Τουρκία – Διμερής διάλογος ή Χάγη για τα ελληνοτουρκικά

Της Μαρίας Βασιλείου

Υπέρ της προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης προκειμένου να επιλυθούν οι διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με διάλογο τάσσεται ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης στην Τουρκία στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ». Ο κ. Κιλιτσντάρογλου προτάσσει τις διμερείς διαβουλεύσεις μεταξύ των δύο χωρών, και όχι εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου, ξεκαθαρίζοντας ευρύτερα ότι «χωρίς να διακυβεύονται τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, όλα τα υφιστάμενα προβλήματα μπορούν να ξεπεραστούν μέσω μιας διαδικασίας διαλόγου που βασίζεται σε ισότιμες σχέσεις». Ο πρόεδρος του CHP (σ.σ. Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα), που ιδρύθηκε από τον Κεμάλ Ατατούρκ, υποστηρίζει την επιστροφή της Τουρκίας στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και τον ευρωπαϊκό της προσανατολισμό, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο αναθεώρησης των S-400, ενώ δηλώνει κατηγορηματικά υπέρ της λύσης των δύο κρατών στην Κύπρο.

Ποια είναι η θέση σας για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού λαμβάνοντας υπόψη και τα σχετικά Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, που αναφέρονται σε διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα;

Για τη βιώσιμη λύση του Κυπριακού, είναι απαραίτητο να προστατευθούν τα κεκτημένα δικαιώματα της ΤΔΒΚ (σ.σ. Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου, που δεν αναγνωρίζεται από κανένα κράτος παρά μόνο από την Τουρκία) και των Τουρκοκυπρίων και να τεθεί ένας τελικός στόχος στη βάση της αμοιβαίας ισότητας των δύο κοινοτήτων. Αυτό που είναι σημαντικότερο από το ένα νησί-δύο χωριστά κράτη ή τα μοντέλα ομοσπονδίας, συνομοσπονδίας, είναι να εμπεδωθεί η κατανόηση της απόλυτης ισότητας. Το γεγονός ότι η ελληνική πλευρά κουνάει σαν ξίφος πάνω από την ΤΔΒΚ και τους Τουρκοκύπριους, τα κέρδη της σε διεθνές επίπεδο, περιλαμβανομένης της πλήρους ένταξής της στην ΕΕ, σαν να ήταν ο ένας και μοναδικός εκπρόσωπος του νησιού, είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που δυσκολεύει τη λύση. Αναγνωρίζουμε πλήρως τη νόμιμη ταυτότητα της ΤΔΒΚ. Βλέπουμε την ΤΔΒΚ ως ένα ανεξάρτητο κράτος που έχει αποδείξει τον εαυτό του. Ως εκ τούτου, υποστηρίζουμε ότι η νομική οντότητα της ΤΔΒΚ θα πρέπει να αναγνωριστεί σε όλα τα φόρουμ που ιδρύθηκαν ή θα συσταθούν για την επίλυση του ζητήματος. Και τελικά, το μέλλον της ΤΔΒΚ και της Κύπρου πρέπει να διαμορφωθεί από την κοινή και ισότιμη βούληση όλων των Κυπρίων.

Η Τουρκία επιδίδεται σε μονομερείς ενέργειες και έντονη ρητορική προς την Ελλάδα, που έχουν επανειλημμένα καταδικαστεί έντονα από την ΕΕ. Ποια πορεία υιοθετείτε στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας και στην επίλυση των μεταξύ τους διαφορών; Θα συμφωνούσατε να παραπέμψετε τις διαφορές στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης;

