Επέτειος, έγκλιση και έγκληση

Aλλο η εξέγερση του Πολυτεχνείου, άλλο η γιορτή στην επέτειο. Διαχωρίζονται όσο περνούν τα χρόνια. Πάνω στο πρωτογενές περιεχόμενο εγκαθίστανται διαφορετικά νοήματα. Το ιστορικό συμβάν αναμορφώνεται με τις προσλήψεις του, τις πολιτικές και αισθητικές ερμηνείες που εγκαθίστανται πάνω του. Εντούτοις, αυτή είναι η λειτουργία του συμβόλου. Η διεύρυνση του γεγονότος, η εννοιοδότηση με πιο αφηρημένες ίσως, καταστατικές αξίες αλλά και με προσωπικά βιώματα. Πάνω του γίνεται μια ελεύθερη προβολή όλων των υποκειμενισμών. Ακόμα και των ιδιοτελειών ή των καιροσκοπισμών. Και το Πολυτεχνείο αποτελεί μια πυκνή και ανθεκτική συμβολική κατασκευή, που «αποθήκευσε» όλα αυτά τα χρόνια μια τεράστια ύλη από συγκίνηση, από πίστη και σφετεριστικό πάθος. Μια «στήλη», όπου η κάθε γενιά, κάθε ευαίσθητος πολίτης αλλά και κάθε «κυρ Παντελής» μπορούν να αποθέσουν μια αφήγηση, μια δοξασία. Στις συχνότατες, τελευταία, αποκαθηλώσεις του γεγονότος, διακρίνεις τον φθόνο ενός πολιτικού πουριτανισμού. Μιας λογοκριτικής «σεμνοτυφίας», πολιτικά άσεμνης, παραποιητικής και σχεδόν εκδικητικής. Για παράδειγμα, το «δεν υπήρξαν νεκροί» ή η επιμελημένη σύνδεση της γιορτής με επεισόδια και βανδαλισμούς.

Το Πολυτεχνείο είναι ανεξάντλητο, ακριβώς δηλώνοντας το πολιτικό αδιέξοδο του ενεστώτος χρόνου, αλλά και ενός πολυετούς «ενεστώτος», μιας μακράς τωρινότητας. Γιατί εισπράττει την πολύπλοκη πολιτική αδυναμία πολλών δεκαετιών, αλλά και συμπλεγμάτων. Είναι σημαντικό θέμα η γιορτή, η υπενθύμιση, η επανερμηνεία, η διαγενεακή μετάδοση. Γιατί το γεγονός είναι δημιούργημα και των παραληπτών του. Συνέβη και για λογαριασμό πολιτών που ένιωθαν καταπιεσμένοι πολιτικά, αλλά και μαθητών που ζώντας στο αυταρχικό και στερητικό μοντέλο εκπαίδευσης είδαν στην εξέγερση μια φωτογόνο πράξη κατά της φασιστικής δικτατορίας, κατά της αντικομμουνιστικής διδασκαλίας, κατά της γνωστικής και πνευματικής ανελευθερίας απέναντι στο κείμενο, απέναντι στην αντιδιανοητική, πουριτανική, αντιμαθησιακή δομή του τότε σχολείου.

Το Πολυτεχνείο συγκεφαλαίωσε έναν λόγιο και συνεκτικό κλυδωνισμό απέναντι στην ιστορία, τη γλώσσα, τον ανθρωπότυπο που εγκατέστησε τη χούντα. Γιατί η χούντα παραγγέλθηκε από μια συλλογική υπεκφυγή, εκτός φυσικά από τον ιδιοτελή σχεδιασμό, μέρους του τότε πολιτικού συστήματος και των Ανακτόρων.

Η σημερινή 48η εκδήλωση ίσως είναι ανεστραμμένη της επετείου του 1981. Οταν ένιωθες ότι ήταν πλέον μια κρατική γιορτή. Θυμάμαι τους υπουργούς του ΠΑΣΟΚ (μόλις έναν μήνα εκλεγμένους) να είναι επικεφαλής. Φιλικοί, οικείοι, ακούρευτοι, πού να βρεις την επίζηλη απόσταση που σε χώριζε από το κράτος και την εξουσία τα προηγούμενα χρόνια; «Αντικαθιστούσαν» την αιματηρή πορεία του 1980 με τους νεκρούς και το όργιο αστυνομικής βίας. Το 1981 ήταν μια «νόμιμη» πορεία, από την οποία απεγνωσμένα ήθελες να εφεύρεις ένα ρήγμα, που θα δικαίωνε όχι μόνο τη σύγκρουση με τη χούντα, αλλά και τη ρήξη με την πνευματική «πολιτική ορθότητα», τη γλωσσική και εκφραστική καταστολή. Το Πολυτεχνείο είχε νικήσει και τον απαγορευτικό «επιθεωρητή», που κατέστειλε καταπιεσμένα ερωτικά πάθη. Ξανάδωσε, δηλαδή, στη νεότητα δικαιοσύνη.

Φυσικά έχει καταστρατηγηθεί. Ο προστακτικός κοπετός για τη βία, οι φωνές να καταργηθεί, οι συμπεριφορές ιδιοκτήτη. Ολα όμως συμμετέχουν στην επαναβεβαίωση της νεότητάς του. Μια γιορτή για τον χρόνο, μια επέτειος που και την πρώτη φορά «επέτειος» ήταν. Ολων των προηγηθέντων. Ολων των στιγμών ενός αντιφατικού και ευφρόσυνου δημοκρατικού κινήματος.