COP26 – Το δίδαγμα της «οικοδέσποινας» Γλασκώβης για την κλιματική αλλαγή

Πιο σημαντική και πιο κρίσιμη από ποτέ, η Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP26) βρίσκεται σε εξέλιξη αυτές τις ημέρες στη Γλασκώβη.

Βασικό -και κατά πολλούς ήδη αρνητικής απάντησης- ερώτημα είναι εάν θα υπάρξει τελικά συντονισμός μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών, εν μέσω ηχηρών απουσιών, για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015 και την οικοδόμηση μιας πράσινης ανάκαμψης στη «σκιά» της COVID-19.

Για τους συνολικά 30.000 παριστάμενους ίσως, πάντως, να  αρκούσε μια ματιά στην «οικοδέσποινα» Γλασκώβη και στη μακρά ιστορία της για να αντλήσουν έμπνευση και παραδείγματα στο το πώς ένα δύσκολο αναπτυξιακό στοίχημα μπορεί να κερδηθεί κόντρα στις αντιξοότητες, με θέληση, σχέδιο και με αειφορία.

Μια αναγεννημένη πόλη

Μεγαλύτερη πόλη της Σκωτίας -αν και όχι η πρωτεύουσά της, που είναι το Εδιμβούργο- και πάλαι ποτέ σημαντικό λιμάνι του διεθνούς εμπορίου, η Γλασκώβη γνώρισε την άνθιση και την παρακμή μέσα στον 20ο αιώνα.

Λίγο μετά τα μέσα του, στη δεκαετία του ‘60, είδε να μαραζώνουν από τον διεθνή ανταγωνισμό οι ανθρακοβόρες βιομηχανίες της και τα φημισμένα ναυπηγεία της: εκεί, όπου κατασκευάστηκαν πολλά γνωστά πλοία, μεταξύ αυτών και ο «Παναγιώτης», διάσημος πια ως το Ναυάγιο της Ζακύνθου.

Όμως σε πείσμα της στρατιάς των ανέργων και της έξαρσης της εγκληματικότητας που επικράτησε μετέπειτα στους δρόμους με την βικτωριανή αρχιτεκτονική κληρονομιά της, η Γλασκώβη ανασυγκρότησε τις δυνάμεις της και ξαναγεννήθηκε μεθοδικά από τις «στάχτες» της, με όσους κατοίκους της απέμειναν μετά τη βίαιη αποβιομηχάνισή της.

Η μακροχρόνια μεταμόρφωσή της -που το 1990 την έχρισε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, ενισχύοντας την τουριστική βιομηχανία της και τη μετέπειτα βιώσιμη ανάπτυξή της- είναι πλέον εμφανής κατά μήκος του ποταμού Κλάιντ.

Το σήμα κατατεθέν της Γλασκώβης, σημείο αναφοράς του βιομηχανικού παρελθόντος της και σήμερα κομβικό στοιχείο του «πράσινου» παρόντος και μέλλοντος ενός από τα μεγαλύτερα χρηματοοικονομικά κέντρα της Ευρώπης.

 

Δεν είναι απλά οι μεγάλοι πεζόδρομοι και ποδηλατόδρομοι και τα 100 πάρκα και κήποι που κοσμούν ένθεν και ένθεν του ποταμού την πόλη.

Η Γλασκώβη ήταν η πρώτη στο Ηνωμένο Βασίλειο που εντάχθηκε στον Παγκόσμιο Δείκτη Προορισμών Αειφορίας το 2016, διατηρώντας μέχρι και σήμερα την πρωτιά σε εθνικό επίπεδο και καταλαμβάνοντας την τέταρτη θέση παγκοσμίως.

Κηρύσσοντας από το 2019 κιόλας κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το κλίμα, οι δημοτικές αρχές της έθεσαν και τηρούν ευλαβικά τον φιλόδοξο στόχο επίτευξης κλιματικής ουδετερότητας έως το 2030: μία εικοσαετία νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα που θέτουν σήμερα τα ανεπτυγμένα κράτη.

