Ζητείται ανθρωπιά

Στα τέλη Μαρτίου 1946, ο 32χρονος τότε Αλμπέρ Καμί έφτανε διά θαλάσσης στη Νέα Υόρκη. Ηταν το πρώτο (και μοναδικό) ταξίδι του στις ΗΠΑ, οι οποίες ζούσαν τη μέθη της νίκης στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ευρώπη όμως μετρούσε ακόμη τις πληγές της και ο Καμί, ο οποίος είχε προσκληθεί να δώσει μια διάλεξη στο φημισμένο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, δεν χαρίστηκε στους οικοδεσπότες του. Η ομιλία του είχε τίτλο «The Human Crisis» και ο γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας θύμισε στο πολυπληθές ακροατήριο ότι παρά τον θάνατο του Χίτλερ και τη διάλυση του Γ’ Ράιχ, δεν υπήρχαν περιθώρια για εφησυχασμό καθώς «το φίδι σκοτώθηκε μεν, αλλά ξέρουμε πολύ καλά ότι το δηλητήριο δεν έφυγε και ο καθένας από εμάς το κουβαλά στην καρδιά του».

Το δηλητήριο δεν ήταν τίποτε άλλο από την απώλεια της ανθρωπιάς την οποία ο Καμί κατέδειξε μέσα από τέσσερις παραβολές, αληθινές ιστορίες του πολέμου, οι οποίες φανέρωναν ότι οι θάνατοι και τα βασανιστήρια είχαν πάψει πια να προκαλούν το σοκ που όφειλαν να προκαλούν. Είχαν γίνει συνήθεια, όπως και το να περιμένει κανείς στην ουρά για λίγο ψωμί. «Τα χρόνια που περάσαμε κάτι σκότωσαν μέσα μας» διαπίστωνε με θλίψη ο ομιλητής. Οπως σημειώνει στο βιβλίο του «Albert Camus and the Human Crisis» (εκδόσεις Pegasus) o Robert Meagher, καθηγητής Ανθρωπιστικών Σπουδών στο Κολέγιο Hampshire στη Μασαχουσέτη, εβδομήντα πέντε χρόνια μετά την ομιλία και εξήντα ένα χρόνια από τον θάνατό του, οι διαπιστώσεις του Καμί παραμένουν επίκαιρες.

Μάλλον έχει δίκιο ο αμερικανός καθηγητής. Παγκοσμίως, τα θύματα της πανδημίας ξεπέρασαν πρόσφατα τα πέντε εκατομμύρια. Χάθηκε δηλαδή πληθυσμός που ισοδυναμεί με τον πληθυσμό της μισής Ελλάδας! Μας έχει εξοικειώσει άραγε τόσο πολύ με την ιδέα του θανάτου ο ιδιότυπος πόλεμος τον οποίο βιώνουμε τα τελευταία (σχεδόν) δύο χρόνια ώστε να χάνουμε σιγά-σιγά την ανθρωπιά μας; Γιατί εν τέλει είναι θέμα ανθρωπιάς το να φορέσουμε τη μάσκα μας σωστά για να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας και τους γύρω μας. Ομοίως, είναι θέμα ανθρωπιάς το να κάνουμε ένα τεστ πριν συναντηθούμε με ευπαθή συνάνθρωπο, ακόμη και αν είμαστε εμβολιασμένοι. Είναι θέμα ανθρωπιάς το να εμβολιαστούμε. Και κοινής λογικής. Και παιδείας. Ας (ξανα)διαβάσουμε λοιπόν Καμί και ας αναζητήσουμε μέσα μας τον άνθρωπο. Ισως αυτό αποδειχθεί η σωτηρία μας.

Έντυπη έκδοση Το Βήμα