Πριν καν αναπτυχθεί το πρώτο αποδεδειγμένα αποτελεσματικό σκεύασμα, ο ΠΟΥ έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου κατά του «εθνικισμού των εμβολίων», προειδοποιώντας ότι μέχρι ολόκληρος ο πλανήτης να είναι πια ασφαλής από τον κοροναϊό, δεν θα ήταν στ’ αλήθεια κανένας. Τώρα, ειδικοί τονίζουν ότι η ανάδυση νέων παραλλαγών, όπως η Β.1.1.529 θα μπορούσε να έχει αποτραπεί, αν τα πλουσιότερα κράτη μοιράζονταν τις εκατομμύρια δόσεις εμβολίων που είχαν εξασφαλίσει με τον αναπτυσσόμενο κόσμο.

Σήμερα, ολόκληρος ο πλανήτης σείεται από τη νέα παραλλαγή που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Νότια Αφρική και έχει ήδη καταφέρει, όπως όλα δείχνουν, να πραγματοποιήσει αρκετά ταξίδια ανά τον κόσμο. Η μια χώρα μετά την άλλη ανακοινώνει ταξιδιωτικούς περιορισμούς, ενώ οι ελλιπείς γνώσεις για το νέο στέλεχος καθιστούν πιθανό το οποιοδήποτε σενάριο σε επίπεδο μέτρων.

Με λίγα λόγια, παρά το γεγονός ότι έχουν πια αναπτυχθεί πολλαπλά εμβόλια με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα απέναντι στα προηγούμενα στελέχη του κοροναϊού, ξαφνικά η ατμόσφαιρα έχει αρχίσει να θυμίζει… 2020. Και το γεγονός ότι επιστήμονες έκαναν λόγο για την «πιο ανησυχητική παραλλαγή κοροναϊού μέχρι σήμερα», σίγουρα δεν παρηγορεί κανέναν.

Ευθύνες σε ΕΕ και Βρετανία

Ειδικοί όπως ο Τιμ Μπίρλι, της Global Justice Now, δήλωσε στον Guardian ότι η εμφάνιση της παραλλαγής ήταν «πλήρως εφικτό να αποτραπεί» και ότι οι συνθήκες που οδήγησαν στην εμφάνισή της δημιουργήθηκαν όταν χώρες όπως η Βρετανία «απέτρεψαν ενεργά» την ισότιμη πρόσβαση των αναπτυσσόμενων κρατών στα εμβόλια.

«Επί πάνω από ένα χρόνο, η Νότια Αφρική, η Μποτσουάνα και οι περισσότερες χώρες καλούν τους παγκόσμιους ηγέτες να προχωρήσουν σε άρση των πατεντών των εμβολίων για τον κοροναϊό, αλλά και των τεστ και των θεραπειών, προκειμένου να μπορούν να παράγουν οι ίδιες την ποσότητα που έχουν ανάγκη. Είναι ένα κρίσιμο μέτρο που θα συζητηθεί την ερχόμενη εβδομάδα στο συνέδριο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Όμως μέχρι στιγμής, η Βρετανία και η ΕΕ έχουν μπλοκάρει απερίσκεπτα την πρόοδό αυτής της συζήτησης».

«Αν και όταν αυτή η παραλλαγή αρχίσει να σπαράζει τον πλανήτη, θυμηθείτε ότι η βρετανική κυβέρνηση ηγήθηκε της αντίστασης στο σχέδιο που θα μπορούσε να την σταματήσει».

Επείγουσα η γεφύρωση του εμβολιαστικού χάσματος

Μιλώντας στο Bloomberg, ο Ίαν Μακέι, αναπληρωτής καθηγητής ιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ, δήλωσε ότι «οι ιοί έχουν τεράστιο ταλέντο στο να διαφεύγουν της ανοσίας. Αν υπάρχουν μεγάλοι πληθυσμοί που παραμένουν ευάλωτοι, παραμένουμε παγιδευμένοι ακριβώς όπως και πριν». Τη στιγμή που σε όλο τον πλανήτη κυκλοφορούν πάνω από 3,4 δισεκατομμύρια ανεμβολίαστα σώματα στα οποία ο ιός μπορεί να εγκατασταθεί ανενόχλητος, είναι πιο επείγον από ποτέ να γεφυρωθεί το χάσμα της εμβολιαστικής ανισότητας.

