Ιζαμπέλ Σνάμπελ – Μιλάμε για πληθωρισμό όχι για στασιμοπληθωρισμό

Συγκρατημένα αισιόδοξη για τη πορεία του πληθωρισμού εμφανίστηκε η Ιζαμπέλ Σνάμπελ, Μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, μιλώντας σε διαδικτυακή εκδήλωση που διοργάνωσε η Goldman Sachs.

Η κ. Σνάμπελ μίλησε για την αναπτυξιακή πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας και ανέλυσε γιατί -κατά τη γνώμη της- δεν διαβλέπει τον κίνδυνο στασιμοπληθωρισμού… Αν και συνοψίζοντας στο τέλος της ομιλίας κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην αυξημένη αβεβαιότητα την οποία καλούνται να διαχειριστούν οι υπεύθυνοι χάραξης νομισματικής πολιτικής…

Αναφερόμενη στην ανάκαμψη στη ζώνη του ευρώ, τόνισε ότι ήταν ταχύτερη και ισχυρότερη από οποιαδήποτε ανάκαμψη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

«Ήταν επίσης πιο ανώμαλη από τις περισσότερες προηγούμενες ανακάμψεις, με επαναλαμβανόμενες φάσεις επιτάχυνσης και επιβράδυνσης της ανάπτυξης. Και έχει χαρακτηριστεί από μια ασυνήθιστα διακριτή αναντιστοιχία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, με αποτέλεσμα οι τιμές πολλών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας, να αυξηθούν σημαντικά» υπογράμμισε.

Τα δύο σκεπτικά

Η κ. Σνάμπελ υπενθύμισε ότι με δυναμική ανάπτυξης να μετριάζεται, ορισμένοι παρατηρητές βλέπουν ότι οι τρέχουσες εξελίξεις αυξάνουν το κίνδυνο του στασιμοπληθωρισμού, κάτι που θυμίζει τη δεκαετία του 1970 όταν η άνοδος των τιμών του πετρελαίου κατέπνιξε την ανάπτυξη και ώθησε τα επίπεδα πληθωρισμού σε διψήφια επίπεδα στις περισσότερες οικονομίες εισαγωγής πετρελαίου.

«Στις σημερινές μου παρατηρήσεις, θα ήθελα να εξηγήσω γιατί οι φόβοι για επιστροφή του στασιμοπληθωρισμού φαίνονται αβάσιμοι» είπε επισημαίνοντας: « Το σκεπτικό μου βασίζεται σε δύο γενικά επιχειρήματα σχετικά με το γιατί οι συγκρίσεις με τη δεκαετία του 1970 μπορεί να είναι παραπλανητικές».

Το πρώτο επιχείρημα απορρίπτει τους κινδύνους στασιμότητας, υποδεικνύοντας τους παράγοντες που οδηγούν την τρέχουσα επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας. Το δεύτερο αναλύει τους κινδύνους του πληθωρισμού, υπογραμμίζοντας τα διδάγματα που έχουν αντλήσει οι κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο από το πληθωριστικό επεισόδιο της δεκαετίας του 1970.

Η κ. Σνάμπελ τόνισε ότι το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο του 2021, το πραγματικό ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ επεκτάθηκε με ετήσιο ρυθμό σχεδόν 9%. Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε από 8,1% τον Απρίλιο σε 7,4% τον Σεπτέμβριο – στο ίδιο επίπεδο με τον Φεβρουάριο του 2020, πριν η πανδημία χτυπήσει την παγκόσμια οικονομία. Την ίδια περίοδο, ο αριθμός των εργαζομένων σε συστήματα άδειας μειώθηκε από 6,6% σε 1,5% του εργατικού δυναμικού της ζώνης του ευρώ.

«Συνολικά, ο ρυθμός ανάκαμψης το καλοκαίρι ήταν εξαιρετικός και μάλιστα πολύ πιο γρήγορος από ό,τι περιμέναμε πολλοί από εμάς, σε μεγάλο βαθμό χάρη στην αξιοσημείωτη αύξηση του αριθμού των ατόμων που έχουν εμβολιαστεί πλήρως» είπε.

Τόνισε ωστόσο, ότι τα εισερχόμενα στοιχεία των τελευταίων εβδομάδων υποδηλώνουν ότι η οικονομική δραστηριότητα παγκοσμίως και στη ζώνη του ευρώ έχει αρχίσει να μετριάζεται.

Αυτό -σύμφωνα με το μέλος της ΕΚΤ- δεν προκάλεσε έκπληξη.

Δεδομένου του εξαιρετικού ρυθμού επέκτασης το καλοκαίρι, ήταν αναμενόμενο να υπάρξει συγκράτηση.

Απότομη επιβράδυνση

Ωστόσο, υπάρχουν ανησυχίες ότι η επιβράδυνση μπορεί να είναι πιο απότομη και πιο διαρκής καθώς οι αντίθετοι άνεμοι των υψηλότερων τιμών της ενέργειας και των πιο επίμονων διαταραχών της εφοδιαστικής αλυσίδας συνεχίζουν να τροφοδοτούνται από την παγκόσμια οικονομία και την οικονομία της ζώνης του ευρώ.

