Τουρκία – Τι σημαίνει η αμυντική συμφωνία με την Ισπανία

Η Τουρκία θεωρεί ότι βρίσκεται στο κέντρο του ΝΑΤΟ και της ασφάλειάς του. Αυτό υπογράμμισε ο Χουλουσί Ακάρ, μιλώντας στο πλαίσιο της άσκησης του ΝΑΤΟ On Guard-2021, τονίζοντας ότι έχοντας τον δεύτερο σε μέγεθος στρατό στο ΝΑΤΟ η Τουρκία μοιράζεται το βάρος της ευθύνης αλλά και τις αξίες του ΝΑΤΟ, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για την πιο «πετυχημένη συμμαχία στην ιστορία».

Παράλληλα, υπογράμμισε ότι η Τουρκία όχι μόνο είναι ένα μέλος του ΝΑΤΟ εδώ και 70 χρόνια αλλά και πολεμά  ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος, την Αλ-Κάιντα, το PKK, τους Γκιουλενιστές και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις, χωρίς αυτό να την εμποδίζει να συμμετέχει χωρίς διακοπή στις ασκήσεις και τις δομές της συμμαχίας.

Ο Ακάρ τόνισε ότι η Τουρκία εκπληρώνει πλήρως τα καθήκοντα που αναλογούν με βάση τη δομή του ΝΑΤΟ όπως ήταν η Κοινή Task Force Πολύ Υψηλής Ετοιμότητας, ή ότι θα αναλάβει τη διοίκηση του ναυτικού στοιχείου το 2023 και το 2028 ενεργοποιώντας την TURMAFOR (Turkish Maritime Force) που θα είναι σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα στην αρχή του 2022, ενώ υπογράμμισε πόσες δομές του ΝΑΤΟ έχουν ως έδρα τους την Τουρκία.

Ανάλογες δηλώσεις είχε κάνει τον Οκτώβριο και ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου που είχε υπογραμμίσει και αυτός ότι η Τουρκία τηρεί με συνέπεια τις υποχρεώσεις της απέναντι στο ΝΑΤΟ, την ώρα που δεν έχει την ίδια στήριξη στα δικά της ζητήματα άμυνας, με αναφορά κυρίως στις πολιτοφυλακές των Κούρδων της Συρίας που έχουν αμερικανική υποστήριξη.

Η προσπάθεια της Τουρκίας να αναβαθμίσει σχέσεις με χώρες μέλη του ΝΑΤΟ

Σε αυτό το φόντο, γίνεται κατανοητό γιατί η Τουρκία αυτή την περίοδο προσπαθεί να ανοικοδομήσει τις σχέσεις της με χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ και να κατοχυρώσει την παρουσία της ως αναπόσπαστο τμήμα της «δυτικής συμμαχίας».

Ας μην ξεχνάμε ότι για τον Ερντογάν και την τουρκική κυβέρνηση ήταν ένα πραγματικό πλήγμα ότι έχασαν τον «δίαυλο συνεννόησης»  που είχαν με τον Τραμπ και είχαν να αντιμετωπίζουν τον παραδοσιακά πιο δύσπιστο απέναντί τους Τζο Μπάιντεν. Αυτό τους οδήγησε σε μια συστηματική προσπάθεια να αποκτήσουν ξανά καλύτερες σχέσεις με τις ΗΠΑ αλλά και συνολικά με τις χώρες του ΝΑΤΟ.

Αυτή η ανάγκη επιτείνεται και από την προσπάθεια της Ελλάδας να αναβαθμίσει την αμυντική συνεργασία και με τις ΗΠΑ και με ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γαλλία, αλλά και από τον τρόπο που η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει τοποθετηθεί απέναντι επικριτικά απέναντι στην Τουρκία.

Αυτό, με τη σειρά του, μπορεί να εξηγήσει και την ιδιαίτερη σπουδή της Τουρκίας να συνάψει σχέσεις αμυντικής συνεργασίας με ευρωπαϊκές χώρες.

Η σημασία της συμφωνίας με την Ισπανία

Σε αυτό το φόντο είναι που πρέπει να δούμε τη σημασία της επίσκεψης Σάντσεθ στην Τουρκία και τα όσα συμφωνήθηκαν με τον Ερντογάν. Για τον Ερντογάν ήταν μια ευκαιρία να επαναλάβει τη θέση του για την ανάγκη να ενεργοποιηθεί η ενταξιακή διαδικασία και να ζητήσει την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης και της απελευθέρωσης της βίζας για τους Τούρκους πολίτες, ενώ υπογράμμισε και το γεγονός ότι και η Τουρκία παίζει ρόλο στη φύλαξη των συνόρων της Ευρώπης ως προς τις μεταναστευτικές ροές.

