Ιαπωνία – Η «δύση» ακόμη μιας πριγκίπισσας στην Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου

Όταν ανακοινώθηκε ο αρραβώνας τους, τον Σεπτέμβριο του 2017, η Ιαπωνία γιόρτασε την ευτυχή εξέλιξη του εγχώριου πολυετούς love story της αγαπημένης τους πριγκίπισσας Μάκο -ανηψιάς του νυν αυτοκράτορα Ναρουχίτο και πρωτότοκoυ παιδιού του αδελφού του, διαδόχου πρίγκιπα διαδόχου Ακισίνο- με τον… ταπεινό θνητό Κέι Κομούρο: γνωστό και ως «πρίγκιπα της Θάλασσας» από μία τουριστική καμπάνια, στην οποία ο ίδιος είχε παλαιότερα πρωταγωνιστήσει.

Τέσσερα χρόνια μετά, ο λιτός και ουδόλως αυτοκρατορικός γάμος τους στο Τόκιο εξελίχθηκε λίγο-πολύ σε σκάνδαλο.

«Μην μολύνεις τον Αυτοκρατορικό Οίκο με αυτόν τον καταραμένο γάμο» ήταν το κεντρικό σύνθημα, με αποδέκτη τη Μάκο, σε διαδηλώσεις που οργανώθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες στην Γκίζα, κεντρική εμπορική συνοικία στο Τόκιο.

Με αυτά και με άλλα, βρετανικά ταμπλόιντ αρέσκονται να παραλληλίζουν με την ιστορία τους με αυτή των γαλαζοαίματων «ανταρτών» του Μπάκιγχαμ, Χάρι και Μέγκαν, εστιάζοντας στις ομοιότητες, παρά τις σημαντικές διαφορές.

Γάμος μετ’ εμποδίων

Η τελετή του γάμου της Μάκο και του Κέι είχε ήδη αναβληθεί για τρία χρόνια, υπό τη «σκιά» οικονομικού σκανδάλου της μητέρας του γαμπρού, με επίκεντρο 4 εκατομμύρια γιέν που της είχε δώσει πρώην αρραβωνιαστικός της (δάνειο, όπως ισχυρίστηκε ο ίδιος), μέρος των οποίων χρησιμοποιήθηκαν για τα δίδακτρα του γιου της σε νομική σχολή.

Έκτοτε, επικρατεί μία φρενίτιδα επικρίσεων των εγχώριων ΜΜΕ γύρω για τον Κέι Κομούρο, ο οποίος εργάζεται πια ως δικηγόρος στη Νέα Υόρκη.

Ακόμη και η άφιξή του στην ιαπωνική πρωτεύουσα στις αρχές Οκτωβρίου, εν αναμονή του γάμου, προκάλεσε μέγα σάλο, επειδή εμφανίστηκε με αλογοουρά: «ασέβεια» την χαρακτήρισε ο Τύπος.

Θέλοντας και μη, συμμορφώθηκε με τις… υποδείξεις και την έκοψε λίγο πριν από την -πρώτη εδώ και τρία χρόνια- συνάντησή του με τον πρίγκιπα διάδοχο Ακισίνο, ο οποίος αντιδρούσε μέχρι πρότινος σε αυτόν τον γάμο, φοβούμενος ότι θα αμαυρώσει το προφίλ του.

Έξοδος από την πατριαρχία

Βάσει του ιαπωνικού συντάγματος, οι γυναίκες δεν έχουν καμία θέση στη διαδοχή στο θρόνο της Χώρα των Χρυσανθέμων: θεσμός, που λόγω και της λειψανδρίας σε άμεσους αυτοκρατορικούς απογόνους διέρχεται βαθιάς υπαρξιακής κρίσης, αλλά συνεχίζει να αποτελεί για τους Ιάπωνες σημείο αναφοράς.

Σε αντίθεση, δε, με τους άρρενες συγγενείς τους, όσες «γαλαζοαίματες» Γιαπωνέζες επιλέξουν να παντρευτούν κάποιον… πληβείο, τίθενται αυτόματα εκτός αυτοκρατορικής οικογένειας.

Κάπως έτσι λοιπόν, η 30χρονη σήμερα πριγκίπισσα Μάκο -που φέρεται να πάσχει από διαταραχές μετατραυματικού στρες, λόγω του στενού ελέγχου στην προσωπική ζωή της- γιόρτασε το περασμένο Σάββατο τα τελευταία της γενέθλια της ως μέλος της κλειστής αυτής κλίκας.

Αρκέστηκε σε έναν λιτό, σχεδόν γραφειοκρατικό γάμο, που δεν θυμίζει σε τίποτε το τελετουργικό για μέλη της αυτοκρατορικής οικογένειας της Ιαπωνίας.