Χάρη σε μία σειρά μέτρων και πολιτικών προς αυτή την κατεύθυνση, η Γλασκώβη βρίσκεται σήμερα σε καλό δρόμο. Τελευταία μελέτη έδειξε ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έχουν μειωθεί στην πόλη κατά 41%, συγκριτικά με τα επίπεδα το 2006.

Πέρυσι, διακρίθηκε για τις προσπάθειές της, αποσπώντας το βραβείο της Παγκόσμιας Πράσινης Πόλης, που απονέμεται με την υποστήριξη του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ.

Ούτε λίγο, ούτε πολύ η Γλασκώβη βρέθηκε στην πρώτη θέση, σε τομείς όπως ο αστικός σχεδιασμός, οι μεταφορές, η χαμηλή κατανάλωση άνθρακα και η ενεργειακή απόδοση, οι ανοιχτοί πράσινοι χώροι και η οικονομία.

Μεθοδική μεταμόρφωση

Εδώ και χρόνια, η Πράσινη Ζώνη της Γλασκώβης προστατεύεται από το Στρατηγικό Σχέδιο Ανάπτυξης, με το 22% της πόλης (περίπου 180 τ.χλμ) να έχει σχεδιαστεί ειδικά για την προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας, με σχέδια φύτευσης 22.000 δέντρων και αποκατάστασης τυρφώνων.

Στο ίδιο μήκος κύματος εντάσσεται η αειφόρος ανάπτυξη τοπικών κοινοτήτων, με την ανέγερση 4.300 νέων πράσινων κατοικιών έως το 2025.

Σχέδια καταστρώνονται και για τη σταδιακή, πολυδάπανη αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης των παλιών κτιρίων.

Σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια της Σκωτίας, προωθείται η εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών στον αστικό ιστό και η δημιουργία ενός ενεργειακά αποδοτικού και κλιματικά ουδέτερου συστήματος θέρμανσης, με αξιοποίηση των υδάτων του ποταμού Κλάιντ, τεράστιων αντλιών θερμότητας, μιας μονάδας που λειτουργεί με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ενός επεκτεινόμενου δικτύου αγωγών στην πόλη.

Για τον δημοτικό φωτισμό, εν τω μεταξύ, χρησιμοποιούνται λάμπες LED. Μέχρι το τέλος του 2022, ο στόλος των αστικών συγκοινωνιών αναμένεται να ανανεωθεί με 150 ηλεκτρικά λεωφορεία.

Σε συνεργασία με το Εμπορικό Επιμελητήριο της Γλασκώβης, το δημοτικό συμβούλιο εκπονεί σχέδια βιώσιμης κυκλικής οικονομίας, μειώνοντας έτσι τα απόβλητα και τη χρήση πρώτων υλών.

Στη λογική αυτή λειτουργούν ήδη αρκετές επιχειρήσεις στα εδάφη της: από ξενοδοχεία, έως καταστήματα τροφίμων και εστιατόρια, ολοένα και περισσότερα από τα οποία εστιάζουν σε προϊόντα βιώσιμης γεωργίας και στη φυτική διατροφή.

Επιλογή πολλαπλών… κινήτρων

Στα μεγάλα συν της σκωτσέζικης πόλης προστίθενται οι υποδομές και η εμπειρία της στη διοργάνωση πολυπληθών εκδηλώσεων και συνόδων.

Η επιλογή της πόλης από τη Ντάουνινγκ Στριτ ως  «οικοδέσποινας» για την COP26 αποδόθηκε πάντως από βρετανικά ΜΜΕ κυρίως σε πολιτικά κίνητρα, στο πλαίσιο των προσπαθειών της κυβέρνηση Τζόνσον να αμβλυνθούν οι αποσχιστικές τάσεις στη Σκωτία, που το 2016 είχε ταχθεί κατά του Brexit και έκτοτε τα σχέδια για Scexit -την ανακήρυξη δηλαδή ανεξαρτησίας από το Ηνωμένο Βασίλειο μέσω ενός νέου δημοψηφίσματος- παραμένουν πάντα στο «τραπέζι».