Πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς πόσιμο νερό μέχρι τα Χριστούγεννα σε έναν από τους πιο πυκνοκατοικημένους μητροπολιτικούς δήμους στην αφρικανική χώρα. Η κλιματική αλλαγή είναι η βασική αιτία, όχι όμως και η μοναδική
Προ τριετίας, οι αρχές στη Νότια Αφρική είχαν κηρύξει συναγερμό για μια ιστορικών διαστάσεων ξηρασία, που απειλούσε να αφήσει χωρίς πόσιμο νερό εκατομμύρια ανθρώπους.
Στο Κέιπ Τάουν, επίκεντρο τότε της κρίσης λειψυδρίας, είχαν ονομάσει την κατάσταση «Day Zero», τρέμοντας για την «Ημέρα Μηδέν» που το νερό θα στέρευε.
Τελικά το χειρότερο σενάριο αποφεύχθηκε χάρη σε κάποιες ανέλπιστες βροχές και, κυρίως, σε μία συλλογική προσπάθεια, με τους κατοίκους να περιορίζουν στο μισό την κατανάλωση νερού και τους αγρότες να σταματούν για μήνες να ποτίζουν τα χωράφια.
Η στάθμη των υδάτων στα φράγματα ανέβηκε και πάλι.
Εν μέσω πάντως δυσοίωνων προβλέψεων για νέες περιόδους ξηρασίας -ως απόρροια της κλιματικής αλλαγής- στο Κέιπ Τάουν δεν έμειναν με σταυρωμένα χέρια.
Κατέστρωσαν σχέδια για διαφοροποίηση των πηγών υδροδότησης, συμπεριλαμβανομένων της αξιοποίησης υπόγειων υδάτων και της εγκατάστασης μονάδων αφαλάτωσης.
Παράλληλα, υπό το φόβο μιας μόνιμης δίψας, οι κάτοικοι έμαθαν να χρησιμοποιούν το νερό πιο συνετά.
Προσφάτως, δε, επιστρατεύτηκαν ακόμη και συνεργεία υλοτόμων, για να «ξηλώσουν» χιλιάδες μη γηγενή δέντρα από την γύρω περιοχή.
Πρόκειται κυρίως για πεύκα, που εισήχθησαν από Ευρωπαίους αποικιοκράτες τον 17ο αιώνα για την ανάπτυξη της τοπικής βιομηχανίας ξυλείας, αλλά τελικά εξαπλώθηκαν ανεξέλεγκτα στα βουνά και γύρω από τα φράγματα, απειλώντας τα αυτόχθονα οικοσυστήματα και «ρουφώντας» ασταμάτητα νερό.
Ζητούμενο των προσπαθειών είναι το Κέιπ Τάουν να μην ξανακινδυνεύσει να γίνει η πρώτη σύγχρονη μεγαλούπολη που θα ξεμείνει από πόσιμο νερό.
Όμως, σε μία χώρα που γίνεται όλο και πιο ξηρή και κάθε βροχόπτωση πιο σπάνια και πολύτιμη, υπάρχουν πολλές άλλες περιοχές και πόλεις που απειλούνται με τη δική τους «Ημέρα Μηδέν».
Για κάποιες αυτή έχει ήδη ξημερώσει…
Δίψα στον Κόλπο Νέλσον Μαντέλα
Στο Ανατολικό Ακρωτήριο, τη δεύτερη μεγαλύτερη περιφέρεια της Νότιας Αφρικής, μία καταστροφική ξηρασία σε συνδυασμό με ανεπαρκή σχέδια έκτακτης ανάγκης οδήγησαν τη στάθμη των υδάτων στα τοπικά φράγματα σε οριακό σημείο και εκατομμύρια ανθρώπους με σοβαρές ελλείψεις σε νερό.
Με πολλά ποτάμια και πηγές να έχουν ήδη σχεδόν στεγνώσει, ακόμη και οι γεωτρήσεις αποδείχθηκαν αναποτελεσματικές, καθώς τα υπόγεια ύδατα σπανίζουν, λόγω της έλλειψης βροχοπτώσεων για την αναπλήρωσή τους.
Στον μεγαλύτερο και πυκνοκατοικημένο μητροπολιτικό δήμο του Κόλπου Νέλσον Μαντέλα, οι διακοπές στην υδροδότηση είναι πλέον συχνές.
Η στάθμη των υδάτων στα γύρω φράγματα που τροφοδοτούν τον πληθυσμό των 1,2 εκατομμυρίων κατοίκων του έχει πλέον πέσει κάτω από το 12% της χωρητικότητας.
The combined level of the dams supplying water to the Eastern Cape’s largest metro, Nelson Mandela Bay, has dropped to a record low, with 11.17% of water left for consumption | https://t.co/46qGy0Mg3vpic.twitter.com/6HfZQ5MZGu
— Infrastructure News (@infrastructure4) June 22, 2021
Σε ορισμένες περιοχές, οι βρύσες στεγνώνουν πια για ημέρες και οι κάτοικοι εξαρτώνται από τις άρρυθμες διανομές νερού με υδροφόρες.
«Πλέον απέχουμε εβδομάδες, όχι μήνες από το να στεγνώσουν εντελώς τα φράγματα», προειδοποιεί τώρα η Δρ. Γκιζέλα Κάιζερ, που έσπευσε στην περιοχή, κατ’ εντολήν του νοτιοαφρικανικού υπουργείου Οικονομικών, για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της κρίσης.
