Μαυρομμάτι Καρδίτσας – Η μονή Καραϊσκάκη

Στις ανατολικές υπώρειες του ορεινού όγκου των Θεσσαλικών Αγράφων και σε απόσταση 2 περίπου χλμ από το Μαυρομμάτι Καρδίτσας βρίσκεται η μονή του Αγίου Γεωργίου, γνωστή και ως μονή Καραϊσκάκη.

Πηγή: Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων

Η δεύτερη ονομασία, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, οφείλεται στη συσχέτιση της μονής με τον ξακουστό οπλαρχηγό Γεώργιο Καραϊσκάκη (1782-1827), ο οποίος κατά την τοπική παράδοση γεννήθηκε σε σπηλιά που κείται πλησίον του μοναστηριού (η μητέρα του, η μοναχή Ζωή Διμιτσκή, υπηρετούσε στη μονή του Αγίου Γεωργίου).

Η σπηλιά του Καραϊσκάκη (πηγή: Δήμος Μουζακίου)

Από το παλαιότερο μοναστηριακό συγκρότημα σώζεται σήμερα μόνο το καθολικό, ναός που βάσει των υπαρχουσών ενδείξεων οικοδομήθηκε ή ανακαινίστηκε στα τέλη του 16ου ή στις αρχές του 17ου αιώνα.

Κατάθεση στεφάνου από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο χώρο του ανδριάντα του Γεωργίου Καραϊσκάκη, στο Μαυρομμάτι (πηγή: https://www.presidency.gr)

Από αρχιτεκτονικής απόψεως ο αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο ναός (μονόχωρος με πλευρικές κόγχες) ανήκει σε έναν ιδιαίτερο τύπο, τον αποκαλούμενο «μονόχωρο τρίκογχο της Πίνδου» ή «τύπο Καραϊσκάκη».

Πηγή: Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων

Ειδοποιό χαρακτηριστικό τού εν λόγω τύπου είναι αφενός μεν ότι ο κεντρικός χώρος καλύπτεται από ημισφαιρική εγκάρσια καμάρα με καμπύλες απολήξεις, αφετέρου δε ότι η ανατολική και η δυτική καμάρα απολήγουν στους πλάγιους τοίχους μέσω μικρών τόξων που εδράζονται σε μικρής προεξοχής προβόλους.

Πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού

Ο «τύπος Καραϊσκάκη», που σπανίζει στον ελλαδικό χώρο, αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της περιοχής των Αγράφων (Ζωοδόχος Πηγή Μεσενικόλα, Παναγία Πελεκητή, Αγία Τριάδα Φυλακτής κ.α.), ενώ απαντά συχνά σε χώρες της Βαλκανικής όπως η Ρουμανία. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει μάλιστα τις στενές σχέσεις που είχαν οι Aγραφιώτες με τη Pουμανία, τόπο στον οποίον κατέφευγαν επί Tουρκοκρατίας.

Κατά τα άλλα, ο κυρίως ναός είναι κατάγραφος, με τοιχογραφίες του 1657.

Πηγή: Ιερά Μητρόπολις Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων

Το ξυλόγλυπτο, χρυσοποίκιλτο τέμπλο του ναού χρονολογείται από το 1641, ενώ οι δεσποτικές εικόνες του, που προέρχονται από παλαιότερο τέμπλο, ανάγονται στο χρονικό διάστημα 1599-1602.

Ο νάρθηκας, στη δυτική του πλευρά του καθολικού, είναι μεταγενέστερος.

Η μονή του Αγίου Γεωργίου πανηγυρίζει στις 23 Απριλίου ή τη Δευτέρα του Πάσχα.