Μπορέλ – «Να δημιουργήσουμε ευρωπαϊκή δύναμη ταχείας επέμβασης»

Συνέντευξη στη Μαρία Βασιλείου

Είναι «στρατηγική ευθύνη» της ΕΕ να προχωρήσει στην ενίσχυση των αμυντικών της ικανοτήτων, που θα περιλαμβάνουν τη δημιουργία ευρωπαϊκής δύναμης ταχείας ανάπτυξης έως και 5.000 ατόμων προκειμένου να αντιμετωπίσει το συνεχώς «δυσκολότερο και επικίνδυνο στρατηγικό περιβάλλον», δηλώνει ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ με αφορμή την παρουσίαση του προσχεδίου της «Στρατηγικής Πυξίδας» στο Κολλέγιο των Επιτρόπων, του στρατηγικού κειμένου για την πολιτική της ΕΕ σε Αμυνα και Ασφάλεια τα επόμενα χρόνια.

«Η Ευρώπη βρίσκεται σε κίνδυνο» τόνισε ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας σε συνέντευξη που παραχώρησε σε ομάδα ανταποκριτών ευρωπαϊκών Μέσων στις Βρυξέλλες, στην οποία συμμετείχαν «ΤΑ ΝΕΑ».

«Είναι δική μας ευθύνη να εντοπίσουμε τις προκλήσεις, τις απειλές, τους κινδύνους και να δώσουμε τις δικές μας απαντήσεις. Να είμαστε σε θέση να δρούμε στην περιοχή μας και πέρα από αυτή, με άλλους αν χρειάζεται ή μόνοι μας αν είναι απαραίτητο» είπε ο Μπορέλ, επισημαίνοντας ότι η «Στρατηγική Πυξίδα», που εδράζεται στο πλαίσιο των Συνθηκών, αποτελεί «οδηγό για δράση» και λειτουργεί συμπληρωματικά προς το ΝΑΤΟ. «Δεν υπάρχει εναλλακτική έναντι του ΝΑΤΟ για τη διασφάλιση της συλλογικής εδαφικής άμυνας της Ευρώπης» τόνισε.

«Απειλές έρχονται από παντού με διαφορετικούς τρόπους» είπε ο Μπορέλ. «Η στρατηγική ικανότητα της Ευρώπης συρρικνώνεται. Το να προσποιούμαστε ότι είμαστε μια ήπια δύναμη, όταν όλα χρησιμοποιούνται ως όπλα, δεν αρκεί». Η Ευρώπη πρέπει να γίνει «πάροχος ασφάλειας», είπε. «Αν οι Ευρωπαίοι θέλουν να διασφαλίσουν την ασφάλεια και την άμυνά τους, πρέπει να κάνουν περισσότερα» τόνισε ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ.

«Δεν νομίζω, όμως, ότι καταλαβαίνουν όλοι το επίπεδο των κινδύνων που αντιμετωπίζουμε». Οι ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών και Αμυνας θα συζητήσουν για πρώτη φορά το κείμενο Μπορέλ τη Δευτέρα, ενώ στόχος είναι να υιοθετηθεί από τους 27 ηγέτες τον Μάρτιο. «Το επίπεδο φιλοδοξίας των 27 να συμμετέχουν σε μια αληθινά ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική είναι πολύ διαφορετικό» δήλωσε ο Μπορέλ, υπονοώντας ότι οι διαβουλεύσεις θα είναι δύσκολες. «Δεν είναι μαγικό ραβδί, υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις, θα υπάρξουν πολλές συζητήσεις, αλλά θέλω να επιμείνω ότι χρειάζεται να αναπτύξουμε ικανότητες».

Τα πεδία μαχών

«Χρειαζόμαστε μια ευρωπαϊκή ικανότητα ταχείας ανάπτυξης έως και 5.000 ατόμων» τόνισε. «Η ΕΕ πρέπει να είναι σε θέση να διεξάγει επιχειρήσεις σε όλες τις περιστάσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν τη χρήση βίας, όπως προβλέπεται από τις Συνθήκες». Η «Πυξίδα» προτείνει «τι πρέπει να κάνουμε, πότε, με ποια μέσα, με ποιες δεσμεύσεις, με ποιο πρόγραμμα» επεξήγησε ο Μπορέλ. Ως παραδείγματα ανέφερε παρεμβάσεις σε συρράξεις, διασφάλιση ασφάλειας ενός αεροδρομίου για να γίνουν εκκενώσεις, επιχειρήσεις σταθεροποίησης.

«Η αποστολή δύναμης παρεμβολής στη Λιβύη μπορεί να είναι ένα σενάριο. Προβλέπεται στη Συνθήκη» είπε, θυμίζοντας ότι στη Λιβύη η ΕΕ ήθελε να δράσει, αλλά δεν είχε τις ικανότητες, καθώς και ότι υπήρξαν δυνάμεις παρέμβασης στην πρώην Γιουγκοσλαβία υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. «Τέτοια σενάρια θα έχουμε όλο και περισσότερα στον κόσμο» προειδοποίησε, τονίζοντας την ανάγκη να υπάρξει επίσης ανάπτυξη ευρύτερου φάσματος ικανοτήτων με διαλειτουργικά χαρακτηριστικά, απαραίτητων για να ενισχύεται η δύναμη ταχείας ανάπτυξης.

