Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου – Ο εξινδοευρωπαϊσμός του ελλαδικού χώρου (Μέρος Α’)

Από όλα όσα προαναφέρθηκαν αναφορικά με τις τέσσερις γενικές θεωρητικές προσεγγίσεις του ζητήματος της εξάπλωσης των Ινδοευρωπαίων καθίσταται σαφές ότι το θέμα της καταγωγής των Ινδοευρωπαίων του ελλαδικού χώρου εξαρτάται κατά κύριο λόγο αφενός μεν από τον τόπο στον οποίον τοποθετείται η πρωτοϊνδοευρωπαϊκή κοιτίδα, αφετέρου δε από το χρονικό διάστημα κατά το οποίο πραγματοποιήθηκε η διασπορά των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών.

Ασφαλώς, η σημαντικότερη πολιτισμική αλλαγή που έλαβε χώρα στον ελλαδικό χώρο στις υπό εξέταση περιόδους είναι η μετάβαση από τις κυνηγετικές – τροφοσυλλεκτικές κοινότητες στις κοινότητες με γεωργική δραστηριότητα και μόνιμες εγκαταστάσεις. Όμως, η διαδικασία αυτή θα μπορούσε να είχε συντελεστεί ακόμα και χιλιετίες πριν από την άφιξη των Ινδοευρωπαίων στον ελλαδικό χώρο.

Όλα τα υπόλοιπα επιχειρήματα που σχετίζονται με ινδοευρωπαϊκές μετακινήσεις προς τον ελλαδικό –και όχι μόνο– χώρο βασίζονται σε σαφώς λιγότερα αποδεικτικά στοιχεία. Υπενθυμίζουμε ότι ακόμα και η «θεωρία της Ανατολίας» (η δεύτερη από τις προεκτεθείσες θεωρίες σχετικά με την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή κοιτίδα, που κάνει λόγο για ινδοευρωπαϊκή διασπορά κατά τη Νεολιθική Εποχή) αποδίδει τελικά την εξάπλωση των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών στο Ιράν και την Ινδία σε βραχύβιες μετακινήσεις κατά την Εποχή του Χαλκού και του Σιδήρου.

Μετά την επικράτηση της νεολιθικής οικονομίας στον ελλαδικό χώρο, το επόμενο πιθανό χρονικό διάστημα για μεταναστευτικές κινήσεις είναι η περίοδος που εκτείνεται από το 3500 έως το 3000 π.Χ. Και τούτο, διότι τότε διαμορφώνεται κατά τα φαινόμενα μια κοινή ταυτότητα στο επίπεδο της αρχιτεκτονικής και της κεραμικής, που συνδέει τις περιοχές της δυτικής στέπας με τα Βαλκάνια και τη βορειοδυτική Ανατολία. Σε αυτό το πλαίσιο, λιθόχτιστες ακροπόλεις ή κεραμικές τεχνοτροπίες επιτρέπουν τη συσχέτιση της βορειοδυτικής Ανατολίας με τα Βαλκάνια ή και με τμήματα της ανατολικο-κεντρικής Ευρώπης.

Εάν αυτή η σχέση αλληλεπίδρασης αφορά όντως Ινδοευρωπαίους, τότε θα μπορούσε πιθανώς να συνδεθεί με τις κατοπινές ινδοευρωπαϊκές μετακινήσεις προς τον ελλαδικό χώρο. Μολονότι τα αρχιτεκτονικά και κεραμικά τεκμήρια για τέτοιου είδους μετακινήσεις δεν είναι ισχυρά όσον αφορά τη συγκεκριμένη περίοδο, η εμφάνιση χάλκινων και ορειχάλκινων τριγωνικών εγχειριδίων θα μπορούσε να συνδέσει τον ελλαδικό χώρο με τους προς βορράν γείτονές του.