Να δώσουμε στους μαθητές την δύναμη που τους αξίζει

«Και 6, και 7 και 9». Πάντως, σίγουρα «κάτω από τη βάση». Δεν είναι μια, ούτε δυο οι ελληνικές οικογένειες που βλέπουν αυτές τις ημέρες τα μηνιαία τεστ των παιδιών τους στα σχολεία, να γυρίζουν στο σπίτι με βαθμούς που κανονικά θα χτυπούσαν «συναγερμό». Και χτυπάνε συναγερμό. Όχι όμως για τα παιδιά. Αλλά για το σύστημα.

Επιστρέφοντας στο σχολικό περιβάλλον μετά από δυο χρόνια καραντίνας, με τους μαθητές αποπροσανατολισμένους, απογοητευμένους και αγχωμένους, πολλοί εκπαιδευτικοί, ακολουθώντας κεντρικές εντολές (ειδικά δε σε μεγάλα ιδιωτικά σχολεία που αγωνιούν να δείξουν αποτελέσματα), ξεκίνησαν τη σχολική χρονιά πιο πολύ μεταδίδοντας επιπλέον άγχος και ένταση, παρά προσπαθώντας να στήσουν συναισθηματικές «γέφυρες» με τους νέους.

Το αποτέλεσμα είναι ότι τα παιδιά σε πολλές περιπτώσεις καταπιέστηκαν περισσότερο, χάνοντας τελικά τον προσανατολισμό τους. «Τώρα μόνο καταλαβαίνω τις επιπτώσεις των δυο ετών που πέρασαν στα παιδιά» έλεγε έμπειρη καθηγήτρια Λυκείου μεγάλης πόλης της Βορείου Ελλάδας, σε πρόσφατη συνομιλία μας: «Έχουν χάσει κάθε έννοια υπομονής και προσαρμογής. Δεν αντέχουν καν το 7ωρο καθημερινά. Είναι απρόσεκτοι, έχουν προβλήματα κοινωνικών συναναστροφών, ψάχνουν το νόημα σε  όλα αυτά, δεν πειθαρχούν…»

Όλα όσα έχτιζαν τα εκπαιδευτικά μας συστήματα τα προηγούμενα χρόνια μέσα από προσεκτικά υπολογισμένες πολιτικές, γκρεμίστηκαν μέσα σε δυο χρόνια. Και τώρα πρέπει να οικοδομηθούν από την αρχή. Σε παιδιά όμως μεγάλα, πλέον δύστροπα, με άποψη, πληροφορίες, πρόσβαση σε όλα. Συχνά σε παιδιά κενά, χωρίς κίνητρο.

Σ αυτό το πλαίσιο είναι ο σωστότερος τρόπος να τα προσεγγίσεις, κάνοντας «επιθέσεις» με ημερομηνίες, αριθμούς, σύνθετες έννοιες και τεστ; Ειδικά δε στη χώρα μας και στην Α και την Β τάξη του Λυκείου, που θα έχει φέτος και «Τράπεζα θεμάτων» στο τέλος του έτους (άρα αυστηρή ύλη που θα πρέπει σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα να έχει διδαχτεί), η σχολική χρονιά μοιάζει εφιαλτική. Στην περίπτωση αυτή, οι εκπαιδευτικοί έχουν δεμένα τα χέρια τους που το υπουργείο Παιδείας και πρέπει να «τρέχουν» αναγκαστικά την ύλη για να την τελειώσουν εγκαίρως και όποιος καταλάβει…

Στο δικό μου μυαλό, η προσπάθεια να προσεγγίσουμε πάλι τους μαθητές με χαλαρότητα, ηρεμία και ενσυναίσθηση είναι σημαντικότερη από τις εντολές για συγκεκριμένη διδασκαλία κεφαλαίων της  σχολικής ύλης ή αξιολόγηση μέσω τέστ ή διαγωνισμάτων. Σε ένα πλαίσιο κοινής λογικής, δεν θα έπρεπε να γίνονται καν διαγωνίσματα στα σχολεία το πρώτο τετράμηνο μιας τέτοιας χρονιάς αλλά εκτεταμένες συνεργασίες, κοινά προγράμματα και projects στα οποία εκείνο που θα έπρεπε να επιβραβευτεί θα ήταν η ενσυναίσθηση, η αλληλεγγύη, η ικανότητα του ενός παιδιού να βοηθήσει το άλλο, η αποδοχή, η επούλωση των ψυχικών τραυμάτων.

Δεν σχολιάζω εδώ τη μέθοδο διδασκαλίας που ακολουθείται στα σχολεία της Ελλάδας όπου η διάλεξη από Έδρας, τα τεστ και η απομνημόνευση κεφαλαίων με τη σκέψη μόνο στις εξετάσεις του τέλους της χρονιάς, είναι το καθολικό απόλυτο Δόγμα, καθοδηγούμενο από πολιτικούς ή συμβούλους χωρίς ενημέρωση ή όραμα.

Τα παιδιά όμως σήμερα συχνά ξέρουν περισσότερα από εμάς. Ενοχλούνται και υποτιμούν τις βαρετές παραδόσεις μαθημάτων που απλά τα κάνουν να βαριούνται η να μπερδεύονται. Οι μαθητές δεν είναι «καταναλωτές γνώσης» αλλά «παραγωγοί γνώσης» και ως τέτοιοι πρέπει να αντιμετωπίζονται και να καθοδηγούνται.

Τι σημαίνει αυτό; Τέλος των τεστ. Αντικατάσταση με άλλες μεθόδους αξιολόγησης των γνωστικών και κοινωνικών τους δεξιοτήτων. Τέλος οι εντολές του τύπου «διαβάστε το κεφάλαιο για την ελληνική επανάσταση». Αντικατάσταση με την προτροπή «φτιάξτε εσείς το κεφάλαιο για την ελληνική επανάσταση». Κάντε έρευνα. Ψάξτε. Σκεφτείτε όπως οι αγωνιστές της εποχής και μπείτε στο πολιτικό πλαίσιο των διεθνών εξελίξεων της περιόδου.

Η δουλειά του δασκάλου είναι η επιμέλεια περιεχομένου, όχι η παράδοση του.

Όταν πρωτοοικοδομήθηκε  το ελληνικό κράτος, η πρώτη διδακτική μέθοδος που εφαρμόστηκε από μεγάλους παιδαγωγούς όπως ο Θεόφιλος Καϊρης στην Άνδρο, ήταν η λεγόμενη αλληλοδιδακτική: οι πιο ικανοί μεγαλύτεροι μαθητές, δίδασκαν τους νεότερους.

Οι νέοι σήμερα θέλουν να τους κάνεις συνεργάτες, συνδιαμορφωτές της διδακτικής τους ύλης.

Συμπέρασμα: Τα παιδιά σήμερα είναι φυλακισμένα σε ένα ψυχρό και στεγνό εκπαιδευτικό σύστημα. Με τα «7» και τα «8» κάνουν υποσυνείδητα την επανάσταση τους. Στο χέρι μας είναι να τους δώσουμε κομμάτι της διδακτικής «εξουσίας».

Η διευθύντρια μεγάλου σχολείου της Περιφέρειας που αναφερόταν πρόσφατα στις μαθητικές εφημερίδες που εκδίδει το «Βήμα» έλεγε χαρακτηριστικά: «Τα παιδιά έχουν ξετρελαθεί με την εφημερίδα τους. Δώσε τους ότι δεν έχει παρουσιολόγιο και βαθμούς και πάρε τους την ψυχή. Μακάρι να έδειχναν στο μάθημα, το ενδιαφέρον που έδειξαν για να ψάξουν και να γράψουν τα ρεπορτάζ της»…