Ο ελέφαντας στο δωμάτιο

Η συζήτηση για την κρίση στρατηγικής της σοσιαλδημοκρατίας δεν είναι καινούργια. Για την ακρίβεια σε διάφορες παραλλαγές είναι ενεργή διεθνώς εδώ και δεκαετίες, σχηματικά από όταν η νεοσυντηρητική και νεοφιλελεύθερη παλινόρθωση μετατόπισε τη συνολική αντίληψη για την οικονομική πολιτική και για το κράτος πρόνοιας, την ώρα που εκτεταμένες αναδιαρθρώσεις στην παραγωγή έθεταν υπό αίρεση τη δυνατότητα των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων να γειώνονται σε μεγάλα τμήματα της οργανωμένης εργατικής τάξης και να εκπροσωπούν την παγιωμένη πολιτική της ταυτότητα.

Αυτό εξηγεί γιατί για μεγάλο διάστημα ως «προοδευτική πολιτική» παρουσιάστηκε πολύ περισσότερο η επιτάχυνση των αλλαγών στην οικονομία παρά η υπεράσπιση των κοινωνικών συμφερόντων των λαϊκών τάξεων, την ώρα που η αναδιανομή, σήμα κατατεθέν κάποτε των σοσιαλδημοκρατικών πολιτικών, αντικαθίστατο από την έμφαση στην ανάπτυξη που από μόνη της θα επέτρεπε βελτίωση της θέσης των εργαζομένων. Το τίμημα ήταν μια ιδιότυπη ομοιομορφία του πολιτικού σκηνικού και εναλλαγές κεντροαριστερών και κεντροδεξιών κυβερνήσεων που δεν σηματοδοτούσαν τομή, με αποτέλεσμα μια ρευστοποίηση των ιστορικών πολιτικών ταυτοτήτων και αυξανόμενη κυριαρχία του επιφαινόμενου και της «επικοινωνίας» στην πολιτική διαπάλη.

Ομως, στην περίπτωση της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας ο ελέφαντας στο δωμάτιο είναι ότι η δική της κρίση δεν είναι απλώς η «τοπική» εκδήλωση μιας συνολικότερης κρίσης της Κεντροαριστεράς διεθνώς. Αντιθέτως, αφετηρία έχει το ιστορικό τραύμα των μνημονίων και τη σύμπραξη της ελληνικής Κεντροαριστεράς – στις διάφορες παραλλαγές της – στην εφαρμογή πολιτικών βίαιης λιτότητας και μειωμένης κυριαρχίας, που εξηγούν τη βίαιη σχεδόν ρήξη σχέσεων πολιτικής εκπροσώπησης που είχαν βαθιές ιστορικές ρίζες και μεγάλη διάρκεια. Αυτό εξηγεί και γιατί παρότι ο χώρος που διεκδίκησε να καλύψει το «κενό σοσιαλδημοκρατίας» επίσης οδηγήθηκε σε μνημονιακή συμμόρφωση εντούτοις αυτό δεν έχει διαμορφώσει κάποια ιδιαίτερη δυναμική πολιτικού και εκλογικού επαναπατρισμού του ακροατηρίου της Κεντροαριστεράς. Αλλωστε, τα πολιτικά ρεύματα τελικά κρίνονται περισσότερο από το εάν ανταποκρίνονται σε ιστορικές προκλήσεις, παρά από τη φιλοδοξία του στελεχιακού δυναμικού τους.