Παράλληλα, η «Στρατηγική Πυξίδα» δίνει έμφαση στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας για την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών και κυβερνοεπιθέσεων, τις οποίες χαρακτήρισε ο Μπορέλ ως «την κυριότερη μορφή πολέμου στο μέλλον», καθώς και στο Διάστημα, «το νέο πεδίο των μαχών». «Θα πρέπει να το εντάξουμε στην αμυντική μας πολιτική» τόνισε. Οπως είπε, στο «σύντομο» έγγραφο περιλαμβάνεται ευρύ φάσμα προτάσεων για την ανάπτυξη ικανοτήτων (μη επανδρωμένες πλατφόρμες σε θάλασσα, μελλοντικά εναέρια συστήματα μάχης, δυνατότητες διαστημικής παρατήρησης της Γης), για τη δημιουργία κόμβου αμυντικής καινοτομίας, για την ανάπτυξη πολυμερών συνεργασιών, κυρίως με το ΝΑΤΟ, τα Ηνωμένα Εθνη, και διμερών με εταίρους της ΕΕ, κυρίως με ΗΠΑ, Νορβηγία, Καναδά.

Κατανόηση και ευελιξία

Πώς επωφελούνται Ελλάδα και Κύπρος, που αντιμετωπίζουν τις τουρκικές απειλές, από τη «Στρατηγική Πυξίδα»; «Πρέπει να αναπτύξουμε κοινή στρατηγική κουλτούρα διότι οι απειλές δεν είναι διαχωρίσιμες» τόνισε ο Μπορέλ. «Στις ΗΠΑ, είτε ζεις στην Αλάσκα είτε στο Μαϊάμι, αισθάνεσαι το ίδιο τις απειλές από την Κίνα ή τη Ρωσία. Δεν είναι αυτή η περίπτωση της Ευρώπης». Σε όλες τις περιπτώσεις, και στην περίπτωση των τουρκικών απειλών έναντι Ελλάδας και Κύπρου, «οι Ευρωπαίοι πρέπει να είναι έτοιμοι να αντιδρούν» σημειώνει ο Μπορέλ. «Αλλά για να γίνει αυτό πρέπει να έχουν κοινή κατανόηση των απειλών, να καταλαβαίνουν ότι όλοι επηρεάζονται. Αυτό δεν μπορεί να γίνει με μια εντολή. Πρέπει να χτιστεί. Το έγγραφο αυτό συμβάλλει στη δημιουργία κοινής στρατηγικής κουλτούρας».

Θα χρειάζεται ομοφωνία για τις κοινές επιχειρήσεις; «Πρέπει να εισάγουμε ευελιξία αν θέλουμε να αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα γρήγορα. Το άρθρο 44 της Συνθήκης το επιτρέπει» είπε. «Ομοφωνία θα χρειάζεται για να ξεκινήσει μια επιχείρηση, αλλά όχι σε κάθε βήμα. Οταν αποφασίζεται, τα Κ-Μ που θέλουν να συμμετέχουν θα πρέπει να μπορούν να δρουν σύμφωνα με ορισμένη πραγματική ευελιξία. Δεν ζητώ αλλαγή των κανόνων ούτε κατάργηση της ομοφωνίας». Για τη χρηματοδότηση δήλωσε ότι «χρειάζεται ισχυρότερη κοινή χρηματοδότηση», ενώ σε σχέση με τον ΟΗΕ είπε ότι «ο βασικός κανόνας είναι ότι για τις επιχειρήσεις θα υπάρχει απόφαση των Ηνωμένων Εθνών, αλλά όχι απαραίτητα πάντα».

Ο ρόλος του ΝΑΤΟ

Απαντώντας σε ερώτηση για ενδεχόμενη πρόβλεψη ευρωπαϊκής συλλογικής άμυνας αντίστοιχης με αυτή του ΝΑΤΟ και ενίσχυση της ρήτρας αμοιβαίας συνδρομής, ο Ζοζέπ Μπορέλ ήταν ξεκάθαρος: «Η συλλογική άμυνα της Ευρώπης είναι στο ΝΑΤΟ. Η συλλογική εδαφική άμυνα της Ευρώπης εξασφαλίζεται από το ΝΑΤΟ και δεν υπάρχει εναλλακτική έναντι του ΝΑΤΟ. Κανείς δεν θέλει να δημιουργήσει το ευρωπαϊκό ΝΑΤΟ», στέλνοντας, πάντως, παράλληλα το μήνυμα ότι «η Συνθήκη δεν θέτει όρια στη φιλοδοξία των Ευρωπαίων για να αναπτύξουν κοινή άμυνα».

Το δηλώνει, άλλωστε, και στο εισαγωγικό σημείωμα της «Πυξίδας», που βρίσκεται στη διάθεση των «ΝΕΩΝ»: «Αν και η ΕΕ δεν είναι μια στρατιωτική συμμαχία, θα πρέπει να εργαστεί προς την κατεύθυνση κοινής άμυνας, όπως ορίζεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας».