Γνωρίστε το «παγκόσμιο πτυχίο»

Τι είναι το «παγκόσμιο πτυχίο»; Ο ΟΗΕ δημοσίευσε πρόσφατα μια ενδιαφέρουσα πρόταση από τον Έλληνα πανεπιστημιακό, κοσμήτορα στην School of Business and Innovation του Βερολίνου και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου κ. Κυριάκου Κουβελιώτη και η αναγνωσιμότητα της ιστοσελίδας του… εκτινάχτηκε, με περισσότερες από 100.000.000 αναγνώσεις μέσα σε λίγες ημέρες και εκατοντάδες αναδημοσιεύσεις σε άλλα portals.

Κ. Κουβελιώτης

Στο κέντρο του προβληματισμού του Έλληνα πανεπιστημιακού στέκεται μια απλή διαπίστωση:  την περίοδο της πανδημίας που σάρωσε επί δυο έτη τον πλανήτη, η εκπαίδευση δεν «λύγισε». Αναπροσαρμόστηκε ακαριαία και  «παρέδωσε» τελικά αποτελέσματα πολύ σύντομα, αλλάζοντας απλά διδακτικές μεθόδους και αντιμετωπίζοντας την κρίση …κατά μέτωπο.

Παρόλα τα προβλήματα που αντιμετώπισαν το προηγούμενο χρονικό διάστημα τα εκπαιδευτικά  συστήματα της Υφηλίου, η τεχνολογία, η καινοτομία και η σύγχρονη διδακτική φιλοσοφία άνοιξαν τελικά νέους δρόμους. Κάτι που φυσικά ανέδειξε (στην άλλη πλευρά του νομίσματος), τις κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες, καθώς οι περιοχές του κόσμου που ανήκαν σε χαμηλότερα οικονομικά στρώματα της κοινωνίας τα οποία δεν είχαν εύκολα πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες, υπολογιστές ή Διαδίκτυο, έμειναν πίσω και δεν μπόρεσαν να καλύψουν το εκπαιδευτικό χάσμα που δημιουργήθηκε σε παιδιά και εφήβους.

Τα προηγούμενα δυο χρόνια ωστόσο, τεράστιες αλλαγές έγιναν  στις διδακτικές μεθόδους παγκοσμίως, κάτι που μεταξύ άλλων προέκυψε από την συνεργασία μεταξύ των χωρών της Υφηλίου που έσπευσαν να συντονίσουν σχέδια έκτακτης ανάγκης.

Το «παγκόσμιο πτυχίο»

Στα παραπάνω ο κ. Κουβελιώτης δημοσίευσε ένα άρθρο στην ιστοσελίδα του ΟΗΕ αναφερόμενος στην πρόταση του για την δημιουργία «παγκόσμιου πτυχίου», μιας νέας εκπαιδευτικής φιλοσοφίας, που όπως τονίζει συνδυάζει τη

συμβατική και την εξ αποστάσεως εκπαίδευση χωρίς να καταργεί τις υπάρχουσες δομές. Αναφέρει δε χαρακτηριστικά ότι «εάν καθιερωθεί κάτι τέτοιο, θα φέρει επανάσταση στη διεθνή τριτοβάθμια εκπαίδευση».

