Σουηδία – «Πράσινη» ανάπτυξη στα όρια του Αρκτικού Κύκλου

Αν και η θερμοκρασία στην περιοχή έχει ήδη πέσει αρκετά κάτω από το μηδέν στην περιοχή -προβλέπονται έως και μείον 16 βαθμοί Κελσίου τις επόμενες ημέρες- οι προετοιμασίες στη Σκελεφτέα, στον βορρά της Σουηδίας, έχουν πάρει «φωτιά».

Μόλις 200 χιλιόμετρα νότια του Αρκτικού Κύκλου, στα περίχωρα της μικρής πόλης που οι ντόπιοι αποκαλούσαν μέχρι πρότινος «Guldstaden» -από την εκτεταμένη εξόρυξη χρυσού- συντελείται τον τελευταίο καιρό μια μικρή «επανάσταση», στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης της σκανδιναβικής χώρας, αλλά της ίδιας της Ε.Ε.

Το ένα μετά το άλλο, μεγάλα έργα προς αυτή την κατεύθυνση έχουν αρχίσει να παίρνουν «σάρκα και οστά» στον σουηδικό βορρά.

Πλέον προβεβλημένο εξ αυτών: το γιγαντιαίο εργοστάσιο μπαταριών λιθίου -απαραίτητων για την ηλεκτροκίνηση-, το οποίο κατασκευάζει η σουηδική Northvolt AB.

Στόχος είναι η έναρξη της παραγωγής από το 2023, με την κατασκευή μπαταριών για 1 εκατομμύριο ηλεκτρικά αυτοκίνητα το χρόνο.

Η «μερίδα του λέοντος» προορίζεται για τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία.

Fabriken – Northvolt Ett – började byggas i Skellefteå och man kallar den: Europe’s first homegrown gigafactory. pic.twitter.com/NqWWKymc96

— Mathias Sundin (@MathiasSundin) November 25, 2021

Η παραγωγή στη μονάδα θα τροφοδοτείται εξ ολοκλήρου από «πράσινη» ενέργεια, ενώ θα ανακυκλώνεται επιτόπου έως και το 95% των βασικών μετάλλων για την κατασκευή των μπαταριών, μειώνοντας έτσι τις ανάγκες σε πρώτες ύλες, καθώς και το αποτύπωμα άνθρακα της εφοδιαστικής αλυσίδας.

Πρόκειται, δε, για το πιο προηγμένο από μία σειρά «πράσινων» megaprojects που «ξεπηδούν» στην περιοχή με φόντο το Βόρειο Σέλας και με ώθηση τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τις τεράστιες διαθέσιμες εκτάσεις και τα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Περίπου 160 χιλιόμετρα βορειότερα της Σκελεφτέα εν τω μεταξύ, στην πόλη Μπόντεν, αναμένεται να αρχίσει το 2022 να λειτουργήσει το πρώτο στον κόσμο εργοστάσιο χάλυβα βιομηχανικής κλίμακας χωρίς τη χρήση ορυκτών καυσίμων.

Παραδίπλα σχεδιάζεται μία τεράστια μονάδα ηλεκτρόλυσης «πράσινης» αμμωνίας.

Ενώ όμως τα φιλόδοξα σχέδια πληθαίνουν, δεν συμβαίνει το ίδιο με τους εργαζόμενους, που στην περιοχή ούτως ή άλλως δεν αφθονούν, ένεκα των δύσκολων καιρικών συνθηκών, αλλά κυρίως λόγω της αποβιομηχάνισης των περασμένων χρόνων.

Σε αναζήτηση εργαζομένων

Οι αρχές της Σουηδίας εκτιμούν ότι με τα νέα έργα θα δημιουργηθούν τουλάχιστον 30.000 νέες θέσεις εργασίας στον βορρά: είτε στις υπό ανέγερση βιομηχανικές μονάδες, είτε στον ευρύτερο ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, λόγω της αναμενόμενης αστικής ανάπτυξης.