Ο μόνος τρόπος για να επιλυθούν τα προβλήματα μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας είναι το να βρίσκονται σε διάλογο μεταξύ τους και να αναζητούν ειρηνικές λύσεις μέσω διαπραγματεύσεων. Υπάρχουν δύο πλευρές του ζητήματος. H Τουρκία και η Ελλάδα. Δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι μέλος της ΕE, τα προβλήματα αυτά, που είναι ουσιαστικά διμερή, θεωρούνται προβλήματα μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ. Αυτό είναι λάθος. Μια τέτοια προσέγγιση αποτρέπει επίσης τα (δύο) μέρη από το να βρίσκονται σε ισότιμη σχέση για την επίλυση των προβλημάτων. Δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα που να μην μπορεί να επιλυθεί μέσω συζήτησης. Φυσικά, υπάρχουν και θα υπάρχουν διαφορές απόψεων. Τα μέρη θα πρέπει πρώτα να ξεκινήσουν διάλογο για να επιλύσουν αυτές τις διαφορές απόψεων. Μπορεί να μην είναι δυνατή η επίλυση όλων των προβλημάτων μέσω διμερών διαπραγματεύσεων. Τότε, θα πρέπει να λάβουν κοινή απόφαση για να παραπέμψουν τα ανεπίλυτα ζητήματα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Η κυβέρνηση της Τουρκίας έχει επικριθεί επανειλημμένα για το ζήτημα του σεβασμού του κράτους δικαίου και ιδιαίτερα της αποχώρησης από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Ποια είναι η θέση σας;

Η θέση μας για τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι σαφής. Την πρώτη εβδομάδα της διακυβέρνησης της Συμμαχίας Εθνών (σ.σ. συμμαχίας κομμάτων της αντιπολίτευσης), η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης θα τεθεί ξανά σε ισχύ. Αλλά, η επαναφορά της δεν αρκεί. Τους πρώτους έξι μήνες της διακυβέρνησής μας θα ιδρύσουμε ειδικά εξουσιοδοτημένα δικαστήρια που θα ασχολούνται με υποθέσεις βίας κατά των γυναικών καθώς και ένα ξεχωριστό ποινικό τμήμα στο Ακυρωτικό Δικαστήριο. Ολοι οι εισαγγελείς, δικαστές και όσοι εργάζονται σε δικαστικά ιδρύματα θα λάβουν ειδική εκπαίδευση σε αυτό το θέμα. Κάθε αστυνομικό τμήμα θα έχει ομάδες εκπαιδευμένες στην ενδοοικογενειακή βία. Τουλάχιστον ένα μέλος της ομάδας θα είναι γυναίκα. Θα δημιουργηθεί ένας δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ της αστυνομίας και των οικογενειακών γιατρών, ώστε οι οικογενειακοί γιατροί να μπορούν επίσης να κάνουν αναφορές για βία. Θα επιβάλλονται νομικές κυρώσεις σε δράστες βίας κατά των γυναικών χωρίς άφεση. Θα κάνουμε επίσης σαφή βήματα τους πρώτους έξι μήνες κατά των διακρίσεων εις βάρος των γυναικών στον χώρο εργασίας. Η ψυχολογική και οικονομική βία στην εργασία ή στο σπίτι, όπου κι αν εκδηλωθεί, θα θεωρείται έγκλημα εντός του ίδιου πεδίου σωματικής βίας κατά των γυναικών. Ελπίζω ότι οι γυναίκες δεν θα χρειάζεται πλέον να αναζητούν δικαιοσύνη και ασφάλεια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Τι ρόλο βλέπετε για την Τουρκία στην ανατολική Μεσόγειο και στην ευρύτερη περιοχή;

Βλέπω τις σχέσεις της χώρας μας με άλλες χώρες με τον τρόπο που ανέφερα σε προηγούμενη απάντηση. Είμαστε έτοιμοι για διάλογο με οποιαδήποτε χώρα. Οποια και αν είναι τα προβλήματα μεταξύ μας ή οι προσδοκίες της μίας από την άλλη, είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε όλα τα θέματα με ανοιχτό και διαφανή τρόπο. Προτείνω τη σύσταση Οργανισμού για την Ειρήνη και τη Συνεργασία στη Μέση Ανατολή (OPCM). Θα συστήσουμε τον OPCM στην πρώτη θητεία της διακυβέρνησής μας. Θα είναι τετραμερής οργανισμός συνεργασίας που θα περιλαμβάνει τη Συρία, το Ιράν και το Ιράκ. Και θα είναι ένας οργανισμός του οποίου οι πόρτες είναι ανοιχτές σε όλες τις χώρες της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Οπως καταλαβαίνετε από το όνομά του, είναι ένα οργανωτικό μοντέλο σχεδιασμένο με γνώμονα την ειρήνη και τη συνεργασία. Γιατί πολεμάμε; Γιατί δεν συνεργαζόμαστε για να τερματίσουμε τις συνθήκες που έχουν οδηγήσει στον θάνατο δεκάδων χιλιάδων προσφύγων στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο; Δεν χρειάζεται να βιώνουμε τις βαριές οικονομικές συνθήκες που δημιουργούνται από την εισροή αιτούντων άσυλο, προσφύγων. Η πρώτη προϋπόθεση για να μπορέσουμε να λύσουμε αυτά τα προβλήματα με σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι να μπορούμε να καθίσουμε σε ένα τραπέζι για να εξετάσουμε την πηγή των προβλημάτων. Πιστέψτε με, όταν η Ελλάδα και η Τουρκία ελαχιστοποιήσουν τα προβλήματα μεταξύ τους, η Μέση Ανατολή και η Ευρώπη θα απαλλαγούν από πολλά από τα προβλήματά τους επίσης.

