Παγκόσμιος Ιστός – Η καινοτομία που άλλαξε τον κόσμο – «Αν το Ίντερνετ είναι οι δρόμοι, ο Παγκόσμιος Ιστός είναι τα φορτηγά»

«Είναι πλάνη να υποθέτουμε ότι οι εκπληκτικές κατακτήσεις της επιστήμης και της τεχνικής, για τις οποίες δικαιολογημένα υπερηφανεύεται ο πολιτισμός μας, δεν έχουν καμιά ουσιαστική αξία, επειδή τάχα δεν έκαναν «ευτυχέστερο» τον άνθρωπο – άρα δεν αποτελούν πρόοδο.

Η σωστή τοποθέτηση του ζητήματός μας είναι να πούμε ότι η πρόοδος της επιστήμης μπορεί να καλυτερέψει τον άνθρωπο (όπως ασφαλώς μπορεί και να τον χειροτερέψει – σαν τον διαρρήκτη που έχει αποκτήσει τελειοποιημένα εργαλεία), αφού δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την πνευματική του απογείωση. Αρκεί να συνεχίσει την πτήση του και να πάει πολύ ψηλά…»

Ευάγγελος Παπανούτσος

Ε λοιπόν, θα πρέπει όλοι μας να αισθανόμαστε πολύ τυχεροί που σαν σήμερα 12 Νοεμβρίου 1990, η εφεύρεση του Παγκόσμιου Ιστού «έπεσε στα χέρια» του Τιμ Μπέρνερς Λι, ο οποίος επέλεξε να αγνοήσει την ιδέα ότι ένας κυβερνητικός ή εμπορικός έλεγχος του ίντερνετ ήταν αναπόφευκτος, και έκανε τα πάντα για να διατίθεται το προϊόν της ευφυΐας του δωρεάν σε όλους, χωρίς ποτέ ο ίδιος να διεκδικήσει προσωπικά κέρδη από αυτό.

Ο Λονδρέζος Τιμ βρέθηκε στο CERN την ευρωπαϊκή υπηρεσία πυρηνικών ερευνών στην Ελβετία τη δεκαετία του ‘80.

Το CERN παρήγαγε τεράστιες ποσότητες δεδομένων, όμως τα διαφορετικά τμήματά του χρησιμοποιούσαν διαφορετικούς υπολογιστές, οι οποίοι «έτρεχαν» διαφορετικά προγράμματα και δεν μπορούσαν να «επικοινωνήσουν» μεταξύ τους.

Εάν έβρισκες κάτι που χρειαζόσουν σε έναν υπολογιστή, πολλές φορές έπρεπε να σηκωθείς και να πας σε άλλον υπολογιστή για να ολοκληρώσεις τη δουλειά σου.

Εκεί διαπίστωσε τη δυσκολία στην διεθνή επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ των ερευνητών, καθώς ο καθένας χρησιμοποιούσε διαφορετικό λειτουργικό σύστημα και γλώσσα προγραμματισμού.

«Αόριστο, αλλά ενδιαφέρον»

Ο Τιμ Μπέρνερς Λι ήταν ένας 33χρονος μηχανικός τότε και ανέλαβε, με δική του πρωτοβουλία, σαν δευτερεύον ερευνητικό έργο και αρχικά για προσωπική χρήση, να βρει μια λύση σε αυτό το πρόβλημα και να επιτρέψει σε επιστήμονες ανά τον κόσμο να μοιράζονται τα αποτελέσματα των ερευνών τους με ευκολία και ταχύτητα.

«Διαχείριση Πληροφοριών: Μία Πρόταση» είχε τίτλο η αρχική πρόταση του Λι, την οποία παρουσίασε στον προϊστάμενο του, Μάικ Σένταλ, στις 12 Μαρτίου το 1989.

Και όμως, η πρόταση του δεν είχε την επιτυχία που θα φανταζόμασταν σήμερα. Ο προϊστάμενός του έγραψε πάνω στο εξώφυλλό της: «Ασαφής αλλά συναρπαστική».

