Άλλη μια μικρή βάρκα, που ξεκίνησε από το Καλαί με προορισμό τη Βρετανία, βυθίστηκε στα επικίνδυνα νερά του Καναλιού της Μάγχης, αυτή τη φορά οδηγώντας στον θάνατο 27 άτομα, ανάμεσά τους γυναίκες και παιδιά.

Τη στιγμή που το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής της ΕΕ είναι στραμμένο στο ενδεχόμενο επαναπροωθήσεων στο Αιγαίο και στους χιλιάδες εγκλωβισμένους πρόσφυγες και μετανάστες στα παγωμένα δάση της Λευκορωσίας, εκατοντάδες άνθρωποι συνεχίζουν να πραγματοποιούν ένα από τα πιο επικίνδυνα προσφυγικά ταξίδια, γνωρίζοντας καλά τον κίνδυνο που επιφυλάσσει για τη ζωή τους, ενώ Γαλλία και Βρετανία πετούν το μπαλάκι η μία στην άλλη για το ποιος έχει την ευθύνη της αποτροπής τους – με πολύ μικρότερη σημασία να δίνεται, ακόμη και σε επίπεδο ρητορικής, στην προστασία τους.

Τι είναι, λοιπόν, αυτό που ωθεί τους πρόσφυγες να αναζητήσουν την τύχη τους στο Ηνωμένο Βασίλειο αντί της ΕΕ; Πόσοι επιχειρούν αυτό το ταξίδι; Και τι κινήσεις κάνουν οι δύο χώρες για να τους αποτρέψουν;

Γιατί δεν μένουν στη Γαλλία;

Ανάμεσα στις αιτίες που έχουν αναφέρει οι ίδιοι οι αιτούντες άσυλο είναι οι μεγάλοι χρόνοι αναμονής που τους επιφυλάσσει η Γαλλία, η έλλειψη δικαιωμάτων, τα γλωσσικά εμπόδια, καθώς επίσης και το γεγονός ότι δεν τους δίνεται η δυνατότητα να εργαστούν. Ο καταυλισμός του Καλαί, όπου συνέρρεαν χιλιάδες άνθρωποι με την ελπίδα να διασχίσουν τη Μάγχη, υπήρχε ήδη χρόνια πριν τις προσφυγικές ροές του 2015, έχοντας αγγίξει τους 7-10.000 κατοίκους το 2016, όταν και κατεδαφίστηκε.

Στα χρόνια που μεσολάβησαν, υπήρξαν και πολλαπλές καταγγελίες για τις συνθήκες διαβίωσης στον καταυλισμό της παραλιακής πόλης. Σουδανός μετανάστης είχε αναφέρει χαρακτηριστικά στο Business Insider το 2016 ότι «μας φέρονται σαν ζώα», ενώ εθελοντής είχε σημειώσει ότι «οι συνθήκες διαβίωσης στα προσωρινά σπίτια που παραχωρούνται στους αιτούντες άσυλο είναι συχνά χειρότερες ακόμη και σε σχέση με τον καταυλισμό».

Πλέον, το camp – ή «ζούγκλα», όπως είχε γίνει γνωστό – δεν υφίσταται. Όμως σύμφωνα με έκθεση του Human Rights Watch, που αξιοποίησε στοιχεία τοπικών φιλανθρωπικών οργανώσεων, εκτιμάται ότι περίπου 2.000 μετανάστες ζουν στην περιοχή «σε δασώδεις περιοχές, μέσα και γύρω από άδειες αποθήκες και κάτω από γέφυρες μέσα και γύρω από το Καλαί. Ανάμεσά τους και 200 ασυνόδευτα παιδιά». Αρκετές εκατοντάδες ακόμη έχουν βρει πρόχειρα καταλύματα σε ένα δάσος κοντά στη Δουνκέρκη.

Σταθερό στοιχείο παραμένουν και οι καταγγελίες για αστυνομική βία – εξάλλου, η στρατηγική της Γαλλίας είναι να κάνει δύσκολη τη ζωή των αιτούντων άσυλο, προκειμένου να μην την αντιμετωπίζουν ως δελεαστική επιλογή.

Τέλος, αρκετοί είναι και εκείνοι που θεωρούν ότι έχουν μεγαλύτερες ελπίδες να δουν την αίτηση ασύλου τους να γίνεται δεκτή στη Βρετανία, επειδή έχουν οικογένειες που ήδη ζουν εκεί.

Πόσοι άνθρωποι διασχίζουν τη Μάγχη;

Μέχρι στιγμής, περισσότεροι από 25.000 άνθρωποι έχουν διασχίσει το Κανάλι στη διάρκεια του 2021, ενώ το Νοέμβριο σημειώθηκε ρεκόρ αφίξεων με 1.000 άτομα να πατούν την ίδια μέρα στα χώματα της Βρετανίας.