Η σχέση Τουρκίας και ΗΠΑ δεν έχει καλές στιγμές τελευταία. Πώς βλέπετε τη σχέση αυτή και όσον αφορά το ΝΑΤΟ; Διατίθεστε  να αναθεωρήσετε την αγορά των S-400;

Κοιτάξτε. Η Τουρκία είναι μια δημοκρατία που μετρά σχεδόν έναν αιώνα. Είναι επίσης μια κοινωνία που κινείται από την Ανατολή στη Δύση εδώ και εκατοντάδες χρόνια με την οθωμανική αυτοκρατορία και νωρίτερα. Η Τουρκία βρίσκεται στο πιο θαυμάσιο στάδιο της κίνησης από την Ανατολή προς τη Δύση. Τα κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά γονίδια της κοινωνίας μας είναι δυτικά. Επειδή η πλειονότητα του πληθυσμού της είναι μουσουλμάνοι, η Τουρκία φέρνει επίσης τον ισλαμικό κόσμο πιο κοντά στη Δύση. Για παράδειγμα, αν η κοσμικότητα έχει επηρεάσει σχεδόν ολόκληρο τον ισλαμικό κόσμο σήμερα, η τουρκική εμπειρία σε αυτόν τον τομέα έχει μεγάλο αντίκτυπο. Υπό αυτό το πρίσμα, είναι απαραίτητο να επιλυθούν τα υποτιθέμενα προβλήματα που έχει η Τουρκία όχι μόνο με τις ΗΠΑ, αλλά και με άλλες δυτικές χώρες και θεσμούς. Χωρίς να διακυβεύονται τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, όλα τα υφιστάμενα προβλήματα μπορούν να ξεπεραστούν μέσω μιας διαδικασίας διαλόγου που βασίζεται σε ισότιμες σχέσεις. Οσον αφορά τους S-400, ενώ πιστεύουμε ότι η Τουρκία θα πρέπει να είναι σε θέση να δημιουργήσει το δικό της σύστημα αεράμυνας με δική της βούληση, πιστεύουμε επίσης ότι είναι σημαντικό να λαμβάνει υπόψη της την αλληλεγγύη της συμμαχίας, κάνοντας τις επιλογές της και δεν πρέπει να θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια της συμμαχίας. Η κατάσταση με τους S-400 είναι εξαιρετικά περίπλοκη. Εάν τα υποκείμενα αίτια του προβλήματος αναθεωρηθούν ορθολογικά, θα γίνει κατανοητό ότι οι S-400 είναι αποτέλεσμα και όχι αιτία. Ως εκ τούτου, πιστεύουμε ότι η επίλυση άλλων ζητημάτων μπορεί επίσης να συμβάλει στην επίλυση του ζητήματος των S-400.

