Η απάντηση στη βία κατά των γυναικών

Γράφει η Άννα Μισέλ Ασημακοπούλου

«Η αναθεώρηση του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, καθοριστικό βήμα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών».

Τα φαινόμενα κακοποίησης γυναικών βρίσκονται το τελευταίο χρονικό διάστημα στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου. Η έντονη προβολή τους, όμως, δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο. Το κίνημα #MeToo, που έφερε στο φως υποθέσεις κακοποίησης γυναικών, έλαβε πρόσφατα μεγάλες διαστάσεις και στη χώρα μας, όπως και σε όλο τον κόσμο. Αυτό βοήθησε πολλές γυναίκες να αποφασίσουν να μιλήσουν «ανοιχτά» και να αποκαλύψουν ανάλογες προσωπικές ιστορίες. Αναδείχθηκε, έτσι, ένα υπαρκτό πρόβλημα, που οι κοινωνίες, όμως, δεν είχαν αντιληφθεί σε όλο του το μέγεθος και τις πραγματικές του διαστάσεις.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μία στις τρεις γυναίκες, άνω των 15 ετών, έχει υποστεί σωματική ή και σεξουαλική κακοποίηση, μία στις δύο γυναίκες έχει υπάρξει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης, ενώ μία στις δέκα γυναίκες έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση ηλεκτρονικά. Η Ευρώπη, απέναντι στα στοιχεία αυτά, απαντά με την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων 2020-2025 και ενσωματώνει την ενίσχυση της ισότητας των φύλων σε ποικίλες πολιτικές της Ένωσης.

Σε εθνικό επίπεδο, η Ελλάδα απέναντι στα φαινόμενα παραβατικότητας, βίας και κακοποίησης, απαντά με ριζική αναθεώρηση του Ποινικού Κώδικα (ΠΚ) και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ΚΠΔ). Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, για μια ακόμη φορά, αντιλαμβανόμενη τις διαστάσεις του προβλήματος, έδρασε με αποφασιστικότητα, επιδεικνύοντας γρήγορα αντανακλαστικά.

Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη τολμά και εκσυγχρονίζει τις διατάξεις του ΠΚ, λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις της εποχής μας, εναρμονίζοντας παράλληλα την ελληνική νομοθεσία με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Συγκεκριμένα, με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις ο ΠΚ και ο ΚΠΔ αυστηροποιούνται, απέναντι σε ειδεχθή εγκλήματα κατά των γυναικών. Οι τρεις παρακάτω τροποποιήσεις, αποτυπώνουν ακριβώς το συγκεκριμένο πνεύμα του νομοθέτη.

Πλέον, η ποινή της ανθρωποκτονίας με δόλο κατά γυναικών, είναι αποκλειστικά η «ισόβια κάθειρξη». Ειδικότερα, με την τροποποίηση του άρθρου 299 του ΠΚ, απαλείφεται η διάζευξη ανάμεσα στην «πρόσκαιρη κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών» και την «ισόβια κάθειρξη», καθιστώντας την δεύτερη, ως τη μόνη επιλογή.

Η δεύτερη τροποποίηση, την οποία θέλω να υπογραμμίσω, αναφέρεται στην προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας, όταν αυτή τελείται στο πλαίσιο σχέσεων εξάρτησης. Η διάταξη αυτή αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στην προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας στο εργασιακό περιβάλλον και ειδικότερα, όταν το άτομο αναζητά εργασία. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 343 ΠΚ, μία τέτοια πράξη τιμωρείται τόσο με φυλάκιση όσο και με χρηματική ποινή. Μάλιστα, η σχετική τροποποίηση δίνει έμφαση στην υποχρέωση προσώπου που αναζητά εργασία, σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης. Παράλληλα, δημιουργούνται οι βάσεις για ένα πιο ασφαλές εργασιακό περιβάλλον για τις γυναίκες, που αποτελούν συνήθως το θύμα προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειάς τους, αλλά και για τους άνδρες, ιδιαίτερα όταν βρίσκονται σε σχέσεις εξάρτησης, κατά την αναζήτηση εργασίας.

Ο εμπλουτισμός του καταλόγου αδικημάτων της παρ. 1 του άρθρου 228 ΚΠΔ, με εγκλήματα που θα έπρεπε να αποτελούν μέρος της νομοθεσίας δεκαετίες πριν, αποτελεί την τρίτη τροποποίηση, στην οποία επιθυμώ να σταθώ. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο, «διορίζεται και παρίσταται, ως πραγματογνώμων, ψυχολόγος ή ψυχίατρος», κατά την εξέταση των πράξεων που προβλέπονται στον κατάλογο του άρθρου 323Α ΠΚ. Πλέον, στον συγκεκριμένο κατάλογο εντάσσονται η προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας στον εργασιακό χώρο, η κατάχρηση ανίκανου προς αντίσταση σε γενετήσια πράξη, η κατάχρηση σε γενετήσια πράξη και η μαστροπεία. Η ρύθμιση αυτή προστατεύει τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, καθώς και τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης, που αδυνατούν να υψώσουν τη φωνή τους και να καταθέσουν στις αρχές, χωρίς την υποστήριξη ειδικών επιστημόνων. Προφανής στόχος είναι η αποφυγή μιας ενδεχόμενης δευτερογενούς θυματοποίησής τους ή ακόμη και η εξάλειψη του φόβου των θυμάτων ότι κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί, κατά τη νομική διαδικασία.

Με τις ρυθμίσεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης, το ελληνικό νομικό σύστημα εναρμονίζεται με τις ευρωπαϊκές επιταγές, σε κρίσιμα για τους πολίτες και την κοινωνία μας θέματα. Το άρθρο 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ορίζει το δικαίωμα στη ζωή, το οποίο προστατεύεται από τον νόμο. Αναφορικά με την τροπολογία για τις προσβολές της γενετήσιας αξιοπρέπειας, η Ευρωπαϊκή Ένωση, στην Οδηγία 2002/73/ΕΚ, μιλά για την εφαρμογή́ της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών, αλλά και για τη σεξουαλική κακοποίηση, που αντιβαίνει εξ ορισμού στην αρχή αυτή. Επιπλέον, η Οδηγία 2012/29/ΕΕ για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά́ με τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία των θυμάτων της εγκληματικότητας, προβλέπει ακριβώς την ψυχολογική στήριξη των θυμάτων που υπέστησαν σεξουαλικά και άλλα γενετήσια εγκλήματα.

Συμπερασματικά, οι αλλαγές του Υπουργείου Δικαιοσύνης, εκσυγχρονίζουν την ελληνική έννομη τάξη, σε θέματα ποινικής δικαιοσύνης, και εξασφαλίζουν την προστασία των γυναικών από αδικήματα ή εγκλήματα που γίνονται βάσει του φύλου. Η Ελλάδα εναρμονίζεται με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και συνεχίζει να κάνει τις απαραίτητες νομοθετικές προσαρμογές και μεταρρυθμίσεις, για την ασφάλεια τη δική μας και των παιδιών μας.

*Η Άννα Μισέλ Ασημακοπούλου είναι οικονομολόγος, νομικός και Ελληνίδα βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Είναι Αντιπρόεδρος της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου (INTA), μέλος της Ειδικής Επιτροπής Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ψηφιακή Εποχή (AIDA), μέλος της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών (IMCO), μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων (AFET), μέλος της Επιτροπής Ανάπτυξης (DEVE) και συμμετέχει στην Επιτροπή́ για το Μέλλον της Επιστήμης και της Τεχνολογίας (STOA).