Προτεραιότητα στον προσυμπτωματικό έλεγχο για τον καρκίνο του πνεύμονα

Πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα με αξονική τομογραφία χαμηλής ακτινοβολίας, στο πλαίσιο προσυμπτωματικού ελέγχου, προτείνουν η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία σε συνεργασία με την Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου. Η εφαρμογή του προσυμπτωματικού ελέγχου στις ειδικές ομάδες πληθυσμού που πρέπει να ελέγχονται, αναμένεται να μειώσει τα περιστατικά καρκίνου του πνεύμονα κατά 25%.

Κάθε χρόνο στη χώρα μας διαγνώσκονται 9.000 περιστατικά, με αποτέλεσμα ο καρκίνος του πνεύμονα να είναι ο πρώτος σε συχνότητα καρκίνος στους άνδρες και ο τρίτος στις γυναίκες.

Στις ομάδες που θα πρέπει να ελέγχονται περιλαμβάνονται άτομα ηλικίας 55-75 ετών, ενεργοί ή πρώην καπνιστές με τουλάχιστον 30 έτη καπνίσματος με ένα πακέτο την ημέρα.

Στόχος είναι η πρόληψη της νόσου με την αποφυγή της έναρξης του καπνίσματος, καθώς το τσιγάρο αποτελεί βασικό παράγοντα για τον καρκίνο του πνεύμονα. Σε αυτό συμπεριλαμβάνονται και όλα τα προϊόντα καπνού, καθώς επίσης και το ηλεκτρονικό και το θερμαινόμενο τσιγάρο, που συνιστούν νέες μορφές καπνίσματος με τζίρο 6 δις. ευρώ διεθνώς, ποσό που τα επόμενα έτη αναμένεται να διπλασιαστεί.

Τα παραπάνω τονίσθηκαν σε διαδικτυακή εκδήλωση που οργάνωσε η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ), με θέμα τον καρκίνο του πνεύμονα, την διάγνωση και τη σύγχρονη θεραπευτική μέσω χειρουργικών, ακτινοθεραπευτικών και φαρμακευτικών παρεμβάσεων από τον γενικό γραμματέα της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας Ελ. Ζέρβα και την πρόεδρο της ΕΛΛΟΚ Καίτη Αποστολίδου.

Ο αντιπρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, καθηγητής Πνευμονολογίας στην Ιατρική Κρήτης Νίκος Τζανάκης, υπογράμμισε ότι οι ασθενείς χρειάζονται αξιόπιστη πρόσβαση στη θεραπεία, σωστή πρόσβαση στη θεραπεία βάσης με χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία και χειρουργείο, καθώς επίσης και μοριακά στοχευμένες θεραπείες για την εφαρμογή ιατρικής ακριβείας.

Το χειρουργείο

Ο διευθυντής του Θωρακοχειρουργικού τμήματος του Ευαγγελισμού Χαρ. Ζήσης, επεσήμανε πως μόνο το 15% των ασθενών με καρκίνο πνεύμονα μπορεί να ωφεληθεί από χειρουργική επέμβαση, επειδή η διάγνωση συνήθως καθυστερεί και γίνεται σε προχωρημένα στάδια. Για την διαπίστωση αν ένας ασθενής μπορεί να χειρουργηθεί χρειάζεται διεπιστημονικό συμβούλιο όλων των εμπλεκόμενων ειδικοτήτων. Συνήθως χειρουργική επέμβαση επιδέχεται όταν ο καρκίνος βρίσκεται σε στάδιο 1 και 2 και κάποιες φορές και σε στάδιο 3, αφού προηγηθεί εισαγωγική χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Ελάχιστες είναι οι φορές που γίνεται επέμβαση στο στάδιο 4.

Στα πρώτα στάδια και ανάλογα με το είδος του όγκου, η αντιμετώπιση μπορεί να είναι ριζική και να φτάσει μέχρι και την πλήρη ίαση.

Στο στάδιο 2 συνδυάζεται με επικουρική χημειοθεραπεία, ενώ στα στάδια 3 και 4 χρειάζεται ανοσοθεραπεία.

Ο κ. Ζήσης υπογράμμισε ότι κάθε εκατοστό του όγκου έχει τη σημασία του και υπογράμμισε την αξία του προσυμπτωματικού ελέγχου, διότι διαφορετικά μόνο τυχαία μπορεί να γίνει έγκαιρη διάγνωση αφού δεν υπάρχουν συμπτώματα. Τόνισε μάλιστα πως οι όζοι σταδίου 1 και 2 που ανακαλύπτονται στους πνεύμονες, στο 55% των περιπτώσεων είναι συνήθως κακοήθεις.

Η ακτινοθεραπεία

Στις νεότερες εξελίξεις στον τομέα της ακτινοθεραπείας αναφέρθηκε ο διευθυντής του τμήματος ακτινοθεραπείας του 401 Γενικού Στρατιωτικού Νοσοκομείου με τους νεότερους γραμμικούς επιταχυντές που ακολουθούν την μετακίνηση του όγκου κατά την αναπνοή του ασθενούς και ολοκληρώνουν τη θεραπεία σε 10 λεπτά.  Έκανε λόγο για «κόκκους» ακτινοθεραπείας που εισάγονται στους όγκους και τους καταστρέφουν, αλλά και στις νεότερες θεραπευτικές τεχνικές που η θεραπεία διαρκεί μόλις 2,5 λεπτά της ώρας και στη μέση της θεραπείας, ήδη ο όγκος έχει συρρικνωθεί.

