Οι φήμες για τον θάνατο του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που ξεκίνησαν από ένα fake twit και μια ανάρτηση βουλευτή της αντιπολίτευσης ότι ο Ερντογάν υπέστη εγκεφαλικό έκαναν τον γύρο του κόσμου χθες για έναν απλό λόγο. Γιατί ο θάνατος θα μπορούσε να είναι όντως γεγονός, αφού σε ένα αυταρχικό καθεστώς αδιαφάνειας, όπως είναι αυτό της Τουρκίας, κανένας, έξω ίσως από έναν στενό κύκλο, δεν γνωρίζει τα ακριβή δεδομένα υγείας ενός ηγέτη ή ακόμη και τις συνθήκες θανάτου του. Πολύ περισσότερο που στην περίπτωση Ερντογάν υπάρχουν ορισμένες ορατές ενδείξεις ότι ενδεχομένως κάτι δεν πάει καλά με την υγεία του. Επομένως η φήμη ότι κάτι μπορεί να συνέβη με τον πρόεδρο βρίσκει εύφορο έδαφος. Η αδιαφάνεια και ο αυταρχισμός τα επιτρέπουν όλα.

Θυμηθείτε άλλωστε τις συνθήκες θανάτου του Στάλιν: ήταν νεκρός στην κρεβατοκάμαρά του και ουδείς τολμούσε να ανοίξει την πόρτα να δει τι ακριβώς συνέβη. Από την άλλη μεριά, πολλές νεκρολογίες για πρόωρους θανάτους έχουν δει τη δημοσιότητα ακόμη και στους «Times» του Λονδίνου (το Google καταγράφει δεκάδες περιπτώσεις ψευδών ή πρόωρων θανάτων). Ο Ερντογάν μπορεί λοιπόν να έχει προβλήματα υγείας. Αλλά δεν είναι ο μόνος. Ο D. Owen στο βιβλίο του «In Sickness and In Power» (Ασθενείς στην Εξουσία) έχει γράψει ότι ασθενείς βιολογικά ή ψυχολογικά ηγέτες διαμόρφωσαν την ανθρώπινη ιστορία (Τσόρτσιλ, Ρούσβελτ, Μιτεράν, Σιράκ, Παπανδρέου κ.ά.).

Αλλά ενώ ο βιολογικός θάνατος του Ερντογάν διαψεύσθηκε (και οι δράστες του twitter διώκονται), ο πολιτικός του θάνατος – που θα είναι σχετικά αργός – έχει διαφανεί στον ορίζοντα, αν και καλό είναι κανένας να μη σπεύσει και να τον προεξοφλήσει. Ο Ερντογάν μπορεί πολιτικά να αποδειχθεί εφτάψυχος. Ωστόσο η καταρρέουσα τουρκική οικονομία – στην άνθηση της οποίας στην περίοδο 2003-2018 ο Ερντογάν οικοδόμησε την εξουσία του – έχει συμπαρασύρει τη δημοτικότητά του στο χαμηλότερο επίπεδο (στο 30% περίπου).

Και αυτό σε μια στιγμή που η αντιπολίτευση φαίνεται να βρίσκει κάποιον συντονισμένο βηματισμό και να εισπράττει εκλογικά (κυρίως το δεξιό κόμμα του Καλού Δρόμου της Ακσενέρ). Εάν δε καταφέρει να ορίσει  και έναν κοινό υποψήφιο πρόεδρο για τις εκλογές 2023 ή νωρίτερα (έναν λ.χ. εκ των δημάρχων Κωνσταντινούπολης ή Αγκυρας), τότε δεν αποκλείεται να εκτοπίσουν τον Ερντογάν από την εξουσία. Αν και το ερώτημα παραμένει εάν ο αυταρχικός ηγέτης θα αποδεχθεί ομαλά το όποιο εκλογικό αποτέλεσμα ή θα ακολουθήσει το παράδειγμα του φίλου του Ντ. Τραμπ αμφισβητώντας το σε μια χώρα όπως η Τουρκία, χωρίς τις δημοκρατικές θεσμικές διασφαλίσεις των ΗΠΑ.

Επομένως η αβεβαιότητα ως προς την υγεία του προέδρου Ερντογάν έχει σε αντικατοπτρισμό και την πολιτική αβεβαιότητα για το πολιτικό μέλλον της χώρας. Αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία έχει μπει ήδη σε μια διαδικασία πολιτικής μετάβασης. Και αυτό καθεαυτό το γεγονός επηρεάζει τη σκέψη πολλών εντός και εκτός Τουρκίας.

Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του FEPS και του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Headlines