Η ιδέα

Η ανάπτυξη ενός «παγκόσμιου πτυχίου» ως νέας εκπαιδευτικής δομής, αναφέρει ο συγγραφέας, είναι μια μέθοδος που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες ανεπάρκειες στα εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμος, καθώς οι χώρες και οι μαθητές αντιμετωπίζουν νέες προκλήσεις. Το «Global Degree Project» θα μπορούσε μάλιστα να φιλοξενήσει και προγράμματα Δια βίου μάθησης και συνεχούς εκπαίδευσης. Την ίδια στιγμή όμως, θα λειτουργούσε παράλληλα με τα συμβατικά πτυχία που προσφέρονται από πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο, αλλά δεν θα αντικαθιστούσε τις υπάρχουσες δομές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Όπως αναφέρεται στην πρόταση, τα Ιδρύματα που θα συμμετείχαν σε ένα τέτοιο «παγκόσμιο πρόγραμμα πτυχίου» θα μπορούσαν να υπογράψουν μια «Διεθνή Ακαδημαϊκή Συνθήκη» και στη συνέχεια να απονέμουν «παγκόσμια πτυχία» σε επιτυχόντες υποψηφίους χωρίς να επηρεάζουν την επιρροή των συμβατικών, παραδοσιακών πτυχίων. Οι απόφοιτοι που θα έπαιρναν τελικά ένα τέτοιο πτυχίο, θα έπρεπε σταδιακά να αποκτήσουν τα ίδια ακαδημαϊκά και επαγγελματικά δικαιώματα με εκείνους με τα συμβατικά πτυχία στη χώρα του ιδρύματος απονομής και διεθνώς. Το σχέδιο προβλέπει ότι τα «Global Degrees» θα μπορούσαν να φέρουν ένα μοναδικό λογότυπο και υδατογράφημα για να τα ξεχωρίζουν από τα συμβατικά πτυχία.

Και πως θα γίνεται το μάθημα; Πιο συγκεκριμένα, αυτό που προτείνεται είναι μια «εκτεταμένη υβριδική» μεθοδολογία τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με την οποία κάθε φοιτητής θα χτίζει το δικό του προπτυχιακό ή μεταπτυχιακό πρόγραμμα ανεξάρτητα από τον τρόπο φοίτησης (πλήρης, μερικής, εξ αποστάσεως), τη μέθοδο σπουδών (μέσω συμβατικής παρακολούθησης μαθημάτων, ηλεκτρονικής μάθησης, εικονικής μάθησης, «Second Life» κ.λπ.), της φυσικής τοποθεσίας του πανεπιστημίου ή ακόμη και της γλώσσας που χρησιμοποιείται στο Ίδρυμα.

Κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε βέβαια μια Κοινοπραξία των Ιδρυμάτων που θα συμμετείχαν στο project, ενώ οι πολίτες θα μπορούσαν να αποκτήσουν τον τίτλο «προσθέτοντας» τις πιστωτικές μονάδες που έχουν κερδίσει στη ζωή τους. Ένας πολιτικός μηχανικός, για παράδειγμα, λέει ο κ. Κουβελιώτης, θα μπορούσε να λάβει «παγκόσμιο πτυχίο» και 15 χρόνια αργότερα, θα μπορούσε να επιστρέψει στο πανεπιστήμιο και να σπουδάσει αρχιτέκτονας χρησιμοποιώντας τις πιστωτικές μονάδες από προηγούμενες σπουδές μηχανικής συν αυτά που σχετίζονται με την αρχιτεκτονική. Με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται η συνεχιζόμενη εκπαίδευση και η μαθησιακή διαδικασία δεν σταματάει ποτέ.

Η μεθοδολογία

Μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις στην εκπαίδευση, εκτός από την εφαρμογή νέων τεχνολογιών, αναφέρεται στο ίδιο άρθρο, είναι η «μετάφραση» των προσόντων των πολιτών σε αποτελέσματα και ικανότητες.

Στις μέρες μας δε, φαίνεται ότι απομακρυνόμαστε από το μοντέλο στο οποίο η μάθηση οργανώνεται γύρω από σταθερούς, συνήθως ιεραρχικούς θεσμούς (σχολεία, κολέγια, πανεπιστήμια) και πηγαίνουμε σε ένα νέο σύστημα στο οποίο η μάθηση εκλαμβάνεται καλύτερα ως ροή, η μάθηση δεν είναι σπάνια αλλά ευρέως διαθέσιμη και οι ευκαιρίες για μάθηση άφθονες.

Μόνη ανησυχία των σύγχρονων κοινωνιών, σε μια τέτοια υπόθεση θα ήταν μόνο το πως να προσελκύσουν τους πολίτες να «βουτήξουν» στο μεγάλο «ποτάμι» της γνώσης.

Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, το βασικό μεθοδολογικό εργαλείο για τη διαπίστευση του «παγκόσμιου πτυχίου» είναι οι πιστωτικές μονάδες ή το σύστημα «αναγνώρισης» της εκπαιδευτικής πορείας ενός πολίτη από το σχολείο του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κλπ που χρησιμοποιεί η κάθε περιοχή του κόσμου (απολυτήρια, τίτλους σπουδών, IAC’S ECTS κλπ). Για να κερδίσει κάτι τέτοιο, ένας μαθητής π.χ. θα πρέπει να ολοκληρώσει 25 ώρες δραστηριότητας, οι οποίες θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν μέσω παρακολούθησης διαλέξεων, ατομικής μελέτης, διαγωνισμάτων, πρακτικών και εργαστηριακών ασκήσεων. Η μόνη διαφορά εδώ θα ήταν η τοποθεσία, ο χρόνος, ο τρόπος μάθησης και το εκπαιδευτικό ίδρυμα που θα επέλεγε. Τέτοιες προϋποθέσεις έτσι, δεν θα ήταν εμπόδιο όπως σήμερα, αλλά αντίθετα θα έδιναν ευκαιρίες για ευέλικτες διαδικασίες μάθησης και συνεχούς εκπαίδευσης.

Αυτή η μεθοδολογία βέβαια, εάν εφαρμοζόταν, θα ήταν απαραίτητο να χρησιμοποιήσει τις πιο σύγχρονες τηλεματικές εφαρμογές για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση και την ηλεκτρονική μάθηση, όπου η ψηφιακή και δορυφορική τηλεόραση και το Διαδίκτυο.

Και βεβαίως την ενεργή συμμετοχή των μαθητών και διαδικασία «αυτομάθησης» και τη δημιουργία ενός προσωπικού εκπαιδευτικού περιβάλλοντος που θα μπορούσε να περιλαμβάνει οπωσδήποτε καθοδήγηση και θεσμική υποστήριξη, παιδαγωγική «εργαλεία» και οικονομική στήριξη.

Τέλος, όπως καταλήγει ο συγγραφέας, το νέο πλαίσιο θα μπορούσε να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων στοιχείων, το μαθησιακό οικοσύστημα, την κοσμοθεωρία του μαθητή, τη σκέψη που αντανακλάται στις πληροφορίες, το εργασιακό περιβάλλον, τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, τη διαθέσιμη τεχνολογία και άλλες εμπειρίες (αξιοποίηση  ανοιχτού και διαδραστικού περιεχόμενου, ανταλλαγή διδακτικού και εκπαιδευτικού υλικού, κοινωνικά δίκτυα και προγράμματα άτυπης μάθησης, ηλεκτρονικά χαρτοφυλάκια και εκπαιδευτικές πλατφόρμες ηλεκτρονικής μάθησης). Ένα φόρουμ συζήτησης εικονικού περιβάλλοντος μάθησης, ένας λογαριασμός Twitter ή μια συνεδρία Skype θα μπορούσαν έτσι, να μετατραπούν τελικά, με την κατάλληλη καθοδήγηση, στη «σχολική τάξη» του αύριο.

Καταλήγοντας στο άρθρο του ο κ. Κουβελιώτης, αναφέρει ότι εάν ένα πρόγραμμα όπως το «παγκόσμιο πτυχίο» καθιερωθεί, θα δημιουργούσε ένα νέο θεσμικό μοντέλο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση που ενσωματώνει τις πιο πρόσφατες καινοτόμες εξελίξεις της τεχνολογίας και τις σύγχρονες εκπαιδευτικές μεθοδολογίες