Πλήγμα σε συνοχή και σταθερότητα, «κακοφωνία»

Διάφορα γεγονότα στη ζωή οδηγούν σε περίεργους συνειρμούς και σε έλλειψη συνοχής και σταθερότητας. Σκεφθείτε λ.χ. δύο γιατρούς στην ίδια πόλη να κάνουν διαφορετική διάγνωση σε ασθενείς που τους έχουν επισκεφθεί με τα ίδια συμπτώματα. Ή δύο δικαστές στο ίδιο δικαστήριο και στην ίδια πόλη, να εκδίδουν διαφορετικές ετυμηγορίες για τα ίδια πάνω-κάτω εγκλήματα. Επίσης αναλογισθείτε τον ίδιο γιατρό και τον ίδιο δικαστή να καταλήγουν σε διαφορετική απόφαση για την ίδια περίπτωση, ανάλογα με την ημέρα της εβδομάδας ή την ώρα της ημέρας ή εάν είναι πρωί ή απόγευμα, αν είναι Δευτέρα ή Τετάρτη ή αν είχαν φάει ή όχι για μεσημέρι! Εχουμε δηλαδή διαφορές σε αποφάσεις ή εκτιμήσεις για θέματα που θα έπρεπε να καταλήξουν σε ταυτόσημες ετυμηγορίες.

Τρεις διάσημοι αμερικανοί συγγραφείς που ασχολήθηκαν με το θέμα αποκαλούν «Κακοφωνία» τα λάθη σε διάφορους χώρους επαγγελματικής δραστηριότητας όπως η ιατρική, τα νομικά, η δημόσια υγεία, οι οικονομικές προβλέψεις, οι ιατροδικαστικές εξετάσεις, η παιδική προστασία, η δημιουργική στρατηγική, η καλλιτεχνική κριτική, οι διπλωματικές εκτιμήσεις και οι προσλήψεις προσωπικού. Οι Daniel Kahneman, Olivier Sibony και Cass R. Sunstein στο βιβλίο τους «Noise» (William Collins, 2021) επισημαίνουν πως η «κακοφωνία» αυτή βρίσκεται οπουδήποτε οι άνθρωποι παίρνουν αποφάσεις αλλά συνέχεια αγνοούν την πραγματικότητα αυτή της έλλειψης συνεννόησης και ομοιογένειας. Κι αυτό συνήθως έχει σοβαρές οικονομικές ή κοινωνικές συνέπειες. Οι συγγραφείς εξηγούν πώς και γιατί τα άτομα, που απασχολούνται σε σημαντικές θέσεις της οικονομικής και πολιτικής ζωής, υφίστανται τις συνέπειες αυτής της έλλειψης ομοιογένειας και συνεννόησης στη λήψη αποφάσεων σε παρόμοια θέματα. Αυτές οι κακές στην ουσία αποφάσεις όπως λ.χ. οι πρόσφατες αντιφάσεις των δικαστηρίων σε ζητήματα που άπτονται των ψηφιακών εταιρειών και το είδος της σχέσης εργασίας των απασχολουμένων σε αυτές αποκαλύπτουν προκαταλήψεις και εκτεταμένη ανασφάλεια στη λειτουργία πολλών θεσμών.

Οπως επισημαίνουν και οι «New York Times, «οι τρεις συγγραφείς έχουν ψάξει κάτω και πέραν του τρόπου που παίρνουμε αποφάσεις και οργανώνουμε τη ζωή μας». Το θετικό είναι πως υπάρχουν διορθωτικές διέξοδοι. Είναι ανάγκη να βρεθούν τρόποι ομοιογενοποίησης των σχετικών αποφάσεων ώστε οι κοινωνίες να αποκτήσουν σταθερότητα, συνέχεια και προοπτική. Οι αιτίες που δημιουργούνται αυτά τα αρνητικά φαινόμενα είναι τρεις: η λειτουργία με βάση τη διαίσθηση των ανθρώπων, η άγνοια και η αδράνεια. Αν υπάρξει στόχευση πάνω σε αυτά τα αρνητικά χαρακτηριστικά οι αντιφάσεις υπάρχει η δυνατότητα να ξεπερασθούν και η κοινωνική και θεσμική ομοιογένεια να εξασφαλισθεί.

Εύκολα γίνεται κατανοητό πόσο σπουδαίο θέμα είναι η εξαφάνιση αυτών των «κακοφωνιών». Η κοινωνική συνοχή θα ισχυροποιηθεί εφόσον το αίσθημα αδικίας που πολλοί άνθρωποι θα έχουν θα κοπάσει. Και η εμπιστοσύνη στους θεσμούς και τις διάφορες άλλες επίσημες διαδικασίες θα αποκατασταθεί. Οι «κακοφωνίες» αυτές συνιστούν πραγματικό κίνδυνο για την ομαλή λειτουργία μιας κοινωνίας.