Δεν παρέλειψε να αναφέρει και τις οικονομικές σχέσεις, συμπεριλαμβανομένης της απόφασης της ισπανικής τράπεζας BBVA να διεκδικήσει την πλειοψηφία της τουρκικής τράπεζας Garanti BBVA. Άλλωστε, οι ισπανικές τράπεζες έχουν ούτως ή άλλως σημαντική παρουσία στην Τουρκία.

Από τη μεριά του ο Σάντσεθ υπογράμμισε ότι η Τουρκία παραμένει σύμμαχος της ΕΕ και ότι πρέπει να γίνει μέλος της ΕΕ.

Παράλληλα, ο Ερντογάν υπογράμμισε ότι η Τουρκία θέλει να αναβαθμίσει τη συνεργασία της με την Ισπανία, μια χώρα-σύμμαχο του ΝΑΤΟ, μέσα από την αγορά ενός δεύτερου αεροπλανοφόρου και πιθανώς ενός υποβρυχίου, ενώ υποστήριξε ότι υπάρχουν και δυνατότητες συνεργασίας στην κατασκευή μη επανδρωμένων αεροσκαφών, έναν τομέα στον οποίο η Τουρκία έχει επενδύσει σημαντικά.

Όλα αυτά παραπέμπουν σε μια συστηματική προσπάθεια της Τουρκίας να διαμορφώσει σχέσεις αμυντικής συνεργασίας, που να συνδυάζουν την αναγνώριση του ρόλου της μέσα στο ΝΑΤΟ, με την αγορά ή κοινή ανάπτυξη οπλικών συστημάτων, γνωρίζοντας άλλωστε ότι αυτό είναι πάντα σημαντικό για τις χώρες που έχουν εξαγωγική αμυντική βιομηχανία. Προφανώς και όλα αυτά εντάσσονται και σε μια προσπάθεια να διαμορφωθεί ένας πιο ευνοϊκός συσχετισμός απέναντι στην Άγκυρα μέσα στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, στοιχείο ακριβώς που εξηγεί και την ένταση της ελληνικής κυβερνητικής αντίδρασης στις επιλογές Σάντσεθ.

Ο Ερντογάν πιέζει για να πάρει ξανά μπροστά η συνεργασία με Γαλλία και Ιταλία για αντιβαλλιστικό σύστημα

Σε αυτό το πλαίσιο έχει ενδιαφέρον ότι η Τουρκία προσπαθεί να αναβαθμίσει και την αμυντική συνεργασία με την Γαλλία και την Ιταλία.

Εδώ το επίδικο είναι εάν θα προχωρήσει η συνεργασία των τουρκικών εταιρειών Aselsan και Roketsan με την γαλλο-ιταλική εταιρεία EUROSAM για την ανάπτυξη αντιβαλλιστικού πυραυλικού συστήματος βασισμένου πάνω στο σύστημα SAMP-T. Ως προς αυτό είχε υπογραφεί κοινή επιστολή πρόθεσης τον Νοέμβριο του 2017 από τους αρμόδιους υπουργούς Άμυνας των τριών χωρών. Μάλιστα το 2018, κατά την επίσκεψη του Ερντογάν στη Γαλλία είχε υπογραφεί συμφωνία, όμως αυτή φάνηκε να καθυστερεί σημαντικά με πρωτοβουλία της Γαλλίας, που είχε αντιδράσει αρνητικά στις Τουρκικές επιχειρήσεις στη Συρία το 2019.

Τώρα ο Ερντογάν έθεσε το ζήτημα αυτό στις συναντήσεις του με τον πρωθυπουργό της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι και της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν κατά τη διάρκεια της συνάντησης των G-20 στη Ρώμη, επιμένοντας ότι η Τουρκία θα δείξει θετική στάση, ιδίως σε ένα θέμα που εμμέσως έχει να κάνει και να τον απεγκλωβισμό της από τη θέση στην οποία έχει βρεθεί με την αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ γύρω από τις ρωσικές συστοιχίες S-400.

Ωστόσο, έχει σημασία ότι μέχρι τώρα δεν έχει υπάρξει κάποια επίσημη τοποθέτηση από τη μεριά ιδίως της Γαλλίας ότι όντως «ξεμπλοκάρει» το συγκεκριμένο πρότζεκτ.

Όλα αυτά δείχνουν ότι  η Τουρκία επιλέγει και προς την Ευρώπη και μάλιστα και απέναντι σε χώρες με πιο επικριτική στάση, όπως η Γαλλία, μια παραλλαγή «εξοπλιστικής διπλωματίας», για να κατοχυρώσει ότι δεν είναι απομονωμένη μέσα στο ΝΑΤΟ και ότι παραμένει συνομιλητής της ΕΕ. Αυτό διαμορφώνει προοπτικά και μια νέα πρόκληση για την ελληνική διπλωματία, καθώς στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν θεωρείται πάντα αυτονόητη μια επικριτική τοποθέτηση απέναντι στην Τουρκία. Ιδίως όταν εμπλέκονται τα συμφέροντα των εξαγωγικών εξοπλιστικών βιομηχανιών.