12 Νοεμβρίου 1990

Πάντως, τον Σεπτέμβριο του 1990 ο προϊστάμενος του 33χρονου Μπέρνερς Λι του επέτρεψε να διαμορφώσει το ταπεινό διάγραμμα ροής σ’ ένα λειτουργικό μοντέλο και του έδωσε χρόνο για να το δουλέψει περαιτέρω. Ο Βρετανός επιστήμονας άρχισε να δουλεύει χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή NeXT, ένα από τα πρώτα προϊόντα του Στιβ Τζομπς.

Αρχικά, ο Μπέρνερς-Λι οραματίστηκε μία «μεγάλη υπερκειμενική βάση δεδομένων με συνδέσμους», που ονομάστηκε «Mesh», για να βοηθήσει τους συναδέλφους του στο CERN (το μεγάλο εργαστήριο πυρηνικής φυσικής στην Ελβετία) να μοιράζονται πληροφορίες μεταξύ πολλών υπολογιστών.

Έως τον Οκτώβριο του 1990, είχε γράψει τις τρεις θεμελιώδεις τεχνολογίες που παραμένουν η βάση του ίντερνετ έως και σήμερα: HTML, URI (αυτό  που οι περισσότεροι γνωρίζουμε ως URL) και HTTP, αναπτύσσοντας WorldWideWeb.app , το πρώτο πρόγραμμα περιήγησης στο Παγκόσμιο Ιστό.

Ο Μπέρνερς Λι επανήλθε και με την βοήθεια του Βέλγου συναδέλφου του Ρομπέρ Καγιό διατύπωσε την τελική του πρόταση στις 12 Νοεμβρίου 1990, που έμελλε να αλλάξει τον κόσμο.

«Αν το Ίντερνετ είναι οι δρόμοι, ο Παγκόσμιος Ιστός είναι τα φορτηγά»

Μέχρι το 1991, οι εξωτερικοί διακομιστές (servers) του Παγκοσμίου Ιστού ήταν λειτουργικοί και το όλο σύστημα άρχισε να αποκαλύπτεται σταδιακά στο ευρύ κοινό.

Το 1991 ένας ανοιχτός Ιστός δεχόταν τους πρώτους του νέους χρήστες, και την επόμενη χρονιά δημιουργήθηκε το πρώτο πρόγραμμα περιήγησης (browser), ικανό να σκανάρει και να παρουσιάζει έγγραφα που ήταν αποθηκευμένα στο WWW.

Ο ίδιος το περιγράφει κάπως έτσι: «Αν το Ίντερνετ είναι οι δρόμοι, ο Παγκόσμιος Ιστός είναι τα φορτηγά».

Ονομάστηκε Παγκόσμιος Ιστός, γιατί αποτελείται από μυριάδες διασυνδεδεμένους δικτυακούς τόπους (web site), που εξασφαλίζουν τη δυνατότητα στον χρήστη να μετακινείται εύκολα από τον ένα τόπο στον άλλο και από τη μία ιστοσελίδα ενός τόπου να έχει πρόσβαση σε ιστοσελίδα άλλου, με τη συνδρομή συνδέσμων υπερκειμένου (hypertext).

Με τη βοήθεια του Μιχάλη Δερτούζου, ίδρυσε το World Wide Web Consortium (W3C), και χάρη στον Γιώργο Μητακίδη η νέα αυτή κοινότητα απέκτησε την διπλή έδρα στο ΜΙΤ και στο CERN, όπως ήθελε ο Λι.

Το W3C έχει στόχο την βελτίωση της ποιότητας του Ιστού μέσω της προώθησης της χρήσης του σε διάφορους τομείς, της εκπαίδευσης, της δημιουργίας λογισμικού, όπως και το να προσφέρει μια ανοιχτή πλατφόρμα συζήτησης για τον Ιστό.

Το 2009, ξεκίνησε την προώθηση του Linked Data, ένας όρος που περιγράφει μια συστηματική μέθοδο κοινής διάθεσης δεδομένων από ιδιώτες, επιχειρήσεις και οργανισμούς, για την ευρύτερη αξιοποίησή τους. Πέρα από το να παρουσιάζονται με άμεσο στόχο το ανθρώπινο κοινό, η μέθοδος αυτή διευρύνει τη χρήση των δεδομένων από υπολογιστές, με αποτέλεσμα τη δυναμική σύνδεση και άντληση πληροφοριών μεταξύ διαφορετικών πηγών δεδομένων.

