Ζάκυνθος – Το ενετικό κάστρο με την υπέροχη πανοραμική θέα περιμένει την αναγέννησή του

Το ενετικό κάστρο της Ζακύνθου, «χτυπημένο» από το πέρασμα των χρόνων και τους σεισμούς, περιμένει αγέρωχο πάνω από την πόλη του νησιού, στην περιοχή της Μπόχαλης, την προσοχή των φορέων, ώστε να αξιοποιηθεί και να αναδειχθεί πάλι, ως σημείο αναφοράς για ολόκληρο το νησί.

Το μοναδικό αυτό μνημείο για τη Ζάκυνθο, απέχει μόλις 2 χιλιόμετρα από την πόλη του νησιού, σε μια περιοχή, που είναι ένα «φυσικό» μπαλκόνι προσφέροντας πανοραμική θέα της πόλης.

Στο πρόσφατο ταξίδι της στην Ζάκυνθο, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, έκανε ειδική αναφορά στο κάστρο της Ζακύνθου, γεγονός που προκάλεσε μεγάλη έκπληξη αλλά και χαρά στους κατοίκους του νησιού.

Έτσι σύμφωνα με την υπουργό, έχει προγραμματιστεί «σύμβαση ωρίμανσης μελετών για το κάστρο της Ζακύνθου για εργασίες στερέωσης και ανάδειξης της οχύρωσης και των κτισμάτων του, η οποία συμπληρώνεται από πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του ΥΠΠΟΑ, ώστε να εξασφαλιστεί εγκαίρως και με πληρότητα το έργο αποκατάστασης κτιρίων εντός του Κάστρου, προϋπολογισμού 1.500.000 ευρώ, το οποίο έχει ενταχθεί στις Πολιτιστικές Διαδρομές που έχει σχεδιάσει και εντάξει το υπουργείο Πολιτισμού στο Ταμείο Ανάκαμψης. Το Κάστρο αποτελεί έναν πολύ σημαντικό πολιτιστικό πόρο και έναν εξίσου σημαντικό τουριστικό πόλο για τη Ζάκυνθο».

Τα προβλήματα του Κάστρου

Κατεπείγουσες και απολύτως αναγκαίες είναι οι παρεμβάσεις στο Ενετικό Κάστρο της Μπόχαλης και πιο συγκεκριμένα, στον προμαχώνα Minotto που μετά τον σεισμό της 26ης Οκτωβρίου του 2018, αντιμετωπίζει τον κίνδυνο κατολισθήσεων με ό,τι αυτό συνεπάγεται καταρχήν για τη δημόσια ασφάλεια και φυσικά για το ίδιο το Μνημείο.

Μετά τον χειμώνα του 2016 που οι πλημμύρες έπληξαν το νησί, δημιουργήθηκαν κατολισθήσεις και αστάθειες στο Κάστρο και μετά από κάποιους μήνες αναμονής ακολούθησε ένα έργο αποκατάστασης και στήριξης μέρους των πρανών.

Η Ιστορία του κάστρου

Το Ενετικό Φρούριο Ζακύνθου βρίσκεται στη θέση που σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες υπήρχαν τα τείχη της Αρχαίας Ακρόπολης (Ψωφίδας). Οι επαναλαμβανόμενοι μεγάλοι σεισμοί που έπλητταν το νησί κατέστρεφαν και τα οχυρωματικά έργα με αποτέλεσμα να ανακατασκευάζονται συχνά.

Το 1479 το Κάστρο καταστρέφεται ολοσχερώς από τους Τούρκους, οι οποίοι καταλαμβάνουν το νησί και λίγα χρόνια αργότερα, το παραχωρούν στη Βενετία. Σε όλη τη διάρκεια του 16ου αιώνα η ενετική διοίκηση μεριμνά για την κατασκευή και την ενίσχυση της οχύρωσης του Κάστρου, η οποία δέχεται συχνά πλήγματα είτε από τους καταστροφικούς σεισμούς που ανέκαθεν ταλάνιζαν τη Ζάκυνθο, είτε από τις ανεπιτυχεις πολιορκίες των Τούρκων. Την ίδια εποχή αρχίζει να σχηματίζεται ο παραλιακός οικισμός στους πρόποδες του λόφου, ο «Αιγιαλός» ή «Μπόργκο ντέλλα Μαρίνα», στη θέση της σημερινής πόλης της Ζακύνθου.

Η κατασκευή των τειχών και των οχυρώσεων που σώζονται ως τις μέρες μας, πραγματοποιήθηκε κατά τα έτη 1646-1647 με την καθοδήγηση Ενετών μηχανικών και την προσωπική εργασία (αγγαρεία) του ντόπιου πληθυσμού. Αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα της οχυρωματικής αρχιτεκτονικής της εποχής, κυρίαρχο στοιχείο της οποίας ήταν ο προμαχώνας. Η πλειοψηφία των προμαχώνων στο Κάστρο Ζακύνθου βρίσκεται στην ανατολική και τη βόρεια πλευρά του, τις πλέον ευάλωτες στις εχθρικές επιδρομές. Μεταξύ αυτών, το οχύρωμα Tre Porte, η πρώτη πύλη του οποίου αποτελεί σήμερα τη μοναδική είσοδο στο Κάστρο, και ο μεγάλος προμαχώνας Grimani, ο μόνος ορατός από την πόλη της Ζακύνθου μετά την αναδάσωση των μέσων του προηγούμενου αιώνα και τη δημιουργία του πυκνού πευκοδάσους που καλύπτει τα πρανή του λόφου.

Σημαντική υπήρξε η παρέμβαση των Άγγλων για τη συντήρηση των τειχών αλλά και των δημόσιων κτηρίων του κάστρου, όταν εγκατέστησαν τη φρουρά τους εκεί το 1812. Το Κάστρο εγκαταλείφθηκε οριστικά από τους κατοίκους του μετά την Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα, το 1864.

Η ανασκαφική έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι στιγμής, έχει φέρει στο φως αρχαιολογικό υλικό που χρονολογείται από την προϊστορική μέχρι και τη μεταβυζαντινή εποχή, αναδεικνύοντας το Κάστρο ως τον πλέον διαχρονικό οικισμό της Ζακύνθου. Από τους έξι ναούς που έχουν αποκαλυφθεί, σημαντικότερος είναι ο βυζαντινός ναός του Σωτήρα (San Salvatore), από όπου προέρχεται και η αποτοιχισμένη τοιχογραφία με παράσταση αγίων που εκτίθεται στο Μουσείο Ζακύνθου. Ο ναός βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του Κάστρου και μεταγενέστερα χρησιμοποιήθηκε ως καθεδρικός ναός των Λατίνων. Σήμερα διατηρούνται η κόγχη του διακονικού του Ιερού Βήματος και η νότια κόγχη του κυρίως ναού, τμήμα της οποίας έχει καταπέσει. Επίσης, μέσα στο Κάστρο διατηρούνται οι δύο ενετικές πυριτιδαποθήκες, καθώς και τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της έδρας της διοίκησης και των καταλυμάτων των στρατιωτών κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