Η Ρωσία βλέπει μια ευκαιρία στις εξελίξεις στο Σουδάν

Η Ανακοίνωση Τύπου του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τις εξελίξεις στο Σουδάν, μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα της 25^ης Οκτωβρίου 2021, είναι ο ορισμός του «προσεκτικά διατυπωμένου» διπλωματικού κειμένου.

Το κείμενο εκφράζει «σοβαρή ανησυχία» για τις εξελίξεις αλλά αποφεύγει τη ρητή καταδίκη του πραξικοπήματος, παρότι ζητά να ελευθερωθούν όσα μέλη της μεταβατικής κυβέρνησης συνελήφθησαν κατά τη διάρκειά του, υπογραμμίζοντας όμως ότι λαμβάνει υπόψη του το γεγονός επετράπη στον μεταβατικό πρωθυπουργό Χάμντοκ να επιστρέψει στην οικία του. Ωστόσο, δεν είναι τυχαίο ότι η έκκληση για «μέγιστη συγκράτηση» δεν απευθύνεται μόνο στον στρατό αλλά σε όλες τις πλευρές.

Κατά τα άλλα το κείμενο ζητά να αποκατασταθεί στον ρόλο της η πολιτική μεταβατική κυβέρνηση, να συνεχιστεί η δημοκρατική μετάβαση και να τηρηθούν όσα περιλαμβάνονται στις κρίσιμες συμφωνίες που όρισαν την πολιτική μετάβαση μετά τη λαϊκή εξέγερση του 2018-2019 και την αποχώρηση από την εξουσία του Ομάρ αλ-Μπασίρ, αλλά και η συμφωνία ειρήνης του Οκτωβρίου 2020 με τις ένοπλες ομάδες που προσπάθησε να βάλει τέλος στις εμφύλιες αντιπαραθέσεις της αφρικανικής χώρας.

Το γεγονός ότι το κείμενο δεν περιλαμβάνει μια πιο σκληρή καταδίκη του στρατού και της επιλογής της ηγεσίας του να προχωρήσει σε πραξικόπημα ήταν αποτέλεσμα κυρίως ρωσικών παρεμβάσεων στο αρχικό προσχέδιο που είχε ετοιμάσει η Βρετανία.

Και ο λόγος γι’ αυτό είναι ότι η Ρωσία βλέπει ένα ορισμένο άνοιγμα στη νέα κατάσταση που διαμορφώνεται στο Σουδάν, άνοιγμα που μπορεί να επιτρέψει μια ισχυρότερη παρουσία στην Αφρική.

Η ρωσική στάση απέναντι στο πραξικόπημα

Η ρωσική αντίδραση στα νέα για το πραξικόπημα στο Σουδάν ήταν ιδιαίτερα μετρημένη. Ο πρώτος αναπληρωτής μόνιμος αντιπρόσωπος της Ρωσίας στον ΟΗΕ, Ντμίτρι Πολιάνσκι δήλωσε στις 26 Οκτωβρίου 2021 ότι «είναι δύσκολο να πει κανείς εάν τα γεγονότα στο Σουδάν είναι πραξικόπημα» και ότι «υπάρχουν καταστάσεις όπως αυτή σε πολλά μέρη του κόσμου και δεν ονομάζονται πραξικόπημα», για να συμπληρώσει ότι «εναπόκειται στους Σουδανούς να αποφασίσουν εάν πρόκειται για πραξικόπημα ή όχι». Βεβαίως δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει ότι «πρέπει να ζητήσουμε να σταματήσει η βία – αυτό είναι το πιο σημαντικό πράγμα». Σε ανάλογο πνεύμα, ο εκπρόσωπος Τύπου του Ρώσου προέδρος, Ντμίτρι Πεσκόφ τόνισε ότι «οι Σουδανοί πρέπει να αντιμετωπίσουν την κατάσταση στη χώρα τους μόνοι τους και θέλουμε αυτό να συμβεί όσο πιο γρήγορα γίνεται και χωρίς απώλειες ανθρωπίνων ζωών», απαντώντας σε ερώτηση εάν το Κρεμλίνο εκφράζει υποστήριξη σε κάποια από τις αντιμαχόμενες πλευρές.

Η ρωσική πολιτική στο Σουδάν

Τη διαφωνία της Ρωσίας με τον τρόπο που οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες είχαν αντιμετωπίσει την δημοκρατική μετάβαση στο Σουδάν είχε εκφράσει πριν από μερικές μέρες και ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ.