«Αυτό είναι για όλους»

Ο Λι έκανε την εφεύρεσή του διαθέσιμη δωρεάν, χωρίς να αιτηθεί δίπλωμα ευρεσιτεχνίας ή να ζητήσει πνευματικά δικαιώματα, και συνεχίζει να εργάζεται μέσω διάφορων οργανισμών για να εγγυηθεί η ελεύθερη προσβασιμότητα στον Ιστό σε όλους, και να διατηρηθεί η ουδετερότητα στο ίντερνετ ενάντια σε προσπάθειες ελέγχου από κυβερνήσεις ή επιχειρήσεις.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, πιστεύει, ότι αν θέλουμε μια ανοιχτή κοινωνία και πολιτισμική ποικιλομορφία, χρειάζεται πλέον να συμπεριλαμβάνουμε και το ίντερνετ στα σχέδιά μας.

Το 2012 εμφανίστηκε στην τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου, όπου πληκτρολόγησε σε έναν υπολογιστή τις λέξεις «αυτό είναι για όλους».

Η καινοτομία που άλλαξε τα πάντα

Ο Παγκόσμιος Ιστός σύντομα έφερε επανάσταση στη ζωή μας, με την έλευση της εποχής της πληροφορίας.

Σήμερα, υπάρχουν σχεδόν 2 δισεκατομμύρια ιστοσελίδες.

Είτε τον χρησιμοποιούμε για το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και για εργασία στο σπίτι, είτε για ψυχαγωγία και ενημέρωση, δεν μπορούμε πλέον να φανταστούμε τη ζωή μας χωρίς τον Παγκόσμιο Ιστό καθώς η εφεύρεση του βρετανού αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μας.

Ο Παγκόσμιος Ιστός έχει επίσης γίνει μία αποκεντρωμένη κοινότητα, που βασίζεται στις αρχές της καθολικότητας, της συναίνεσης και του σχεδιασμού από τη βάση προς την κορυφή.

«Υπάρχουν πολύ λίγες καινοτομίες που έχουν αλλάξει πραγματικά τα πάντα», δηλώνει ο Τζεφ Τζάφι, διευθύνων σύμβουλος της κοινοπραξίας World Wide Web, που θέτει τα πρότυπα για τον Παγκόσμιο Ιστό και προσθέτει ότι «Ο Παγκόσμιος Ιστός είναι η πιο επιδραστική καινοτομία της εποχής μας».

Αλλαγή πλεύσης

Μιλώντας στο BBC, ο θεμελιωτής του World Wide Web (www) είπε ότι απαιτείται παγκόσμια δράση για να σταματήσει «η καθοδική βουτιά προς ένα δυσλειτουργικό μέλλον», ιδίως όσον αφορά την εμπορευματοποίηση, την υποκλοπή και τη χειραγώγηση των προσωπικών δεδομένων των χρηστών, την συστηματική εξάπλωση της επιθετικότητας και της παραπληροφόρησης, την ολοένα μεγαλύτερη πόλωση των απόψεων κ.α.

Όπως είπε, μέσα σε αυτή την 30ετία, τα πρώτα 15 χρόνια ήταν καλά, αλλά μετά «στράβωσαν» και τώρα απαιτείται αλλαγή πλεύσης για να διορθωθούν ξανά.

Δήλωσε πάντως αισιόδοξος, επειδή ολοένα περισσότεροι άνθρωποι, αρχίζουν πια να αντιλαμβάνονται τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν ως χρήστες του Ιστού.

Ο ίδιος κάλεσε τους πάντες -από τους πολιτικούς ηγέτες και τους επιχειρηματίες ως τους απλούς πολίτες- να συμβάλουν, ώστε το διαδίκτυο να γίνει καλύτερο και όχι χειρότερο τα επόμενα χρόνια.

Η επινόηση του Τιμ Μπέρνερς Λι μεταμόρφωσε τον κόσμο, αφού άλλαξε τα στάνταρ όχι μόνο στην ανταλλαγή πληροφοριών, αλλά και σε θέματα της καθημερινότητας, όπως διακίνηση και εμπόριο αγαθών, εκπαίδευση, ταξίδια, ενημέρωση, χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Είναι αυτή που πραγματικά άνοιξε το Διαδίκτυο σε πολύ ευρεία μάζα χρηστών σε ολόκληρο τον πλανήτη.