλούμε παρακάμπτοντας τα συμφέροντα, στον βωμό των οποίων θυσιάζεται η ανθρώπινη υπόσταση και αξιοπρέπεια τόσο των μεταναστών όσο και των δεκτών τους». Όπως τονίζει πάντως, «ουσιαστική λύση μπορεί να υπάρξει μόνο με συντονισμό των κρατών-μελών σε συγκεκριμένη δέσμη μέτρων. Ό,τι ακριβώς δεν συνέβη στο παρελθόν».

Όσον αφορά τώρα στο ζήτημα της ενίσχυσης του ρόλου της Ευρώπης στην παγκόσμια σκηνή, η Βασιλική θεωρεί ότι «η διπλωματία με επενδύσεις στις τρίτες χώρες δύναται να επιτευχθεί και κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση». Όμως, «αναφορικά με τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού στρατού, τίθενται ερωτηματικά ως προς την ουσιαστική ανάγκη θέσπισης, καθώς η θεσμική αυτοτέλεια των κρατών δεν θίγεται παρά τη συνύπαρξή τους στην ευρωπαϊκή στέγη. Ωστόσο από την άλλη, η συγκρότηση ενιαίου στρατού ίσως αποτελέσει επισφράγισμα της ουσιαστικής ενότητας και ενιαίας έκφρασης της ΕΕ και στην Άμυνα».

Αξιολογώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο – που είναι σαφώς επηρεασμένος από τις σπουδές της – το ζήτημα, η Βασιλική καταλήγει: «κυρίαρχα αισθήματα [για μένα] είναι η ελπίδα σε σχέση με τις διακηρύξεις, τους σκοπούς και τις προθέσεις και αβεβαιότητα ως προς την πρακτική εφαρμογή τους».

Boris Schober, Αυστρία

Ο Μπόρις είναι μόλις 18 ετών και κατάγεται από ένα «μικρό χωριό στον αυστριακό νότο, κοντά στα σύνορα με την Σλοβενία». Αυτή τη στιγμή σπουδάζει σε ένα εμπορικό κολέγιο του Λάιμπνιτς, ενώ εξηγεί στο in.gr ότι «ενδιαφερόμουν για την πολιτική από παιδί και δραστηριοποιούμαι στην εκπροσώπηση των φοιτητών».

Έχοντας βρεθεί στη Διάσκεψη χάρη σε ένα «ευτυχές ατύχημα», όπως το χαρακτηρίζει, αφού αρχικά επρόκειτο να βρεθεί στο Στρασβούργο ως συνοδός ανήλικου συμμετέχοντα (στα πάνελ μπορούν να λάβουν μέρος άτομα άνω των 16 ετών), χάρηκε που εντέλει μπόρεσε να συζητήσει ο ίδιος τα ζητήματα του πάνελ. «Ελπίζω οι ιδέες και οι προτάσεις τις οποίες προετοιμάζουμε εδώ να εφαρμοστούν», συμπληρώνει. «Έχω την εντύπωση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μεγάλη αξία για εμάς».

Κι εκείνος, όπως και όλοι οι υπόλοιποι ευρωπαίοι πολίτες που μίλησαν στο in.gr, θεωρεί ότι η ΕΕ θα πρέπει να καταλήξει σε μια κοινή στάση απέναντι στο ζήτημα της μετανάστευσης. Η χώρα του μαζί με πέντε ακόμη (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα), συνυπέγραψε τον Αύγουστο επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ζητώντας να μην ανασταλούν οι απελάσεις προς το Αφγανιστάν εξαιτίας της κατάληψης της εξουσίας της χώρας από τους Ταλιμπάν.

Όμως ο Μπόρις τονίζει: «το πρώτο πράγμα που πρέπει να καταλάβουμε επιτέλους, είναι ότι η μετανάστευση δεν είναι κακό πράγμα». Γνώμη του είναι ότι η Ευρώπη θα πρέπει να ενθαρρύνει «στοχευμένα τη μετανάστευση προκειμένου να αντιμετωπίσει την έλλειψη εργατικού δυναμικού. Όσον αφορά τους αιτούντες άσυλο, θα πρέπει να υπάρχουν κοινοί όροι για το πότε θα αποδίδεται και πότε όχι. Αυτή τη στιγμή κάθε κράτος λαμβάνει τις δικές του αποφάσεις. Αυτό δημιουργεί άνισες συνθήκες και εμπόδια μεταξύ των κρατών-μελών. Και αυτό ήταν το μεγαλύτερο λάθος του 2015».