Σε συνέντευξη Τύπου μετά τις συνομιλίες με την υπουργό Εξωτερικών της Γουινέας-Μπισάου, Σούζι Κάρλα Μπαρμόσα, ο Λαβρόφ υπογράμμισε ότι  «προχωρούμε από το γεγονός ότι είναι απαραίτητο να σταματήσουμε οποιαδήποτε παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις αυτής της χώρας» και υπενθύμισε ότι η Ρωσία προσπάθησε με κάθε δυνατό τρόπο να διατηρήσει την εδαφική ακεραιότητα και την ενότητα του Σουδάν, αλλά ορισμένες χώρες με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες αποφάσισαν ότι θα ήταν καλύτερο για τους Σουδανούς να ζουν σε διαφορετικά κράτη. «Η Ρωσική Ομοσπονδία έκανε πολλά για να κάνει αυτό το “διαζύγιο” ειρηνικό, αλλά μετά άρχισε μια άλλη παρέμβαση: επιβλήθηκαν προσεγγίσεις για το πώς οι Σουδανοί έπρεπε να οικοδομήσουν τη δημοκρατία με τη δυτική τους έννοια, επιβλήθηκαν μεταρρυθμίσεις σοκ, η αντίδραση ήταν το αντίθετο. Η κατάσταση του πληθυσμού, η ανεργία, η παραδοσιακή δομή της σουδανικής κοινωνίας βρίσκεται υπό σοβαρή πίεση».

Ο τόνος των δηλώσεων αυτών δεν αποπνέει μόνο κοινούς τόπους της ρωσικής διπλωματίας, όπως είναι η δυσπιστία απέναντι σε όλων των ειδών τις ξένες επεμβάσεις στα εσωτερικά χωρών σε κρίση ή η απροθυμία υιοθέτησης της λογικής ότι μπορεί να «εξαχθούν» δυτικού τύπου δημοκρατικοί θεσμοί σε κάθε δυνατό συγκείμενο, αγνοώντας τοπικές παραδόσεις, κουλτούρες και δυναμικές. Ταυτόχρονα, παραπέμπει στο στρατηγικό ενδιαφέρον που έχει το Σουδάν για τη Ρωσία.

Οι προοπτικές συνεργασίας της Ρωσίας με τις σουδανικές ένοπλες δυνάμεις

Η Μόσχα εκτιμά ότι μπορεί να έχει με ένα στρατιωτικό καθεστώς στο Σουδάν υψηλότερο επίπεδο συνεργασία από μια πολιτική κυβέρνηση που στα μάτια της Ρωσίας ήταν περισσότερο στραμμένη προς τις ΗΠΑ και τις άλλες δυτικές χώρες.

Ας μην ξεχνάμε ότι οι ΗΠΑ δεν είχαν ξεχάσει ποτέ ότι στη δεκαετία του 1990 το στρατιωτικό καθεστώς του Σουδάν είχε προσφέρει καταφύγιο στον Οσάμα Μπιν Λάντεν και θεωρούσαν ότι η μεταβατική κυβέρνηση προσφέρει δυνατότητες μιας αναβαθμισμένης συνεργασίας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει για τη Ρωσία η επιτάχυνση της δημιουργίας μιας ρωσικής ναυτικής βάσης στο Σουδάν, σχέδιο που συζητιέται χρόνια, καθώς τον Μάιο του 2019, μετά την ανατροπή του Μπασίρ είχε υπογραφεί συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με το Σουδάν και το 2020 συμφωνία με τη μεταβατική κυβέρνηση για τη ναυτική βάση, που όμως στη συνέχεια η σουδανική κυβέρνηση έδειχνε να καθυστερεί να την υλοποιήσει

Επιπλέον, είχαν υπάρξει συμφωνίες για συνεργασία στην κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου, για αγορές όπλων από τη Ρωσία, για εξορύξεις, ενώ στο παρελθόν είχαν δραστηριοποιηθεί στη χώρα και μισθοφορικές εταιρείες όπως ο όμιλος Wagner.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ρωσία θα σπεύσει να στηρίξει τους στρατιωτικούς. Σε πρώτη φάση θα περιμένει να δει σε ποια κατεύθυνση σταθεροποιείται η πολιτική κατάσταση στο Σουδάν.