Λέγεται συχνά ότι η Τουρκία απομακρύνεται από τη Δύση, κάτι που ισχύει και σε σχέση με την ΕΕ, ενώ δέχεται κριτική για την εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ – Τουρκίας. Πώς θα μπορούσε να συνεργαστεί καλύτερα η Τουρκία με την ΕΕ;

Το βασικό πρόβλημα που κρύβεται πίσω από τις σχέσεις Τουρκίας – ΕΕ είναι η λανθασμένη πολιτική της ΕΕ έναντι της Τουρκίας. Η Τουρκία ξεκίνησε με στόχο την πλήρη ένταξη στην ΕΕ, αλλά η ΕΕ δεν επέδειξε ποτέ ολοκληρωμένη και συνεπή αποφασιστικότητα για την πλήρη ένταξη της Τουρκίας. Εχουν παρουσιάσει διαφορετικές επιλογές ένταξης. Υπήρξαν ακόμη και εκείνοι που έχουν αποκλείσει, ανεξάρτητα από τη μορφή, μια ιδιότητα μέλους ή μια θεσμική σχέση. Η προσέγγισή μας σε αυτό το ζήτημα είναι η εξής. Βλέπουμε την ΕΕ ως ένα από τα σημαντικότερα εγχειρήματα ενοποίησης στην ανθρώπινη ιστορία. Μας ενδιαφέρουν τα κριτήρια με τα οποία πρέπει να συμμορφωθούν τα κράτη – μέλη για να ανήκουν σε αυτό το σχήμα. Αναγνωρίζουμε ότι η ποιότητα ζωής που έχουν οι πολίτες των κρατών – μελών χάρη σε αυτά τα κριτήρια είναι επίσης δικαίωμα των δικών μας πολιτών. Επομένως, ανεξάρτητα από το πώς είναι η σχέση της Τουρκίας με την ΕΕ σήμερα και πώς θα είναι στο μέλλον, θα πραγματοποιήσουμε τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις με τη θέλησή μας, χωρίς να περιμένουμε από την ΕΕ να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο. Θα ευθυγραμμίσουμε τα πολιτικά, κοινωνικά, πολιτιστικά και οικονομικά μας πρότυπα με τα κριτήρια της ΕΕ.

Ρωτάτε για τις σχέσεις Τουρκίας – ΕΕ στο πλαίσιο των μεταναστών. Ειδικά όσον αφορά τους σύρους πρόσφυγες, η ΕΕ δεν έχει κάνει αυτό που της αναλογεί. Η ΕΕ θα έπρεπε να είχε αναλάβει δράση για να λύσει το πρόβλημα στη Συρία πολύ πριν εκατομμύρια πρόσφυγες φτάσουν στις πύλες της ΕΕ. Δεν μπορείτε να αποφύγετε αυτό το πρόβλημα αποτρέποντας τη μετανάστευση Σύρων από την Τουρκία στην ΕΕ. Ισως μπορείτε να ξεφύγετε από το πρόβλημα για λίγο, αλλά αργά ή γρήγορα το πρόβλημα θα επανέλθει σε σας μεγαλύτερο. Και αυτό ακριβώς συνέβη. Ας υποθέσουμε ότι η Τουρκία είχε εμποδίσει πλήρως τη μετανάστευση Σύρων στην Ευρώπη. Αυτός ο αποκλεισμός θα ήταν χρήσιμος μόνο για μικρό χρονικό διάστημα. Εφόσον δεν εξαλείψετε τα αίτια αυτής της μετανάστευσης με ειρηνικά μέσα και μεθόδους, η μετανάστευση που έχετε σταματήσει σήμερα θα ξεκινήσει ξανά αύριο. Τώρα, όπου κι αν πάω, λέω το εξής. Θα στείλουμε τους Σύρους πίσω στην πατρίδα τους, χωρίς σκιές ρατσισμού, με μουσική και χορό και με χαμόγελα στα χείλη. Πώς θα το κάνουμε αυτό; Θα κάνουμε ξανά τη Συρία βιώσιμη χώρα με την οικονομική υποστήριξη της ΕΕ και άλλων χωρών. Η ΕΕ πρέπει να αναλάβει την ευθύνη ως προς αυτό. Πιστέψτε με, η πολιτική για τη Συρία που θα εφαρμόσουμε υπό την κυριαρχία της Εθνικής Συμμαχίας θα δώσει επίσης μια νέα κατεύθυνση στις σχέσεις Τουρκίας – ΕΕ. Θα καταλάβετε καλύτερα εκείνη τη μέρα γιατί η Τουρκία πρέπει να είναι κράτος μέλος της ΕΕ.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