Το μεγάλο κόλπο του Έλον Μασκ

Ο δισεκατομμυριούχος Ελον Μασκ και ο λογαριασμός του στο Twitter έχουν περάσει περιπέτειες τελευταία.

Το 2018, το tweet του Μασκ ότι «εξετάζει το ενδεχόμενο να περάσει η Tesla σε άλλο καθεστώς» οδήγησε σε κατηγορίες από την Επιτροπή Ασφαλειών και Ανταλλαγών και ένα πρόστιμο ύψους 20 εκατομμυρίων δολαρίων.

Καθώς οι ΗΠΑ βρίσκονταν σε lockdown τον Απρίλιο του 2020 εν μέσω πανδημίας, ο Μασκ έγραψε στο Twitter: «Απελευθερώστε την Αμερική τώρα».

Τον επόμενο μήνα διακήρυξε: «Πουλάω όλα μου τα υπάρχοντα. Δεν θα κρατήσω ούτε ένα σπίτι».

Το κινεζικό ποίημα

Στις αρχές του μήνα ανήρτησε για τους 62 εκατομμύρια ακολούθους του κάτω από τη λέξη «ανθρωπότητα» ένα αρχαίο κινεζικό ποίημα.

Σε ελεύθερη μετάφραση, το ποίημα λέει περίπου τα εξής: «Τα φασόλια σιγοβράζουν. Μέσα από το δοχείο εκφράζουν την οργή τους: Ζωντανά φυτρώσαμε από μία μόνο ρίζα. Τι βιάζεσαι να μας μαγειρέψεις στη φωτιά;».

Το ποίημα, με τίτλο «Το τετράστιχο των επτά βημάτων», γράφτηκε από τον Κάο Τζι, ποιητή που έζησε κατά την περίοδο των Τριών Βασιλείων της Κίνας, η οποία διήρκεσε από το 220 έως το 280 μ.Χ.

Στη σύγχρονη Κίνα, χρησιμεύει ως αλληγορία για κάθε προσπάθεια συνεννόησης. Ο Μασκ δεν έκανε κανένα άλλο σχόλιο, με αποτέλεσμα να πυροδοτηθούν διάφορες εικασίες μεταξύ των ακολούθων του.

Μία από τις θεωρίες ήταν ότι αναφερόταν σε μια έντονη συζήτηση που είχε με τον επικεφαλής του παγκόσμιου επισιτιστικού προγράμματος του ΟΗΕ Ντέιβιντ Μπίσλι, ο οποίος είπε ότι ένα μικρό ποσοστό της τεράστιας περιουσίας του Μασκ – περίπου 6 δισ. δολάρια – θα μπορούσε να ταΐσει εκατομμύρια πεινασμένους ανθρώπους.

Τον Ιανουάριο, ο Μασκ έγινε ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, ξεπερνώντας τον ιδρυτή της Amazon Τζεφ Μπέζος. Η καθαρή αξία του Μασκ αυξάνεται διαρκώς έκτοτε και ανέρχεται περίπου στα 326 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με το Bloomberg Billionaire Index.

Απαντώντας στην προτροπή του Μπίσλι, ο μεγιστάνας ανέφερε ότι «θα πουλούσε μετοχές της Tesla αμέσως» εάν οι επιστήμονες μπορούσαν να αποδείξουν πως τα χρήματα αυτά «θα λύσουν το πρόβλημα της πείνας στον κόσμο» – ένα tweet, λένε οι αναλυτές, με το οποίο προσπάθησε να αντιμετωπίσει τις πολλές επικρίσεις που δέχεται τελευταία για τους λίγους φόρους που πληρώνει.

Στις 6 Νοεμβρίου ρώτησε στο Twitter τους ακολούθους του εάν πρέπει να πουλήσει κάποιες μετοχές του ως μέρος της δημόσιας συζήτησης για το εάν οι μεγιστάνες πληρώνουν αυτά που πρέπει.

Περισσότεροι από 3,5 εκατομμύρια χρήστες του Twitter (μεταξύ αυτών και πολλά bots, θεωρούν οι ειδικοί) πήραν μέρος στην ψηφοφορία – η πλειοψηφία τάχθηκε υπέρ της πώλησης.

Λίγες ημέρες αργότερα, ο Μασκ, θέλοντας να επιδείξει ότι συμμετέχει σε αυτή την «άσκηση δημοκρατίας», πούλησε μετοχές της Tesla αξίας άνω των 5 δισ. δολαρίων. Και συνέχισε να πουλά μετοχές τις επόμενες επτά ημέρες.

Το μεγάλο κόλπο

Σε αυτή τη φαινομενικά δημοκρατική διαδικασία, δεν είναι λίγοι εκείνοι που έχουν ενστάσεις, ενώ κάποιοι κάνουν λόγο για το «μεγάλο κόλπο του Μασκ».

Καταρχήν, σύμφωνα με τα όσα έχουν καταγραφεί στις ελεγκτικές Αρχές, μεγάλο μέρος αυτών των συναλλαγών ήταν δρομολογημένο ήδη από τον Σεπτέμβριο, δηλαδή αρκετές εβδομάδες πριν από την ψηφοφορία που ανακοίνωσε ο επιχειρηματίας, αποκαλύπτει το Bloomberg σε άρθρο με τίτλο «Δημοκρατία α λα Μασκ».

Οι πωλήσεις αυτών των μετοχών δεν αποτέλεσαν έκπληξη για όσους παρακολουθούν την υπόθεση της επικείμενης φορολόγησης του Μασκ ύψους 10 έως 15 δισ. δολαρίων για την άσκηση δικαιωμάτων προαίρεσης που έλαβε το 2012.