«Δεν μπορούμε να βασιστούμε στη βροχόπτωση για να μας σώσει. Δεν ξέρουμε», υπογράμμισε, «πότε ή πόσο θα βρέξει».
Ως εκ τούτου, τόνισε, «κι εφόσον η κατανάλωση δεν μειωθεί δραστικά, θα ξεμείνουμε από νερό πριν από τα Χριστούγεννα».
Την κρίση λειψυδρίας επιτείνουν εν τω μεταξύ και οι διακοπές στην ηλεκτροδότηση, καθώς -λόγω γεωγραφίας- το τοπικό σύστημα υδροδότησης βασίζεται σε αντλίες και όχι στη βαρύτητα, όπως στο Κέιπ Τάουν.
Παράλληλα με την κλιματική αλλαγή, πολλοί στην περιοχή καταγγέλλουν ως έτερες βασικές αιτίες της κρίσης την ενδημική διαφθορά στις τάξεις των τοπικών αξιωματούχων και την υποχρηματοδότηση από τη νοτιοαφρικανική κυβέρνηση των σχεδίων έκτακτης ανάγκης, που βασίζονται στον ιδιωτικό τομέα.
Οι αρχές δίνουν τώρα μια καθυστερημένη μάχη με τον χρόνο για την κατασκευή μονάδας αφαλάτωσης, που θα μετατρέπει το θαλασσινό νερό σε πόσιμο -διαδικασία, κατά την Δρ. Κάιζερ αργεί και ούτως ή άλλως πλέον δεν αρκεί για να καλύψει τις επείγουσες ανάγκες.
Η ίδια δήλωσε έκπληκτη από τα στοιχεία, που δείχνουν ότι η κατά κεφαλήν κατανάλωση παραμένει υψηλή -πολύ μεγαλύτερη αυτή που στο Κέιπ Τάουν προ τριετίας.
Η απόφαση των τοπικών αρχών για την επιβολή πιο αυστηρών περιορισμών στη χρήση νερού καταγγέλλεται πάντως ότι ελήφθη κατόπιν εορτής, εν μέσω αυξημένης τουριστικής κίνησης σε δημοφιλή θέρετρα στην περιοχή (στο νότιο ημισφαίριο αρχίζει το καλοκαίρι), ενόσω οι επιχειρήσεις προσπαθούν να βγάλουν τα «σπασμένα» της πανδημίας.
«Αρχίζουμε εκστρατεία για να ζητήσουμε από τους τουρίστες να περνούν περισσότερο χρόνο στη θάλασσα, παρά στο ντους», διακήρυξε η Δρ. Κάιζερ.
Ωστόσο το μέτρο -δεδομένης της δραματικής κατάστασης- χαρακτηρίζεται «ασπιρίνη».
Σε κάθε περίπτωση, εδώ που φτάσαμε, προσέθεσε η Νοτιοαφρικανή αξιωματούχους, απαιτείται συντονισμένη συλλογική προσπάθεια.
Διαφορετικά, «η ζωή στον Κόλπο Νέλσον Μαντέλα δεν θα θυμίζει σε τίποτα με αυτό που ήταν έως τώρα».
Παγκόσμια απειλή
Η λειψυδρία αποτελεί πλέον παγκόσμια απειλή και σε πολλές περιοχές ήδη αιτία πολέμων, εσωτερικού εκτοπισμού πληθυσμών και αθρόας μετανάστευσης εξαθλιωμένων.
Ο ΟΗΕ, οργανώσεις και άλλοι οργανισμοί προειδοποιούν ότι η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί άρδην έως το 2040 και στη συνέχεια ραγδαία.
«Η ταχεία αστικοποίηση, η πληθυσμιακή αύξηση, η κλιματική αλλαγή και η οικονομική ανάπτυξη ασκούν πίεση στα συστήματα ύδρευσης», επισημαίνει σε πρόσφατη έκθεση το Economist Intelligence Unit, παραθέτοντας μεταξύ άλλων ζοφερές προβλέψεις του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Πόρων (WRI) για το 2040, βάσει των οποίων 44 χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας) αντιμετωπίζουν ή πρόκειται να αντιμετωπίσουν «εξαιρετικά υψηλά» ή «υψηλά» επίπεδα καταπόνησης των υδάτινων πόρων τους μέσα στην επόμενη 20ετία.
Κι αυτό, επισημαίνεται στην έκθεση, ενώ παράλληλα «η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θέτει έναν αυξανόμενο αριθμό γεωγραφικών περιοχών, ιδιαίτερα στην ανατολική και νοτιοανατολική Ασία, σε υψηλότερο κίνδυνο πλημμύρας, που μπορεί να κατακλύσει τα αποχετευτικά δίκτυα και να μολύνει τις πηγές πόσιμου νερού».
Ο Iwao Hakamata από την Ιαπωνία πέρασε περισσότερο από τη μισή ζωή του στην απομόνωση, περιμένοντας να εκτελεστεί για ένα έγκλημα που δεν διέπραξε ποτέ
Η παράσταση «Στο Τσακ» θα παρουσιαστεί στις και 25 και 26 Δεκεμβρίου στο Radio City της Θεσσαλονίκης, ενώ από τις 16 Ιανουαρίου θα μεταφερθεί στο Θέατρο Αλέκος Αλεξανδράκης στην Αθήνα.