Ζήτημα συμφέροντος

Η Δρ. Αγιοάντε Αλάκιγια, συν-επικεφαλής της Συμμαχίας για την Παράδοση Εμβολίων στην Αφρική, δήλωσε στη βρετανική εφημερίδα: «Είμαι πολύ θυμωμένη αυτή τη στιγμή. Ακόμη και αν τα ηθικά επιχειρήματα δεν είχαν σημασία για εκείνους, ακόμη και αν έχουμε χάσει την αίσθηση της κοινής ηθικής και της κοινής ανθρωπιάς, τότε ακόμη και από την άποψη του διαφωτισμένου συμφέροντος θα έπρεπε με βεβαιότητα να είχαν καταλάβει ότι αν δεν εμβολίαζαν τον πλανήτη όσο πιο ισότιμα και ταχύτερα γινόταν, θα βλέπαμε να ξεπετάγονται παραλλαγές χωρίς να ξέρουμε αν μπορούμε να τις ελέγξουμε».

Ωστόσο, ο καθηγητής Άζρα Γάνι, επιδημιολόγος στο Κολλέγιο Imperial του Λονδίνου, δήλωσε ότι νέες παραλλαγές μπορούν να εμφανιστούν σε κάθε περιβάλλον όπου υπάρχει μεγάλη κυκλοφορία του ιού, συμπεριλαμβανομένης και της σε υψηλά ποσοστά εμβολιασμένης Βρετανίας.

Χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού σε Μποτσουάνα και Νότια Αφρική

Η Μποτσουάνα, μια από τις πρώτες χώρες στις οποίες εντοπίστηκε η νέα παραλλαγή του κοροναϊού, έχει δουλέψει σκληρά για το εμβολιαστικό της πρόγραμμα. Όμως πολλοί είναι εκείνοι που παραμένουν ανεμβολίαστοι. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, στις 25 Νοεμβρίου στη Μποτσουάνα είχαν χορηγηθεί συνολικά 1.016.989 δόσεις, με το πρακτορείο Reuters να αναφέρει ότι το 38,3% του πληθυσμού έχει λάβει τουλάχιστον μία δόση. Στη Νότια Αφρική, το 24,1% εκτιμάται ότι έχει ολοκληρώσει το πρώτο εμβολιαστικό σχήμα.

Θα γυρίσει μπούμερανγκ η τρίτη δόση;

Ο Άνταμ Φιν, καθηγητής παιδιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ και μέλος της Ενιαίας Επιτροπής Εμβολιασμού και Ανοσίας (JCVI) διατύπωσε μια εξαιρετικά ανησυχητική πρόβλεψη για το μέλλον της Δύσης. Όπως είπε στον Guardian, αν τα πλούσια κράτη συνεχίσουν να εμβολιάζουν ξανά και ξανά ανθρώπους που δεν είναι ευάλωτοι στον ιό, είναι πιθανό η στρατηγική τους να «γυρίσει μπούμερανγκ», οδηγώντας σε αυξημένους θανάτους και οικονομική καταστροφή.

Εξάλλου, ήδη από τον Αύγουστο η Δρ. Σούμια Σουαμινάθαν, επικεφαλής επιστήμων του ΠΟΥ είχε δηλώσει ότι «φοβόταν» πως οι αναμνηστικές δόσεις «απλώς θα οδηγήσουν σε περισσότερες παραλλαγές».

«Δεν υπάρχει λόγος για αλτρουισμό σε αυτό το ζήτημα. Είναι καθαρό συμφέρον. Όμως κατά κάποιο τρόπο οι πολιτικοί συνεχίζουν να μην μπορούν να το καταλάβουν αυτό και όλοι εμείς που τους συμβουλεύουμε παίρνουμε ως απάντηση ότι οτιδήποτε βρίσκεται εκτός των συνόρων δεν ανήκει στη δικαιοδοσία μας», εξηγεί.

Ο ρόλος του σκεπτικισμού απέναντι στα εμβόλια

Ωστόσο, ο Ντάνι Άλτμαν, καθηγητής ανοσολογίας στο Κολέγιο Imperial υπογραμμίζει ότι αυτή τη στιγμή η Νότια Αφρική έχει περίσσεια εμβολίων – αλλά και πολλούς πολίτες που διστάζουν να τα κάνουν.

Έρευνες, μάλιστα, έχουν δείξει ότι το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο μεταξύ των λευκών, με μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο να δείχνει ότι μόλις λίγοι πάνω από τους μισούς ήταν πρόθυμοι να εμβολιαστούν, σε σχέση με το 75% των μαύρων ενηλίκων.

Όμως η Αλάκιγια δεν θεωρεί ότι αυτά τα ζητήματα σχετίζονται. «Αν η Νότια Αφρική – και η υπόλοιπη Αφρική – είχε πρόσβαση στα εμβόλια ταυτόχρονα με τις πλούσιες χώρες του πλανήτη, δεν θα είχε υπάρξει η ανεξέλεγκτη κυκλοφορία και οι συνακόλουθες μεταλλάξεις του ιού», τόνισε.

Με πληροφορίες από Guardian, Bloomberg, Business Insider

Headlines