Ενα σύμβολο οικουμενικότητας στο Σημείο «Μηδέν»

Για τους Ελληνες της Νέας Υόρκης ήταν έτσι κι αλλιώς ένας ναός – σημείο αναφοράς: «Στον Αγιο Νικόλαο παρακολουθούσαμε για χρόνια την ακολουθία του Επιταφίου τη Μεγάλη Παρασκευή» μου έλεγε ένας από τους ομογενείς που ζουν στο Μανχάταν.

Από το πρωί της Τρίτης, τοπική ώρα, όμως, το άλλοτε εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, μετά τα θυρανοίξια του νέου ναού που τέλεσε στο Σημείο Μηδέν στο Liberty Park ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, αποτελεί ένα οικουμενικό σύμβολο.

Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο τα θυρανοίξια του ναού που σχεδίασε ο διάσημος ισπανός αρχιτέκτονας Σαντιάγο Καλατράβα δεν θα μπορούσαν παρά να πραγματοποιηθούν από τον Πατριάρχη που εκπέμπει το μήνυμα της οικουμενικότητας και της ενότητάς της.

Στιγμή διπλά ιστορική, αφού ο Βαρθολομαίος τέλεσε τα θυρανοίξια ακριβώς στην επέτειο 30 ετών από την ενθρόνισή του.

Η τελετή των θυρανοιξίων στην κορυφή του Liberty Park, όπου δεσπόζει υπερυψωμένος ο ναός – με θέα τις πισίνες μνήμης της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, αλλά και το Μουσείο για τη μεγάλη τραγωδία – ήταν συγκινητική για όσους την έζησαν από κοντά. Η κατάνυξη ζέστανε για λίγο την παγωμένη και συννεφιασμένη αμερικανική μεγαλούπολη. Τρεις όμως ήταν οι πιο δυνατές σκηνές:

Ο Σταυρός

Τα βλέμματα όλων στράφηκαν ψηλά, στον ουρανό του Μανχάταν, όταν στο ξεκίνημα της τελετής ο καινούργιος σταυρός τοποθετήθηκε πάνω στον τρούλο με ειδικό γερανό.

Τα απομεινάρια

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης φτάνει στον περίβολο του ναού. Εκεί, πάνω σε ένα τραπέζι, είναι τα λιγοστά αντικείμενα που είχαν διασωθεί από τον κατεστραμμένο ναό. Τα ανέσυραν μέσα από τα χαλάσματα. Μία στραπατσαρισμένη εικόνα της Ζωοδόχου Πηγής, ένα μισοδιαλυμένο μανουάλι, λιωμένα κεριά, κομμάτια από τα ψαλτήρια, ένα τμήμα από την καμπάνα.

Ο Πατριάρχης τα δίνει ένα ένα σε εκπροσώπους των ομογενών και με πομπή όλοι μαζί κατευθύνονται στην είσοδο του ναού.

«Αρατε πύλας»

Είναι η στιγμή που ο Οικουμενικός Πατριάρχης αναφωνεί εμφανώς συγκινημένος «άρατε πύλας». Ανοίγει τις πόρτες του ναού και μπαίνει στο εσωτερικό μαζί με τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο, ο οποίος κρατάει τμήμα από λείψανο του Αγίου Νικολάου που μεταφέρθηκε από το Αγιον Ορος. Οπως ορίζει το τελετουργικό των θυρανοιξίων τα λείψανα τοποθετήθηκαν στην Αγία Τράπεζα.

Και βέβαια τα λόγια του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στη σύντομη ομιλία του αποτύπωσαν με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο το μήνυμα ενότητας που θα εκπέμπει ο ορθόδοξος ναός του Αγίου Νικολάου ως εθνικό προσκύνημα. Θα καλωσορίζει ανθρώπους όλων των θρησκειών ως το μόνο σύμβολο της πίστης στο άλλοτε Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου.

«Ηρθαμε να ανοίξουμε τις θύρες στην ανεκτικότητα, την ενσωμάτωση, την ενότητα» σημείωσε ο Βαρθολομαίος. Αλλά θα αποτελεί και έναν χώρο συλλογικής μνήμης.

«Ηρθαμε να ανοίξουμε τις θύρες για να τιμήσουμε όλους όσους έχασαν τη ζωή τους». Επιπλέον, ο Πατριάρχης δεν ξέχασε ότι ο Αγιος Νικόλαος ήταν και ένα σημείο συνάντησης και προσευχής για τους μετανάστες που έρχονταν στην Αμερική. «Ηρθαμε να ανοίξουμε τις θύρες για την ιστορία των μεταναστών».

Το «παρών»

Συγκινημένοι ήταν όλοι όσοι παρευρέθησαν στην τελετή. Το «παρών» έδωσαν ο υφυπουργός Εξωτερικών για τον Απόδημο Ελληνισμό, Ανδρέας Κατσανιώτης, η πρεσβευτής της Ελλάδας στην Ουάσιγκτον, Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, εκπρόσωποι άλλων δογμάτων, επιφανείς ομογενείς και βέβαια ο αρχιτέκτονας του νέου ναού, Σαντιάγο Καλατράβα.

Ο Πατριάρχης στην ομιλία του επισήμανε ότι η ανοικοδόμηση του ναού, 20 χρόνια μετά την καταστροφή του, συμβολίζει την Ανάσταση. «Ο ναός αναστήθηκε από την πίστη και την αφοσίωση» είπε χαρακτηριστικά.

Εδώ και ένα δεκαήμερο οι ομογενείς που ακολουθούσαν τον Πατριάρχη στην περιοδεία του στην Αμερική έλεγαν συχνά σε ελληνοαμερικάνικη προφορά «We made it. We did it».

Εννοούσαν ότι ο Αγιος Νικόλαος είναι πλέον έτοιμος. Την επανέλαβαν και χθες πολλές φορές αυτή τη φράση με ακόμη περισσότερη ανακούφιση. Εξάλλου ο ναός είχε μπει σε περιπέτειες, όταν το 2017 είχαν διακοπεί οι εργασίες.

Οταν λοιπόν χθες ο Πατριάρχης ευλογούσε το άνοιγμα των θυρών ήξεραν ότι η αποστολή τους εξετελέσθη. Αλλά ήταν και μία δικαίωση για τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο, ο οποίος από την ενθρόνισή του τον Ιούνιο του 2019 είχε θέσει ως βασική προτεραιότητα την ολοκλήρωση του Αγίου Νικολάου.

Ο προγραμματισμός είναι πλέον η εκκλησία να ανοίξει για τους πιστούς τον ερχόμενο Απρίλιο για τις εορτές του Πάσχα. Η δε πλήρης αποπεράτωσή του αναμένεται τον Ιούλιο του 2022 στον εορτασμό για τα 100 χρόνια της Αρχιεπισκοπής Αμερικής.