Ο νεκρός στο Πέραμα και οι Ρομά

Η καταδίωξη στο Πέραμα ήταν μοιραία. Σκοτώθηκε ένα παιδί 20 ετών και πολύ καλώς, ακριβώς όπως οφείλει να κάνει ένα Κράτος Δικαίου, κατηγορούνται τώρα οι 7 αστυνομικοί της ομάδας ΔΙΑΣ που συμμετείχαν στην καταδίωξη με αποτέλεσμα την δολοφονία του 20χρονου. Εκτός από το νεκρό, ακόμη ένας νέος βρίσκεται στο νοσοκομείο, έχοντας δεχθεί τρεις σφαίρες στην κοιλιακή χώρα.

Η οργή παράγει οργή. Ετσι, μετά την δολοφονία και τον τραυματισμό των δύο ανδρών, ήταν προφανές ότι θα ξεκινούσαν επεισόδια, αλλά κυρίως το αίσθημα της αντεκδίκησης που παράγει ο θρήνος. Η χήρα του 20χρονου, η οποία έχει ήδη δύο παιδιά και κυοφορεί το τρίτο, δήλωσε πως «θέλω να σαπίσει μέσα (στη φυλακή ο δολοφόνος), Και να μου τον φέρετε εδώ, θα τον σκοτώσω». Τα θύματα και οι οικογένειές τους είναι Ρομά, μια κοινωνική ομάδα, μειονότητα πάντοτε, που έχει κυρίως να εξιστορήσει περιστατικά βίας. Δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από την ημέρα που μικρό κορίτσι στην Άμφισσα έπεσε νεκρό από οδηγό. Ποια δικαιοσύνη υπερασπίζεται τους περιθωριοποιημένους;

Οι συνθήκες διαβίωσης και (μη) ένταξης των Ρομά

Πριν τέσσερις δεκαετίες το κράτος επιδότησε τους Ρομά με ένα -για την εποχή των δραχμών- μεγάλο ποσό, με σκοπό να αγοράσουν σπίτια. Όπως είχε εξηγήσει ο πρόεδρος των Ρομά στο in.gr, μία μερίδα των ατόμων της κοινότητας αξιοποίησαν τα χρήματα για την κοινωνική τους ένταξη. Έτσι κατοικήθηκε κυρίως η περιοχή της Αγίας Βαρβάρας στο Αιγάλεω. Ωστόσο, η άλλη μερίδα, που πρώτη φορά είχε τόσα χρήματα στα χέρια της, δεν ακολούθησαν τον ίδιο δρόμο.

Είναι σημαντικά τα στοιχεία σε ευρωπαϊκό. Στην Ισπανία το 97% των Ρομά έχουν ενταχθεί και έχουν λάβει μόρφωση, στην Ελλάδα ισχύει το ακριβώς αντίθετο: Είναι αναλφάβητοι. «Πώς να στείλουμε τα παιδιά στο σχολείο όταν δεν έχουμε ρεύμα και νερό να πλυθούν;». Και πώς να μην καταφύγουν στο έγκλημα οι παρίες μιας κοινωνίας που ακόμη και σήμερα πιστεύει ότι οι άνθρωποι που ζούνε σε τσίγκους και παράγκες είναι… πλούσιοι κι απλώς ακολουθούν μια παράδοση;

Στην Ελλάδα οι Ρομά είναι στοιχείο φολκλόρ για τα σίριαλ, για τη μουσική ή για τα ριάλιτι μόδας. Αλλά δεν είναι συμμαθητές των παιδιών στα σχολεία. Ούτε συνάδελφοι, ούτε συγγενείς των μη Ρομά. Μία καινοτομία που μακροπρόθεσμα ελπίζουμε να βοηθήσει στην ένταξη, είναι ο νόμος της Θεανώς Φωτίου που απαγόρευσε τους γάμους ανηλίκων. Ωστόσο, δεν παραβλέπουμε το οργανωμένο έγκλημα στο οποίο καταφεύγουν οι Ρομά, πράγμα που είχε τονίσει και ο ίδιος ο πρόεδρος της κοινότητας.
«Δεν θέλουμε να ζούν έτσι οι Ρομά». Κανένας δεν πρέπει να το θέλει, αλλά το κοινωνικό περιθώριο είναι μία τεράστια μάστιγα, ανάχωμα στην ενταξιακή διαδικασία.

Αυτοάμυνα;

Ένας συνδικαλιστής της αστυνομίας είπε ότι οι ένστολοι βρίσκονταν σε κίνδυνο. Εκ του αποτελέσματος, με δεδομένο ότι ήδη διώκονται, το πράγμα δεν φαίνεται να έχει στοιχεία αυτοάμυνας. Να μην πέσουμε σε παγίδες που να υποθέτουν τι συνέβη, έχουμε δύο αποτελέσματα: Τον θάνατο ενός νέου ανθρώπου και τον πολύ σοβαρό τραυματισμό ενός ακόμα από τη μία, την δίωξη των αστυνομικών από την άλλη.

Το μεγάλο ζητούμενο είναι η διάσταση στην οποία βάζει ο καθένας την δικαιοσύνη. Ποιος έχει το δικαίωμα να σκοτώνει και ποιος μπορεί να ζητάει θανάτους; Κανένας, λέει το νομικό μας σύστημα. Η θανατική ποινή έχει καταργηθεί στην Ελλάδα. Κανένας δεν αποφασίζει για την ζωή και τον θάνατο. Και κανένας δεν πρέπει να τον εύχεται ή να τον επιχαίρει. Η Ευρώπη έχει στραφεί -θεωρητικά, αλλά όχι παντού με επιτυχία- προς το σωφρονισμό, την ιδέα, δηλαδή, ότι η φύση του εγκλήματος είναι κάτι που υπάρχει υπό συνθήκες. Φόνος είναι και η αυτοάμυνα, φόνος είναι και το προϊόν ιδεοληψίας, ότι η πραγματική ζωή μοιάζει με αμερικάνικη αστυνομική ταινία.

Οι συνθήκες κάνουν τον εγκληματία κι ούτε είναι ψυχικά ασθενείς όσοι εγκληματούν. Επομένως, οι συνθήκες του σωφρονισμού -και όχι της τιμωρίας ενός κολαστηρίου- δείχνουν την πίστη στον πολιτισμό μας, αυτόν της δημοκρατίας. Κάποιος που εγκληματεί, μπορεί να αλλάξει. Αλλά ακόμη κι αν δεν αλλάξει, δεν έχουμε δικαίωμα να τον θέλουμε νεκρό.

Για όσους πιστεύουν στην Κρίση του θεού, ας αφήσουμε ένα παράθυρο για μετά τον θάνατο «δικαιώσεις» από ξένους θανάτους. Η δουλειά της αστυνομίας δεν είναι να σκοτώνει, ούτε να εκδικείται, είναι να προστατεύει. Επομένως, πολύ καλώς διώκονται οι εφτά. Μόνοι αρμόδιοι για την απόδοση δικαιοσύνης είναι (κι αυτό αν είμαστε εξαιρετικά αισιόδοξοι) οι δικαστές.