Το 2019, περίπου 45.000 άτομα αιτήθηκαν άσυλο στη Βρετανία. Δεν είχαν φτάσει όλοι εκεί μέσω του Καναλιού. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Γαλλία λαμβάνει περίπου τριπλάσιες αιτήσεις ασύλου.

Έχουν δικαίωμα να αιτηθούν άσυλο έχοντας ήδη περάσει από ασφαλή χώρα;

Το διεθνές δίκαιο επιτρέπει στους πρόσφυγες να αιτηθούν άσυλο σε οποιαδήποτε χώρα φτάνουν, χωρίς να υποχρεώνονται να απευθυνθούν στην πρώτη ασφαλή χώρα που βρίσκουν στη διαδρομή τους. Οι περιορισμοί του Δουβλίνου ΙΙΙ, που ορίζει ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν το δικαίωμα να απελαύνουν τους πρόσφυγες προς το πρώτο κράτος-μέλος στο οποίο αποδεδειγμένα εισήλθαν, δεν έχει εφαρμογή στη Βρετανία μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών του Brexit.

Τι κάνουν τα δύο κράτη για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση;

Κυρίως, ανταλλάσσουν κατηγορίες. Μερικές ημέρες πριν, η Βρετανία κατήγγειλε ότι η Γαλλία δεν τηρεί τους όρους της μεταξύ τους συμφωνίας, δηλαδή δεν αξιοποιεί τα κονδύλια που της παραχωρεί το Ηνωμένο Βασίλειο για την προστασία των συνόρων της και την αποτροπή προσφύγων και μεταναστών από το να επιχειρήσουν το ταξίδι μέσω της Μάγχης. Από την πλευρά της, η Γαλλία χρεώνει τις απόπειρες των αιτούντων άσυλο στην «χαλαρότητα» της «αρρύθμιστης» βρετανικής αγοράς εργασίας, που «στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε έναν στρατό εφεδρίας» χαμηλόμισθων παράτυπων μεταναστών και καλεί τη Βρετανία να θεσπίσει αυστηρότερη νομοθεσία.

Καθώς και στις δύο χώρες η ακροδεξιά πιέζει για λιγότερη ανοχή απέναντι στους μετανάστες, οι αντιμεταναστευτικές πολιτικές τους γίνονται ολοένα και πιο σκληρές. Η Πρίτι Πατέλ, η βρετανή υπουργός εσωτερικών, είχε ανακοινώσει την πρόθεσή της να μετατρέψει τις επαναπροωθήσεις σε επίσημη πολιτική, κάτι που δεν είναι όμως καθόλου εύκολο να εφαρμοστεί, αφού σκοντάφτει όχι μόνο στο διεθνές δίκαιο αλλά και στις ίδιες τις συστάσεις των νομικών συμβούλων του υπουργείου, που έχουν κρίνει ότι κάθε είδους pushback θα κατέληγε σε μια – χαμένη – δίκη.

Από την πλευρά του, ο Εμανουέλ Μακρόν προειδοποίησε σήμερα τον Μπόρις Τζόνσον να μην «χρησιμοποιήσει τους θανάτους δεκάδων ανθρώπων για πολιτικές σκοπιμότητες», αναφερόμενος σε «κοινές ευθύνες» της Γαλλίας και της Βρετανίας.

Αύριο οι υπουργοί εσωτερικών των δύο χωρών πρόκειται να συνεδριάσουν για το ζήτημα, σε μια προσπάθεια να συναποφασίσουν τα επόμενα βήματα.

Πριν λίγες ημέρες η Γαλλία ανακοίνωσε νέο πακέτο €11 εκατ. για αγορά εξοπλισμού και 100 οχημάτων με στόχο την αντιμετώπιση των διακινητών στις ακτογραμμές της, ενώ έχει προβάλει ως κύριο πρόβλημα για την αδυναμία της να αποτρέψει την μετακίνηση των αιτούντων άσυλο το ότι «είναι αδύνατον» η αστυνομία να περιπολεί σε 200 – 300 χιλιόμετρα ακτογραμμής 24 ώρες το 24ωρο. Ταυτόχρονα, αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότερες βάρκες που καταφέρνουν να πραγματοποιήσουν το ταξίδι είναι μικρού μεγέθους, πράγμα που καθιστά επικίνδυνες για τη ζωή των επιβαινόντων τις προσπάθειες αναχαίτισής τους εκ μέρους του γαλλικού λιμενικού.

Η Βρετανία έχει δεσμευτεί να παραχωρήσει στη Γαλλία €62,7 εκατ. για το 2021-22, με στόχο την αύξηση των περιπόλων, την ενίσχυση της εναέριας παρακολούθησης και της ασφάλειας των λιμανιών. Οι δύο χώρες έχουν δημιουργήσει επίσης και μια κοινή υπηρεσία πληροφοριών που μέχρι στιγμής έχει πραγματοποιήσει 94 έρευνες.

Headlines