Ίντερνετ – Το διαδικτυακό μίσος προκαλεί χαμηλή αυτοεκτίμηση, φόβο και απομόνωση σε εφήβους και νέους

Χαμηλή αυτοεκτίμηση, έντονη μοναξιά ή απομόνωση και διαταραχές ύπνου, είναι μερικές από τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει το διαδικτυακό μίσος που αντιμετωπίζουν έφηβοι και νέοι ενήλικες στο ίντερνετ. Τις επιπτώσεις αυτές καλείται να απαλύνει μια νέα τηλεφωνική γραμμή συμβουλευτικής υποστήριξης, που λειτουργεί από το ΚΜΟΠ- Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας.

Η γραμμή απευθύνεται σε άτομα ηλικίας 13-25 ετών που εκτίθενται σε ρητορική μίσους στο διαδίκτυο, καθώς και σε ανθρώπους του περιβάλλοντός τους, που επιθυμούν να τους βοηθήσουν. Μια ομάδα ειδικών, που απαρτίζεται από ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, είναι διαθέσιμη τόσο τηλεφωνικά όσο και διαδικτυακά (μέσω zoom, viber, whatsapp), Δευτέρα- Παρασκευή, 10 π.μ.- 4 μ.μ., κατόπιν ραντεβού (στο τηλέφωνο 2103637547 ή στο μέιλ commit-project@kmop.org).

Ο σκοπός της γραμμής είναι να προσφέρει ανώνυμη υποστήριξη σε νεαρά άτομα που εκτίθενται σε φαινόμενα ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο, καθώς και σε άτομα που νιώθουν ευάλωτα απέναντι σε ακραία μηνύματα.

Οι επιπτώσεις της ρητορικής μίσους

Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ψυχολόγος και υπεύθυνος της τηλεφωνικής γραμμής, Νίκος Κωστής, «η ρητορική μίσους μπορεί να έχει έντονες επιπτώσεις στην ψυχολογική κατάσταση των εφήβων και των νέων ενηλίκων», ωστόσο «δεν επηρεάζονται όλοι οι νέοι με τον ίδιο τρόπο. Οι επιπτώσεις εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες, όπως οι προηγούμενες εμπειρίες τους, η ψυχική ανθεκτικότητα και το υποστηρικτικό τους περιβάλλον».

Μεταξύ άλλων, «μπορεί να παρουσιάσουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, έντονη μοναξιά ή απομόνωση, να υποφέρουν από διαταραχές ύπνου, αυξημένο άγχος και αισθήματα φόβου και ανασφάλειας». Χαρακτηριστικό είναι, εξάλλου, το γεγονός ότι σε περιπτώσεις που ο έφηβος εκτεθεί σε ρητορική μίσους για μεγάλο χρονικό διάστημα «έχει διαπιστωθεί ότι μπορεί να παρουσιάσει καταθλιπτική συμπτωματολογία».

Η έρευνα της UNICEF

Όπως διαπιστώνεται σε διεθνή έρευνα που δημοσιεύει η UNICEF με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα των Δικαιωμάτων του Παιδιού, οι νέοι ηλικίας 15-24 που συμμετείχαν, στην πλειονότητά τους διαβλέπουν σοβαρούς κινδύνους για τα παιδιά στο διαδίκτυο, όπως βίαιο ή καταφανώς σεξουαλικό περιεχόμενο (78%), διαδικτυακός εκφοβισμός (79%) ή σεξουαλική παρενόχληση (83%). Μόλις το 17% των νέων αναφέρει ότι εμπιστεύεται «πολύ» τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης για την παροχή πληροφοριών. Πάντως συνολικά οι νέοι βλέπουν περισσότερα πλεονεκτήματα παρά κινδύνους στην επαφή των παιδιών με το διαδίκτυο.

Ο ψυχολόγος της τηλεφωνικής γραμμής επισημαίνει ότι μέσα από την υποστήριξη, μπορεί ο νέος να βοηθηθεί ώστε να διερευνήσει αν υπάρχει κακόβουλη πρόθεση πίσω από τα μηνύματα και τα σχόλια που δέχεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και να διαχειριστεί το περιστατικό που του συνέβη «ενισχύοντας την ψυχική ανθεκτικότητα του ατόμου, αναπτύσσοντας τη διεκδικητικότητά του και την αυτοεκτίμησή του». Παράλληλα, ο ψυχολόγος βοηθάει το άτομο που δέχεται ρητορική μίσους να διερευνήσει πιθανό υποστηρικτικό πλαίσιο.

Σημαντικός είναι ο ρόλος των συγγενικών και φιλικών προσώπων του θύματος, που καλούνται να δημιουργήσουν έναν ασφαλή χώρο, δείχνοντας «πλήρη αποδοχή και ενσυναίσθηση για την κατάσταση του ατόμου που βάλλεται προσέχοντας ιδιαιτέρως να μην το ενοχοποιήσει περαιτέρω», υπογραμμίζει ο κ. Κωστής.

Για τη γραμμή στήριξης

Η τηλεφωνική γραμμή δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας «COMMIT- Communication campaign against extremism and radicalization», στην οποία συμμετέχει το ΚΜΟΠ. Η πρωτοβουλία χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας και συντονίζεται από το Κέντρο Δημιουργικής Ανάπτυξης Danilo Dolci σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Παλέρμο και άλλους τέσσερις οργανισμούς στην Ευρώπη. Στόχος της πρωτοβουλίας είναι η πρόληψη και αντιμετώπιση φαινομένων, όπως ο εξτρεμισμός, ο βίαιος ριζοσπαστισμός και η τρομοκρατία, μέσω της ανάπτυξης εκστρατειών επικοινωνίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Παρουσιάζοντας την πρωτοβουλία κατά τη διάρκεια του Internet Governance Forum Greece 2021, ο Παναγιώτης Κακολύρης, μέλος του επιστημονικού συμβουλίου του ΚΜΟΠ, αναφέρθηκε στο νέο τοπίο που έχει δημιουργηθεί στην ψηφιακή δημόσια σφαίρα, στα social media και στους κινδύνους που εγκυμονούν, κυρίως ως προς την προώθηση του λαϊκισμού και των fake news.

Όπως ανέφερε μεταξύ άλλων, «όλες οι έρευνες συντείνουν στο ότι πλέον τα social media αποτελούν το βασικό μέσο πληροφόρησης των πολιτών», ωστόσο πρόσθεσε ότι «η αίσθηση της ανωνυμίας ενίσχυσε την επιθετικότητα του λόγου δηλητηριάζοντας το δημόσιο διάλογο και δημιουργώντας συχνά την αίσθηση περισσότερο μιας ψηφιακής ρωμαϊκής αρένας, παρά αρχαιοελληνικής αγοράς». Ο ίδιος υπογράμμισε την ανάγκη να δημιουργηθούν θεσμοί «στο πρότυπο των υπερεθνικών θεσμών οργάνωσης του διεθνούς συστήματος, με βάση κάποιες κοινά αναγνωρισμένες αρχές που θα διασφαλίζουν διαφάνεια και σχετική λογοδοσία. Χρειαζόμαστε ένα διεθνές δίκαιο του Διαδικτύου, που να εγγυάται βασικά δικαιώματα και να προβλέπει διαδικασίες και κυρώσεις».

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