Αναφορικά με τη θέση της Ευρώπης στον κόσμο και το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης, ανεξάρτητης από τους εθνικούς στρατούς, ο Μπόρις σημειώνει ότι μια από τις δυσκολίες του θέματος είναι το ότι «δεν είναι όλα τα κράτη-μέλη της Ένωσης και μέλη του ΝΑΤΟ». Πάντως, πιστεύει ότι «θα ήταν λάθος τα ευρωπαϊκά κράτη να αρχίσουν να δρουν ως τρίτη παγκόσμια δύναμη και να παίρνουν μέρος σε πολέμους. Σε κάθε περίπτωση, οι ειρηνευτικές δυνάμεις της Ευρώπης θα πρέπει να συνεχίσουν να δρουν ουδέτερα σε όλο τον κόσμο».

Και συμπληρώνει: «ο ρόλος του στρατού έχει αλλάξει. Στην Αυστρία παρατηρώ αυτή την εξέλιξη επειδή ο στρατός κυρίως χρησιμοποιείται για τον έλεγχο φυσικών καταστροφών και για ανθρωπιστικές αποστολές. Ένας ενιαίος ευρωπαϊκός στρατός θα μπορούσε φυσικά να φέρει πολλά πλεονεκτήματα, όπως η καλύτερη συνεργασία μεταξύ κρατών και η μείωση των διοικητικών δαπανών».

Τέλος, καταλήγει ότι «ευρύτερα, η Ευρώπη θα πρέπει να λάβει μια σημαντική θέση στον κόσμο. Ειδικά όταν πρόκειται για ζητήματα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, η Ευρώπη θα πρέπει να είναι πρωτοπόρος σε σχέση με τις ΗΠΑ, την Κίνα, τη Ρωσία και τη Βραζιλία».

Péter Csákai-Szőke, Ουγγαρία

Ο Πίτερ είναι 22 ετών και είναι επίσης φοιτητής της Ιατρικής, στο Πανεπιστήμιο Semmelweis της Βουδαπέστης. Όπως εξηγεί στο in.gr, αιτία για τη συμμετοχή του στη Διάσκεψη υπήρξε η πεποίθησή του ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να καταστεί πιο δημοκρατική και η συγκεκριμένη περίσταση αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα αμεσοδημοκρατίας». Ένα κίνητρο που ενδεχομένως αποκτά επιτακτικότερο χαρακτήρα για κάποιον που ζει στην Ουγγαρία του Όρμπαν.

Κεντρική του ελπίδα είναι ότι η Διάσκεψη «θα συμβάλλει στη συνειδητοποίηση της συνεκτικότητας των λαών της Ευρώπης. Ορισμένοι πολιτικοί ηγέτες της Ανατολικής Ευρώπης επιθυμούν τη μεγέθυνση των διαφορών στις αξίες μας, όμως στην πραγματικότητα οι απλοί λαοί ολόκληρης της ΕΕ μοιάζουν πολύ μεταξύ τους».

Εντοπίζοντας ως κυριότερα λάθη στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών του 2015 «τις κακές σχέσεις με την Τουρκία και την έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των κρατών της ΕΕ», ο Πίτερ θα ήθελε να δει «μια κοινή αντιμετώπιση στη μετανάστευση προς την Ένωση. Οι μεμονωμένες χώρες δεν μπορούν να λύσουν αυτό το πρόβλημα, όμως μια ισχυρή και συνεκτική ΕΕ, είναι σε θέση να το κάνει».

Τέλος, ο Πίτερ δηλώνει υπέρ της μετατροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε Ομοσπονδία, «ικανή να αντέξει τις προκλήσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη, της μετανάστευσης και της ψηφιακής επανάστασης».