«Η ανάλυσή μας δείχνει ότι αυτές οι ανησυχίες είναι σε μεγάλο βαθμό αδικαιολόγητες» διευκρίνισε.

Επεσήμανε δε, ότι σε αντίθεση με τη δεκαετία του 1970 και μεγάλο μέρος της περασμένης δεκαετίας, αντιμετωπίζουμε τώρα ένα μακροοικονομικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται κυρίως από ελλιπή προσφορά και όχι από ελλιπή ζήτηση. Τα σημεία συμφόρησης της προσφοράς μετριάζουν αυτό που έχει γίνει ένα από τα ισχυρότερα σοκ ζήτησης στην πρόσφατη ιστορία.

Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στα πρώτα στάδια της αλυσίδας προστιθέμενης αξίας παράγουν με πλήρη δυναμικότητα, ενώ οι εταιρείες στα τελικά στάδια αντιμετωπίζουν μια άνευ προηγουμένου διαφορά μεταξύ του όγκου των παραγγελιών από τη μια πλευρά και της παραγωγικής δραστηριότητας από την άλλη.

Μικρότερη η επίδραση του πετρελαίου

Τόνισε επίσης, ότι όταν το πρώτο σοκ στην τιμή του πετρελαίου έπληξε την παγκόσμια οικονομία το 1973, χρειαζόταν περίπου ένα βαρέλι πετρελαίου για τη δημιουργία 1.000 USD του ΑΕΠ στις τιμές του 2010. Σήμερα, λιγότερο από το ήμισυ αυτής της ποσότητας πετρελαίου χρειάζεται για να παραχθεί το ίδιο επίπεδο παραγωγής.

Με άλλα λόγια, οι αλλαγές στις προτιμήσεις των καταναλωτών, οι βελτιώσεις στην ενεργειακή απόδοση καθώς και η μείωση της συμβολής στην ανάπτυξη των ενεργοβόρων βιομηχανιών υποδηλώνουν ότι η αύξηση των τιμών του πετρελαίου πλήττει την ανάπτυξη και την οικονομία πολύ λιγότερο τώρα από ό,τι στο παρελθόν.

Η ανάλυση της ΕΚΤ επιβεβαιώνει αυτή την άποψη. Διαπιστώνει ότι ο αντίκτυπος ενός σοκ προσφοράς πετρελαίου στην παγκόσμια βιομηχανική παραγωγή μπορεί να είναι περίπου το μισό από αυτό που ήταν στις δεκαετίες του 1980 και του 1990.

Πράσινη μετάβαση

Η συνεχιζόμενη πράσινη μετάβαση αναμένεται να ενισχύσει περαιτέρω την ανθεκτικότητα της οικονομίας στις κρίσεις των τιμών του πετρελαίου. Νέα έρευνα διαπιστώνει ότι οι πράσινες επενδύσεις δεν μειώνονται από τις υψηλότερες τιμές του πετρελαίου.

Επιπλέον, πολλές κυβερνήσεις επιβάλλουν επί του παρόντος φορολογικές περικοπές, ανώτατα όρια τιμών ή εκπτώσεις για να προστατεύσουν τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά, τα οποία συνήθως ξοδεύουν σημαντικό μερίδιο του εισοδήματος στην ενέργεια, από την απότομη αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου, των καυσίμων και της ηλεκτρικής ενέργειας.

Υπάρχουν δύο ακόμη λόγοι για να είμαστε αισιόδοξοι για τις μελλοντικές προσδοκίες ανάπτυξης.

Το πρώτο αφορά τη δημοσιονομική πολιτική. Σε αντίθεση με το μεγαλύτερο μέρος της τελευταίας δεκαετίας, η δημοσιονομική πολιτική θα συνεχίσει να υποστηρίζει την ανάπτυξη καθώς ωριμάζει η ανάκαμψη.

Ο δεύτερος λόγος αισιοδοξίας αφορά τον τομέα των υπηρεσιών.

Οι υπηρεσίες ανέκαμψαν απότομα από την άνοιξη και παρέμειναν σημαντική πηγή ανάπτυξης από τότε. Ωστόσο, η δραστηριότητα σε αυτούς τους τομείς δεν έχει ακόμη επιστρέψει πλήρως στα προ κρίσης επίπεδα. Μέχρι το τέλος του τρίτου τριμήνου, η προστιθέμενη αξία στις υπηρεσίες εξακολουθούσε να είναι περίπου 8% κάτω από το επίπεδο πριν από την πανδημία .

Συνολικά, η στασιμότητα μοιάζει με μια μακρινή απειλή – μια άποψη που συμμερίζεται το μεγαλύτερο μέρος της κοινότητας των προβλέψεων, τόνισε η κ. Σνάμπελ.

Συγκρατημένες προβλέψεις

Σύμφωνα με την Consensus Economics, οι αναθεωρήσεις της αναμενόμενης ανάπτυξης ήταν συγκρατημένες τις τελευταίες εβδομάδες, ιδίως για τη ζώνη του ευρώ.

Το πραγματικό ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να αυξηθεί κατά 5% το 2021 και κατά 4,3% το 2022, πολύ πάνω από την εκτιμώμενη δυνητική ανάπτυξη.
Οι προοπτικές για τον πληθωρισμό στη ζώνη του ευρώ: η αυξανόμενη αβεβαιότητα ευνοεί μια προσέγγιση διαχείρισης κινδύνου

Συνεχίζοντας τις συγκρίσεις της με τη δεκαετία του ’70, η Ιζαμπέλ Σνάμπελ ανέφερε ότι το πρώτο σοκ στην τιμή του πετρελαίου έπληξε την οικονομία της ζώνης του ευρώ σε ένα ισχυρό πληθωριστικό περιβάλλον. Το 1972, πριν από το σοκ, ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ ήταν ήδη στο 6,3%.

Το 1974 ανήλθε στο 13,2%. Η αύξηση των μισθών ήταν 12% το 1972 και αυξήθηκε σε περίπου 18% το 1974.

Η εμπειρία του παρελθόντος

Η απάντηση της νομισματικής πολιτικής σε αυτή τη σπείρα ανόδου των τιμών και των μισθών ήταν ανεπαρκής για να εξασφαλίσει την αγοραστική δύναμη των ανθρώπων. Το πραγματικό βραχυπρόθεσμο επιτόκιο έπεσε σε βαθύ αρνητικό έδαφος το 1974 και παρέμεινε αρνητικό για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός κυμαινόταν σε διψήφιους ρυθμούς.

Η εμπειρία αυτού του επεισοδίου άλλαξε δραματικά την άσκηση της νομισματικής πολιτικής τις επόμενες δεκαετίες.

Το μέλος της ΕΚΤ ανέφερε επίσης, ότι στην τελευταία συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, παρά τη σημαντική αβεβαιότητα, υπάρχει ακόμη καλός λόγος να πιστεύουμε ότι ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ θα μειωθεί εμφανώς κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους και σταδιακά θα υποχωρήσει ξανά κάτω από τον στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα, πράγμα που σημαίνει ότι οι προϋποθέσεις για την αύξηση των επιτοκίων, όπως ορίζονται στη μελλοντική μας καθοδήγηση, είναι πολύ απίθανο να εκπληρωθούν το επόμενο έτος.

Ταυτόχρονα, προσθέτει, οι επενδυτές αμφισβητούν όλο και περισσότερο την άποψη ότι η οικονομία της ζώνης του ευρώ θα ξαναπέσει στον φαύλο κύκλο της χαμηλής ανάπτυξης και του χαμηλού πληθωρισμού που χαρακτήριζε το μακροοικονομικό περιβάλλον πριν από την πανδημία.

Συμπέρασμα – Ναι μεν αλλά…

Συνοψίζοντας, η κ. Σνάμπελ είπε ότι η παγκόσμια οικονομία και η οικονομία της ζώνης του ευρώ βρίσκονται, αναμφίβολα, σε πολύ καλύτερη θέση σήμερα για να αποτρέψουν την επανάληψη των δυσμενών συνεπειών των κραδασμών των τιμών του πετρελαίου της δεκαετίας του 1970 και του 1980. Ο πληθωρισμός και όχι ο στασιμοπληθωρισμός παραμένει το καθοριστικό θέμα της εποχής μας.

Χάρη στους σταθερούς ισολογισμούς των νοικοκυριών και τις υποστηρικτικές δημοσιονομικές πολιτικές, οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας της ζώνης του ευρώ παραμένουν ισχυρές και ευνοϊκές.

Ως αποτέλεσμα, ο πληθωρισμός θα παραμείνει υψηλότερος για περισσότερο από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως. Θα μειωθεί κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους, αλλά η αβεβαιότητα έχει αυξηθεί γύρω από τον ρυθμό και την έκταση της επιβράδυνσης, τα οποία εξαρτώνται καθοριστικά από τις συνέπειες της πράσινης μετάβασης στις τιμές της ενέργειας και την ικανότητα της προσφοράς να καλύψει την τρέχουσα γρήγορη ομαλοποίηση του ρυθμού ζήτησης.

Σε τέτοιες καταστάσεις αυξημένης αβεβαιότητας, οι υπεύθυνοι χάραξης νομισματικής πολιτικής πρέπει να επικεντρωθούν σε όλο το φάσμα των πιθανών αποτελεσμάτων για να διασφαλίσουν ότι θα είναι σε θέση να εκπληρώσουν την εντολή τους.

Από τη μία πλευρά, αυτό σημαίνει αποφυγή του λάθους μιας πρόωρης σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής ως απάντηση σε μια προσωρινή και πιθανώς βραχύβια άνοδο του πληθωρισμού. Από την άλλη πλευρά, σημαίνει να παρακολουθούμε προσεκτικά τους ανοδικούς κινδύνους για τον πληθωρισμό .