Ούτε η πολιτική ταυτότητα των βρετανικών κυβερνήσεων, ούτε και οι πεποιθήσεις των προσώπων που τις απαρτίζουν έχουν την παραμικρή σημασία, εφόσον μιλούμε για το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα ή Ελγινείων, όπως τα λέγαμε παλαιότερα. Καμία βρετανική κυβέρνηση και για κανένα αντάλλαγμα στον κόσμο δεν θα διακινδύνευε να πάρει την απόφαση, με την οποία θα ξεκινούσε ένα ντόμινο διεκδικήσεων εις βάρος του Βρετανικού Μουσείου. Το ηθικό πλεονέκτημα, που θα ήταν το κέρδος της βρετανικής πλευράς από μια τέτοια χειρονομία, θα εξανεμιζόταν από τα προβλήματα που θα έφερνε μαζί του. Η υποτιθέμενη λύση, δηλαδή, θα γινόταν η αρχή νέων προβλημάτων, μικρότερου μεγέθους ίσως, αλλά πολύ περισσότερων σε αριθμό. Επομένως, από την πλευρά των Βρετανών, καλύτερα γι’ αυτούς να έχουν το γνωστό πρόβλημα με την Ελλάδα για τον Παρθενώνα, παρά να πολιορκούνται από ανάλογες διεκδικήσεις.

Για τη δική μας πλευρά, αυτό σημαίνει ότι οι ηρωικές επιθέσεις στα τείχη του Βρετανικού Μουσείου («φέρτε μας πίσω τα κλεμμένα, ρέεε!») είναι ατελέσφορες. Μπορεί, κατά περίεργο τρόπο, να τονώνουν την εθνική μας αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση μας, καθώς η παράδοσή μας είναι να εκτιμάμε τις ηρωικές ήττες περισσότερο από τις νίκες, αλλά δεν βοηθούν να πλησιάσουμε τον σκοπό· αντιθέτως, τον απομακρύνουν. Η επιθετική διεκδίκηση οδηγεί σε τοίχο.

Ολα αυτά είναι – δεν είναι άγνωστα στον Κυριάκο Μητσοτάκη, με τη διεθνή πείρα που έχει. Επομένως, για να ανακινεί το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο, απευθείας στον βρετανό ομόλογό του, είμαι βέβαιος ότι παρουσίασε στην άλλη πλευρά μια νέα προσέγγιση στο θέμα. Ποια θα μπορούσε να είναι αυτή; Δύο τινά μπορώ να υποθέσω: ένα πρόγραμμα ανταλλαγών που θα ήταν όντως ελκυστικό για τους Βρετανούς (δηλαδή, ανάλογης ποιότητας και καλλιτεχνικής φήμης γλυπτά) και, το σπουδαιότερο ίσως, μια τέτοιας μορφής συμφωνία, που δεν θα δημιουργούσε προηγούμενο για τυχόν μιμητές.

Ειδάλλως, δεν πιστεύω ότι θα έπαιρνε το θέμα επάνω του ο Πρωθυπουργός, αν δεν είχε να κάνει μια πρόταση, η οποία να νοείται ως νέο βήμα σε μία αδιέξοδη διαδικασία ―για να μην κοροϊδευόμαστε, σε μια ανύπαρκτη διαδικασία, εφόσον η άλλη πλευρά αρνείται την επί της ουσίας συζήτηση. Αν, λοιπόν, ο Μητσοτάκης πήγε για να ανοίξει τη συζήτηση του ζητήματος με τον Μπόρις και όχι μόνο για να το θέσει, οπωσδήποτε είχε μαζί του κάτι περισσότερο από μία φωτογραφία του με τη Μελίνα από το μακρινό παρελθόν. Αλλωστε, το παρελθόν δεν έχει πολλή σημασία για τον Μπόρις, αν σκεφθούμε πόσα διαφορετικά πράγματα έχει υπάρξει κατά το παρελθόν, από φανατικός ευρωπαϊστής μέχρι και ένθερμος υποστηρικτής της εισδοχής της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Οι υποστηρικτές της πρωτοβουλίας του Πρωθυπουργού επισημαίνουν ότι, αφού ούτως ή άλλως το ζήτημα έχει ανακινηθεί, δεν πρέπει να αφεθεί στάσιμο, διότι θα ισοδυναμούσε με υποχώρηση. Δεν συμφωνώ, διότι, ενώ το ζήτημα της επιστροφής των Μαρμάρων γίνεται αντιληπτό από την κοινή γνώμη ως εθνικό, δεν είναι ψηλά στον κατάλογο των εθνικών προτεραιοτήτων. Ουδείς, βέβαια, διαφωνεί με τον αγώνα για την επιστροφή των Γλυπτών, αλλά καμία κυβέρνηση δεν θα κατηγορηθεί αν δεν θυμηθεί να κάνει τα δέοντα για το θέμα. Είναι, με όρους της πανεπιστημιακής ζωής, ένα κατ’ επιλογήν μάθημα για την εκάστοτε κυβέρνηση.

Το βέβαιο είναι ότι, στο εσωτερικό, η απήχηση της πρωτοβουλίας του Πρωθυπουργού να ανακινήσει το θέμα είναι εξασφαλισμένη. Ποιος δεν θέλει να βλέπει την ελληνική κυβέρνηση να επιδιώκει την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα; Η κυρία με το κόκκινο καπέλο, φαντάζομαι, ίσως και τα ρεμάλια που ζητούσαν κομματική ταυτότητα για την είσοδο στο Πολυτεχνείο. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι, επειδή το αίτημα έθεσε πρώτη η Μελίνα Μερκούρη και έχει ταυτισθεί με την κληρονομιά του ΠΑΣΟΚ, μπορεί να ενοχλήθηκε ο Γιώργος, οπότε μπορεί να τον δούμε να καταγγέλλει την επίσκεψη του Μητσοτάκη στον Τζόνσον ως παρέμβαση στην εσωκομματική διαδικασία του κινήματος…

Headlines