Τα δικαιώματα προαίρεσης επί των 23 εκατ. μετοχών του λήγουν τον Αύγουστο, όταν λήγει και η προθεσμία για τους φόρους που πρέπει να καταβάλει.

Οι υψηλοί φόροι που καλείται να πληρώσει ο Ελον Μασκ προέκυψαν μετά την εξάσκηση του δικαιώματος απόκτησης επιπλέον μετοχών της εταιρείας, στο πλαίσιο της αποζημίωσής του. Αν δεν το εξασκούσε, θα τις έχανε.

Η κίνησή του δεν είναι άσχετη και με την πρόταση πολλών Δημοκρατικών νομοθετών για τη λεγόμενη «φορολογία των δισεκατομμυριούχων», η οποία προβλέπει νέους φορολογικούς κανόνες για τους σούπερ πλούσιους, ακόμα και εάν δεν πουλήσουν μέρος των μετοχών τους.

«Δημοκρατία α λα Μασκ»

«Ο Ελον Μασκ δεν παίρνει μισθό, πληρώνεται με μεγάλα πακέτα μετοχών. Κάποια στιγμή χρειάζεται να πουλήσει κάποιες από αυτές», παρατηρεί ο Αρτ Χόγκαν, επικεφαλής στρατηγικής της χρηματιστηριακής εταιρείας National Securities στη Νέα Υόρκη.

«Δεν είναι κάτι πρωτότυπο. Απλά ο ίδιος το κάνει με τέτοιο τρόπο ώστε να έχει μεγάλη προβολή από τα ΜΜΕ, εμφανίζοντάς το σαν να εισάγει ενός τύπου δημοκρατική διαδικασία».

Υποδύεται, δηλαδή, ότι ακούει τον παλμό του κόσμου για μια απόφαση όμως που ήδη έχει λάβει. Αλλος ένας τρόπος να συγκεντρώσει την προσοχή, κάτι που φαίνεται να του αρέσει ιδιαίτερα. «Δημοκρατία α λα Μασκ».

Φοροτεχνικοί εκτιμούν ότι η πώληση μετοχών του Ελον Μασκ δύσκολα θα διοχετευθεί σε φιλανθρωπικούς σκοπούς, αφού εάν ήταν αυτός ο σκοπός θα είχε απλώς δωρίσει τις αποτιμημένες μετοχές αντί να τις πουλήσει και να πληρώσει πρώτα φόρο υπεραξίας. Θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιήσει έσοδα από άλλες εταιρείες του.

Ο 50χρονος επιχειρηματίας, πάντως, έχει χρησιμοποιήσει και άλλες φορές τα social media για να προσδώσει επίφαση δημοκρατικότητας σε σχέδια στα οποία ήδη είχε αποφασίσει να προχωρήσει.

Πρόκειται για έναν έξυπνο τρόπο να αυτοδιαφημίζεται για «εταιρική ευθύνη», λες και ο μοναδικός λόγος για τον οποίο προχωρά συχνά σε παρακινδυνευμένες κινήσεις είναι η επιθυμία του να ακολουθήσει τη βούληση του κόσμου.

Για παράδειγμα, πέρυσι ρώτησε τους ακολούθους του: «Θα πρέπει να ανοίξει η Tesla ένα μεγάλο εργοστάσιο στο Τέξας;». «Σίγουρα», έσπευσε να απαντήσει η πλειοψηφία.

«Θα πρέπει να δημιουργήσω μια ιστοσελίδα όπου θα αξιολογώ την αξιοπιστία των ειδήσεων και των δημοσιογράφων;» ξαναρώτησε, αναφερόμενος κυρίως στους δημοσιογράφους που ασκούν κριτική στις κινήσεις του σχετικά με την Tesla. Το 88% των 681.000 χρηστών που πήραν μέρος στην ψηφοφορία απάντησε θετικά.

Οπως παρατηρεί ο αναλυτής Εντ Λάντλοου, ο Μασκ προσπαθεί να δώσει την αίσθηση ότι «εκδημοκρατίζει την ιδιοκτησία των μετοχών της Tesla», αποκτώντας έτσι ακόμα μεγαλύτερη επιρροή στα social media.

Ομως αυτές οι διαδικτυακές «δημοσκοπήσεις» σίγουρα δεν γίνονται με επιστημονικό τρόπο, ενώ σπάνια είναι ξεκάθαρο εάν τις αντιμετωπίζει σοβαρά ή απλά τρολάρει.

«Θέλετε η Tesla να αποδεχθεί το doge;» ρώτησε τον Μάιο, αναφερόμενος στο κρυπτονόμισμα που υποστηρίζει, προκαλώντας κύμα αγορών του doge.

Το 2016 χειραγώγησε με παρόμοιο τρόπο μια «λαϊκή ψηφοφορία» στα social media για την αγοραπωλησία της SolarCity Corp. λίγες εβδομάδες αφότου ανακοίνωσε μια «σχεδόν μαγική ηλιοροφή».

Το 85% όσων πήραν μέρος στην ψηφοφορία τάχθηκε υπέρ της αγοραπωλησίας, γεγονός που χρησιμοποιήθηκε ως βασικό επιχείρημα στις διαπραγματεύσεις. Το ότι για την παραγωγή του προϊόντος χρειάζονται ακόμα πολλά χρόνια ερευνών μαθεύτηκε πολύ αργότερα.

Η χειραγώγηση μέσω μιας ψευδοδημοκρατικής προσέγγισης φαίνεται ότι έχει αρχίσει εδώ και αρκετά χρόνια.