Τι κάνει η Ελλάδα στη Λιβύη

Η Ελλάδα έχει καταφέρει να επανακάμψει μερικώς στη Λιβύη, αν και χρειάζεται ακόμη πολλή δουλειά, υπομονή και επιμονή για να φτάσει το αποτύπωμά μας στο επιθυμητό σημείο. Η Διάσκεψη του Παρισιού επιβεβαίωσε μία τάση που συν τω χρόνω ισχυροποιείται και αφορά στην αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων και μισθοφόρων από τη Λιβύη αλλά και τη σύγκλιση θέσεων ανάμεσα στις Γαλλία, Αίγυπτο και Ελλάδα. Μάλιστα, οι δύο πρώτες αλλά ειδικότερα το Κάιρο, εκτός από ισχυρό λόγο, έχει ρόλο στις εξελίξεις, καθότι αυτές το αφορούν άμεσα και συνδέονται με την εθνική του ασφάλεια. Το δε Παρίσι, διαπιστώνει ότι οι περιφερειακές του φιλοδοξίες σε Μεσόγειο και Αφρική συγκρούονται με τις αντίστοιχες της Αγκυρας και θέλει να κοντύνει την τελευταία.

Η προεδρία της ΕΕ, την οποία πρόκειται να αναλάβει το πρώτο εξάμηνο του 2022, αποτελεί μία καλή ευκαιρία για να μπουν τα θεμέλια για μία κοινή ευρωπαϊκή πολιτική στο ζήτημα. Αν και αυτό συγκρούεται με την Ιταλία, η οποία, επίσης, έχει ισχυρά συμφέροντα στη Λιβύη, τόσο με την εκτεταμένη παρουσία της ENI και τα ενεργειακά συμβόλαια που έχει υπογράψει όσο και στο σκέλος των προσφυγομεταναστευτικών ρευμάτων, που επιθυμεί να ελέγχονται από τη λιβυκή κυβέρνηση. Και είναι αλήθεια ότι η Ρώμη έχει κρατήσει μία προβληματική στάση για τα ελληνικά συμφέροντα, ιδίως μετά την υπογραφή του παράνομου τουρκολιβυκού συμφώνου, επιτρέποντας στην Αγκυρα τη διάσπαση του ευρωμεσογειακού μετώπου.

Ομως, η παρουσία Ντράγκι και η ανάπτυξη μίας σχέσης εμπιστοσύνης με τον Μακρόν, τον κύκλο της οποίας επιθυμεί να διευρύνει ο έλληνας Πρωθυπουργός με τη δική του συμμετοχή σε ένα σχήμα με ευρύτερες επιδιώξεις, που περιλαμβάνουν και το Σύμφωνο Σταθερότητας, δίνει στην Αθήνα ένα όπλο ενόψει της δύσκολης συνέχειας. Και είναι δύσκολη, αφενός λόγω της ρευστότητας της κατάστασης στη Λιβύη, καθώς όσο πλησιάζουμε στις εκλογές της 24ης Δεκεμβρίου η διεξαγωγή τους τίθεται εν αμφιβόλω και επανέρχονται σενάρια για διχοτόμηση της χώρας και αφετέρου εξαιτίας του ισχυρού αποτυπώματος της Τουρκίας.

Πράγματι, η τελευταία κατάφερε μεθοδικά και έχοντας διαπιστώσει ότι η Λιβύη, δηλαδή η περιοχή της Τριπολίτιδας στην οποία ασκεί επιρροή, ήταν το μοναδικό καταφύγιό της και εν τέλει διαπραγματευτικό χαρτί για να αποφύγει την πλήρη απομόνωση στην περιοχή. Διότι αν δούμε τον χάρτη, θα διαπιστώσουμε ότι η Αγκυρα θα βρισκόταν εκτός νυμφώνος με δική της ευθύνη, καθώς διέρρηξε τις σχέσεις με το Τελ Αβίβ και το Κάιρο. Και μάλιστα ακόμη και μετριοπαθή πρόσωπα στο εσωτερικό της γείτονος, τα οποία κατά τα άλλα αντιστρατεύονται τον Ερντογάν, χαρακτηρίζουν κίνηση ματ τη συμφωνία με τη Λιβύη. Αρα, η Αγκυρα, ανεξαρτήτως ηγεσίας, θα προσπαθήσει με νύχια και με δόντια να διατηρήσει τόσο το σύμφωνο ασφαλείας όσο κυρίως το σύμφωνο οριοθέτησης ΑΟΖ. Ως προς το τελευταίο, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή και η Ελλάδα προφανώς και εργάζεται σε αυτή την κατεύθυνση ώστε να μη δούμε τουρκικά σεισμικά σκάφη να προσκαλούνται από την Τρίπολη να κάνουν έρευνες στα σημεία που ανήκουν στη Λιβύη.

Σε μεταγενέστερο χρόνο και έχοντας διεμβολίσει το τουρκολιβυκό σύμφωνο με την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία, η Αθήνα θα εργαστεί στην κατεύθυνση της προσφυγής στη Χάγη – όπως συνέβη και με την Αλβανία – επικαλούμενη και τις αντίστοιχες συμφωνίες της Λιβύης με Τυνησία και Μάλτα. Ας έχουμε κατά νου, όπως αποκάλυψε και ο υπουργός Εξωτερικών στην παρουσίαση του βιβλίου μου την περασμένη Τετάρτη, πως για ένα σημείο διαφωνίας έκτασης μόλις 3% χάσαμε την ευκαιρία, πριν από την ανατροπή Καντάφι, να οριοθετήσουμε με τη Λιβύη.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής IGA και αναπληρωτής καθηγητής του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδας