Φερνάντο Πεσσόα – Υπάρχουν περισσότερα εγώ απ’ το ίδιο το εγώ μου

Τέσσερις ωδές

Να θέλεις λίγα: θα τα έχεις όλα.

Τίποτε να μη θέλεις: θα είσαι ελεύθερος.

Ο ίδιος ο έρωτας που νιώθουν

Για μας, μας απαιτεί, μας καταπιέζει.

Για να είσαι μεγάλος, να είσαι ακέραιος: Τίποτε

Δικό σου να μην υπερβάλλεις ή να μη διαγράφεις.

Να είσαι όλα σε κάθε πράγμα. Να βάζεις όσα είσαι

Και στο ελάχιστο που κάνεις.

Έτσι σε κάθε λίμνη ολόκληρη η σελήνη

Λάμπει, γιατί ζει ψηλά.

Αναρίθμητοι ζουν μέσα μας.

Αν σκέφτομαι ή αν νιώθω, αγνοώ

Ποιος μέσα μου σκέφτεται ή νιώθει.

Είμαι μονάχα ο τόπος

Όπου νιώθουν ή σκέφτονται.

Έχω περισσότερες από μια ψυχές.

Υπάρχουν περισσότερα εγώ απ’ το ίδιο το εγώ μου.

Υπάρχω ωστόσο

Αδιάφορος για όλους,

Τους κάνω να σιωπούν: εγώ μιλάω.

Οι διασταυρωμένες παρορμήσεις

Όσων νιώθω ή δεν νιώθω

Πολεμούν μες σ’ αυτόν που είμαι.

Τις αγνοώ. Τίποτε δεν υπαγορεύουν

Σ’ αυτόν που γνωρίζω ότι είμαι: εγώ γράφω.

Ο θεός Παν δεν πέθανε,

Σε κάθε κάμπο που δείχνει

Στα χαμόγελα του Απόλλωνα

Τα γυμνά στήθη της Δήμητρας —

Αργά ή γρήγορα θα δείτε

Να εμφανίζεται εκεί

Ο θεός Παν, ο αθάνατος.

Όχι δε σκότωσε άλλους θεούς

Ο θλιμμένος χριστιανός θεός.

Ο Χριστός είναι ένας ακόμη θεός,

Ίσως ένας που έλειπε.

Ο Παν συνεχίζει να δίνει

Τους ήχους απ’ τον αυλό του

Στ’ αυτιά της Δήμητρας

Που καμαρώνει στους κάμπους.

Οι θεοί είναι οι ίδιοι,

Πάντοτε λαμπεροί και γαλήνιοι,

Γεμάτοι από αιωνιότητα

Και περιφρόνηση για μας,

Φέρνοντας τη μέρα και τη νύχτα

Και τις χρυσαφένιες σοδειές

Όχι για να μας δώσουν

Τη μέρα και τη νύχτα και το στάρι

Μα για άλλον και θείο

Τυχαίο σκοπό.

*Ποίημα που φέρει την υπογραφή του Ρικάρντο Ρέις (μετάφραση Ανδρέα Παγουλάτου).

Ο Ρικάρντο Ρέις ήταν ένα από τα βασικά «ετερώνυμα» του πορτογάλου λογοτέχνη Φερνάντο Πεσσόα (έτσι αποκαλούσε ο ίδιος τα φανταστικά πρόσωπα με τα ονόματα των οποίων υπέγραφε πολλά έργα του).

Ο Πεσσόα έγραφε επί του προκειμένου τα εξής: «Τα γραπτά του Φερνάντο Πεσσόα ανήκουν σε δύο κατηγορίες, που ονομάζουμε ορθώνυμα και ετερώνυμα έργα. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για ανώνυμο ή για ψευδώνυμο, γιατί δεν πρόκειται γι’ αυτό. Στην περίπτωση του ψευδωνύμου, το έργο είναι του δημιουργού προσωπικά, αλλά υπογεγραμμένο μ’ ένα όνομα που δεν είναι το δικό του· το ετερώνυμο έργο είναι του δημιουργού έξω από το πρόσωπό του, είναι μιας πλήρους προσωπικότητας, που έπλασε ο ίδιος, όπως θα ήταν τα λόγια ενός προσώπου σ’ ένα δράμα του».

Ο Φερνάντο Πεσσόα, προσωπικότητα το δίχως άλλο ιδιόρρυθμη και πολυσχιδής, γεννήθηκε στη Λισαβόνα στις 13 Ιουνίου 1888 και απεβίωσε στην ίδια πόλη στις 30 Νοεμβρίου 1935 εξαιτίας κίρρωσης του ήπατος.