Αξιοπρέπεια

Ηπολιτική είναι ένα άχαρο, βίαιο και βρώμικο παιχνίδι.  Δεν έχει κανόνες και όλα τα χτυπήματα επιτρέπονται – ιδίως τα πιο ύπουλα χτυπήματα, τα χτυπήματα κάτω από τη μέση, όχι απλώς επιτρέπονται, αλλά με κάποιο νοσηρό τρόπο επιβάλλονται. Το ίδιο θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς για τη ζωή αυτή καθεαυτή, όμως το πιο επιβαρυντικό στοιχείο στην πολιτική – η ειδοποιός διαφορά της, εάν προτιμάτε – είναι ότι τα πάντα μπαίνουν κάτω από έναν μεγεθυντικό φακό, διατηρούνται στην κατάψυξη επί χρόνια (στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας, κατά την προσφιλή παλαιότερη έκφραση) και κατά διαστήματα ανασύρονται, επιλεκτικά πάντοτε, προκειμένου να εξυπηρετήσουν την άλφα ή τη βήτα  σκοπιμότητα της εκάστοτε πολιτικής συγκυρίας.

Ολοι μας κινδυνεύουμε ανά πάσα στιγμή να διασυρθούμε, αλλά μονάχα οι πολιτικοί μπορούν να θεωρούν τον διασυρμό δεδομένο, περίπου ως αποσκευή αλυσοδεμένη με τον καρπό τους καθ’ όλη τη διάρκεια της πολιτικής τους σταδιοδρομίας και πολλά χρόνια μετά τη λήξη της. Το τοξικό περιβάλλον της πολιτικής υπήρχε αμέτρητους αιώνες πριν από την έλευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης – μονάχα που τα social media ύψωσαν αυτήν την τοξικότητα στη νιοστή δύναμη. Σε μια γαλλική ταινία που είδα  προ δεκαετίας, αλλά επαναφέρω συχνά στη μνήμη μου  – τον «Υπουργό» (2011) του Πιερ Σελέρ -, ο ιδιαίτερος γραμματέας του κεντρικού ήρωα του υπενθυμίζει ότι αυτή η τοξικότητα δεν είναι παρά το μόνο προνόμιο εκείνων που δεν κατέχουν την εξουσία απέναντι σ’ εκείνους που την κατέχουν. Ακόμη κι έτσι, δύσκολα – αν όχι ποτέ – συνηθίζεις να κολυμπάς στα βαλτόνερά της.

Η αγωνία των πολιτικών – των λιγότερο χοντρόπετσων, εν πάση περιπτώσει – είναι αν θα κατορθώσουν (αν θα βρουν τον ζωτικό χρόνο, αν θα τους επιτραπεί, αν δεν θα κληθούν να πληρώσουν τα σπασμένα άλλων) να αφήσουν με το πέρασμά τους κάποιο προσωπικό στίγμα, ένα κληροδότημα για τους πολιτικούς τους διαδόχους. Εμπλέκονται καθημερινά τόσο βαθιά και τόσο μάταια στο small talk της πολιτικής, σπαταλούν τόση φαιά ουσία και τόση ενέργεια σε ζητήματα που θα τα έχουν λησμονήσει και οι ίδιοι την επόμενη εβδομάδα (πόσω μάλλον οι ψηφοφόροι τους), ώστε στο τέλος της ημέρας να μην τους απομένει βλέμμα και πνεύμα για ν’ αντικρίσουν και ν’ αξιολογήσουν τη «μεγάλη εικόνα». Χαμένοι μέσα σε αυτόν τον λαβύρινθο των ασημαντοτήτων, κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή από κάθε είδους τροχαία πολιτικά ατυχήματα. «Να κοιτάς και από τις δυο μεριές», μου έλεγε ο μακαρίτης ο πεθερός μου, που δεν εμπιστευόταν την οδήγησή μου στις διασταυρώσεις. «Να κοιτάζω και ψηλά», τον πείραζα, «μπας και πέφτει κανένας μετεωρίτης;». Πες το ψέματα, Σπύρο. Οταν οδηγούν οι πολιτικοί, οφείλουν να προσέχουν και τους μετεωρίτες.

Η Φώφη Γεννηματά μεγάλωσε με την επίγνωση ότι στο σπίτι της καιροφυλακτούν δύο οικογενειακοί μπαμπούλες: η πολιτική και ο καρκίνος.  Ακόμη και όταν εκείνη προτιμούσε να κρύβει τους φόβους της κάτω από το χαλί, ο καρκίνος της υπενθύμιζε ότι μπορεί ανά πάσα ώρα να την υποχρεώσει να αποσυρθεί από την πολιτική. Της ενστάλαξε την ιδέα ότι δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός πως οι περισσότεροι άνθρωποι συνδυάζουν την αξιοπρέπεια του πολιτικού με τη στιγμή που επιλέγει να αποσυρθεί. Μπορεί να μην προλάβει να κάνει αυτά που ήθελε να κάνει, μπορεί να μην προλάβει να ολοκληρώσει αυτά που ήθελε να ολοκληρώσει – άλλωστε, πόσα από αυτά που ήθελες να κάνεις ή να ολοκληρώσεις θα «βγάζουν νόημα» σε μια γενιά από σήμερα, ίσως και πολύ νωρίτερα; Μονάχα ένα κληροδότημα θα περνάει άφθαρτο από γενιά σε γενιά. Η αξιοπρέπειά σου.