Ως απάντηση στους επικριτές της, αρνήθηκε το έκτακτο επίδομα-προίκα, ύψους 1,35 εκατομμυρίων δολαρίων, που παρέχεται σε όσες γυναίκες αποχωρούν από την αυτοκρατορική οικογένεια.

Και τώρα ετοιμάζεται για ένα νέο ξεκίνημά της στη ζωή, ως απλή κυρία Κομούρο, στη Νέα Υόρκη.

Ανδροκρατία εντός κι εκτός θρόνου

«Οι σχέσεις και ο γάμος είναι πολύ σημαντικές επιλογές, που συνδέονται άμεσα με την ευτυχία», έγραψε προ ημερών σε άρθρο της η Καζούκο Ίτο, γενική γραμματέας της MKO Human Rights Now.

«Το γεγονός ότι η κοινωνία προσπαθεί να την αρνηθεί» στη Μάκο και τον Κέι, σχολίασε, «είναι σαν οι δείκτες του ρολογιού να έχουν γυρίσει στη φεουδαρχική εποχή».

Όπως όμως επισημαίνουν και οι New York Times σε ανταπόκριση από το Τόκιο, στην δημογραφικά γηρασμένη Ιαπωνία η θέση της γυναίκας ήταν και παραμένει δύσκολη. Ειδικά εάν ανήκει στην «αυλή» ενός -απειλούμενου, από πλευράς διαδοχής- θρόνου.

Τα παραδείγματα είναι πολλά, σε βάθος χρόνου.

Σχεδόν τρεις δεκαετίες πριν, απαγορεύτηκε στην (πρώην πια, αν και επισήμως επίτιμη) αυτοκράτειρα Μιτσίκο -την πρώτη «κοινή θνητή» που εντάχθηκε στην αυτοκρατορική οικογένεια της Ιαπωνίας- να μιλά, όταν τόλμησε να παραπονεθεί δημόσια για τις δυσκολίες που συνεπαγόταν ο ρόλος της ως συζύγου του (επίσης επίτιμου σήμερα, μετά την πρωτοφανή παραίτησήτ του, προ διετίαα) αυτοκράτορα Ακιχίτο.

Δέκα χρόνια μετά, η νύφη της και νυν αυτοκράτειρα Μασάκο -απόφοιτος του Χάρβαρντ, με μεταπτυχιακές σπουδές στις διεθνείς σχέσεις στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης- αναγκάστηκε να αποσυρθεί από τη δημόσια ζωή, λόγω κατάθλιψης που της προκάλεσε η πίεση των ΜΜΕ και της κοινής γνώμης για το γεγονός ότι δεν κατάφερε να εξασφαλίσει άρρενα διάδοχο στον σύζυγό της, νυν αυτοκράτορα Ναρουχίτο.

Η κρίση είχε τότε πυροδοτήσει διεργασίες για θεσμικές αλλαγές στη διαδοχή στο θρόνο, εν μέσω της υπεροχής των γυναικών στην αυτοκρατορική οικογένεια.

Κάθε συζήτηση μπήκε ωστόσο στον «πάγο» μετά την γέννηση το 2006 του πρίγκιπα Χισαχίτο, γιού του πρίγκιπα διαδόχου Ακισίνο και μοναδικού στην αυτοκρατορική οικογένεια άρρενα της γενιάς του.

Οι ανισότητες ξανά στο επίκεντρο

Η κατάσταση στον Αυτοκρατορικό Οίκο της Χώρας των Χρυσανθέμων αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη φυλετική ανισότητα στην ιαπωνική κοινωνία.

Αν και ο ρόλος των γυναικών σε αυτή σταδιακά αλλάζει -ενδεικτικά δύο γυναίκες διεκδίκησαν πρόσφατα, για πρώτη φορά, την ηγεσία του κυβερνώντος κόμματος ενόψει των βουλευτικών εκλογών της 31ης Οκτωβρίου- οι αγκυλώσεις παραμένουν.

Υποεκπροσωπούνται σχεδόν σε όλους τους τομείς -από την πολιτική, έως τα πανεπιστήμια και τις επιχειρήσεις- ενώ απαγορεύεται να διατηρήσουν το επώνυμό τους μετά τον γάμο.

Παρά τις εμμονικές αντιδράσεις των σκληροπυρηνικών, ιστορίες σαν και αυτές της πρώην πια πριγκίπισσας και του… ταπεινής καταγωγής συζύγου της εκτιμάται ότι θα μπορούσαν να δώσουν νέα ώθηση σε αλλαγές και αναθεωρήσεις.

Όσο για την ίδια τη Μάκο; Νοητά ήδη μακριά από όλα αυτά, εστιάζει στη νέα της ζωή στη Νέα Υόρκη. Ως εφόδια έχει την αγάπη της για τον Κέι, τα όνειρα για «μια ζεστή οικογένεια, γεμάτη χαμόγελα» και τις σπουδές της στην ιστορία της τέχνης.