Εξηγώντας τη θεραπεία πρωτονίων, σημείωσε ότι η μέγιστη ενέργεια δίνεται στο μέγιστο βάθος καταστρέφοντας περισσότερο τον όγκο χωρίς να προσβάλλονται οι γύρω ιστοί. Όμως απαιτούν τεράστιες εγκαταστάσεις και πολύ υψηλό κόστος επένδυσης.

Τελευταία γίνεται και χρήση νανοσωματιδίων μέσα στην περιοχή του όγκου, ο οποίος γίνεται ακόμα πιο ευαίσθητος, ενώ στις σύγχρονες τεχνικές περιλαμβάνεται και η θεραπεία «φλάς» με πρωτόνια που σε κλάσματα δευτερολέπτου έχει διατεθεί η μέγιστη δυνατή ενέργεια η οποία ταυτόχρονα διεγείρει και το ανοσοποιητικό του ασθενή.

Η εξέλιξη στην ακτινοθεραπεία, επιτρέπει πλέον τη χρήση της ακόμη και σε περίπτωση μεταστάσεων, εφόσον οι εστίες είναι μέχρι 5. Ακτινοθεραπεία με μεγάλη, αλλά πολύ εντοπισμένη δόση, εφαρμόζεται αντί για χημειοθεραπεία.

Συνολικά επιτυγχάνεται διπλασιασμός της επιβίωσης και χωρίς προβλήματα από τη νόσο.

Οι βιοδείκτες

Στη χρήση των βιοδεικτών για την αξιοποίηση της στοχευμένης θεραπείας και της ιατρικής ακριβείας, αναφέρθηκε ο ογκολόγος – παθολόγος Γιάννης Μούντζιος, επισημαίνοντας πως είναι απαραίτητη η χρήση βιοδεικτών για την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας, καθώς μπορούν να προβλέψουν πώς θα εξελιχθεί η νόσος στον ασθενή. Ταυτόχρονα έχουν προγνωστικό ρόλο, σε ότι αφορά την καταλληλότητα μιας συγκεκριμένης θεραπείας, ενώ παράλληλα επιτρέπουν την πρόβλεψη στην επίδραση της θεραπείας στον ασθενή, στο κλινικό αποτέλεσμα και στην επιβίωση.

Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να γίνεται η διερεύνηση βάσει βιοδεικτών, διαφορετικά επηρεάζονται οι πιθανότητες επιβίωσης του ασθενή.

Για το ίδιο θέμα η κ. Αποστολίδου υπογράμμισε ότι σύμφωνα με έρευνα, το ένα τρίτο των Ελλήνων ασθενών, δεν είχαν κάνει τεστ βιοδεικτών για την επιλογή της αγωγής τους. Σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο και η Δανία, έχει εγκριθεί η αποζημίωση της αλληλούχισης νέας γενιάς ως βασικός έλεγχος για τον καρκίνο, κάτι που στη χώρα μας δεν αποζημιώνεται και γίνεται μόνο σε συγκεκριμένα εργαστήρια.

Καρκίνος και οικονομία

O επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής Κώστας Αθανασάκης ανέφερε στοιχεία μελετών σύμφωνα με τα οποία το 56% της κατά κεφαλήν δαπάνης για τον καρκίνο στην Ελλάδα βάσει των τελευταίων διαθέσιμων στοιχείων του 2009, αφορούν την ενδονοσοκομειακή περίθαλψη σε σύνολο δαπάνης 111 ευρώ. Το ποσό αυτό ξεπερνά τον μέσο όρο των χωρών της Ε.Ε. που φτάνει τα 102 ευρώ, ενώ υπολείπεται των δαπανών του Λουξεμβούργου που φτάνει τα 184 ευρώ και της Γερμανίας που φτάνει τα 182 ευρώ. Παρόλα αυτά, στο ποσό αυτό δεν συμπεριλαμβάνεται το έμμεσο κόστος από την απώλεια της παραγωγικότητας, που με στοιχεία του 2014, υπολογίζεται στην Ευρώπη στα 50,7 ευρώ έμμεσου κόστους, έναντι 87,9 ευρώ κατά κεφαλήν άμεσου κόστους.

Στοιχεία από τη χώρα μας, εκτιμούν το κόστος του καρκίνου συνολικά στη χώρα μας το 2015 στα 800 εκατ. ευρώ περίπου όμως το κόστος αυτό είναι υποεκτιμημένο, καθώς δεν περιλαμβάνονται οι δαπάνες των ασθενών, δεδομένου ότι οι ιδιωτικές δαπάνες υγείας φθάνουν το 40% του συνόλου των δαπανών υγείας, συνεπώς δεν αποτυπώνονται δαπάνες περίπου 500 εκατ. ευρώ επιπλέον. Από το σύνολο της δαπάνης για τα νεοπλάσματα, το ένα έκτο αφορά τον καρκίνο του πνεύμονα.

Ανά ασθενή, το κόστος στο τελευταίο εξάμηνο, τρίμηνο και ένα μήνα, υπολογίζεται περίπου στα 7.700 ευρώ, 3.400 ευρώ και 1000 ευρώ, αντίστοιχα, με το 75% να αφορά φαρμακευτική αγωγή και το 16% ακτινοθεραπεία.

Τόνισε ότι ο καρκίνος αποτελεί πρώτη προτεραιότητα στη χρηματοδότηση από το σύστημα υγείας και ότι ο καρκίνος του πνεύμονα αποτελεί προτεραιότητα ανάμεσα σε όλες τις νεοπλασίες. Ακολουθούν τα καρδιαγγειακά και οι τραυματισμοί.