Η κάλυψη όλων αυτών των θέσεων εργασίας φαντάζει ωστόσο ήδη ως πρόκληση σε μία περιοχή τόσο κοντά στον Αρκτικό Κύκλο, με τον βαρύ χειμώνα, την ελάχιστη ηλιοφάνεια και τις πυκνές χιονοπτώσεις.

Ζητούμενο είναι η προσέλκυση ενδιαφέροντος από όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου, κυρίως νέων σε ηλικία εργαζόμενων και οικογενειών.

Η γνώση της σουηδικής γλώσσας δεν θεωρείται προαπαιτούμενο. Η μετεκπαίδευση πολλών θεωρείται ήδη δεδομένη.

Παράλληλα, οι σουηδικές αρχές καταστρώνουν μία νέα στρατηγική κινήτρων για εσωτερική μετακίνηση πληθυσμού από τον νότο προς τον βορρά -ακριβώς αντίστροφη από αυτή που είχε υιοθετηθεί στο παρελθόν.

Με αξιοποίηση πόρων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, θα ριχτεί ειδικό βάρος στους μακροχρόνια ανέργους, που σήμερα ζουν σε αστικά κέντρα όπως στη Στοκχόλμη, στο Γκέτεμποργκ και στο Μάλμε ή σε λιγότερες ανεπτυγμένες περιοχές.

Κατά τον Πέτερ Λάρσον, ο οποίος έχει αναλάβει εδώ και έναν χρόνο τον συντονισμό αυτού του κοινωνικού μετασχηματισμού στον βορρά της Σουηδίας, το «κλειδί» για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι το κλίμα στη Σκελεφτέα και τα παγωμένα περίχωρά της να γίνει ιδιαίτερα φιλόξενο και «ζεστό».

IVL växer och utökar verksamheten med nytt kontor i Skellefteå. «Vi vill vi bidra med forskning och kompetens i den samhällsomvandling som Sverige står inför, där norra Sverige är en viktig region för att nå klimatmålen», säger vd Marie Fossum Strannegård. https://t.co/HCbeRXHvmw pic.twitter.com/wNuBJsG0nD

— IVL (@IVLSvenskaMiljo) November 25, 2021

Μία πράσινη «όαση» στον πάγο

Όχι τυχαία, η πόλη -που ατύπως αποτελεί την πύλη στη Σουηδική Λαπωνία- έχει αφήσει μεθοδικά πίσω της το περιβαλλοντικά «βρόμικο» παρελθόν των εξορύξεων χρυσού και χαλκού, διεκδικώντας σήμερα τα εύσημα ενός ιστορικού πράσινου μετασχηματισμού.

Η Σκελεφτέα τροφοδοτείται 100% από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κυρίως υδροηλεκτρικούς σταθμούς και αιολικά πάρκα.

Ανακυκλώνει 120.000 τόνους ηλεκτρονικών απορριμμάτων ετησίως, αξιοποιόντας ενεργειακά ακόμη και τη θερμότητα που παράγεται από αυτή τη διαδικασία.

Τα κτίριά της, αν και πάρα πολλά ξύλινα, είναι ιδιαιτέρως «έξυπνα».

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το πλέον εμβληματικό από αυτά: το 20όροφο Πολιτιστικό Κέντρο Σάρα.

Kulturhuset in Skellefteå. Helemaal van hout. pic.twitter.com/cjZPWyfomX

— Laure Jansen (@jansen_laure) November 30, 2021

Από τα ψηλότερα ξύλινα κτίρια στον κόσμο, διαθέτει δύο θέατρα, ένα μουσείο, μια γκαλερί, μια βιβλιοθήκη και ένα παρακείμενο πολυτελές ξενοδοχείο.

Εφοδιασμένο με ηλιακά πάνελ και με τεχνητή νοημοσύνη, το κτίριο εμποδίζει τη σπατάλη ενέργειας, επιτρέπει την εξοικονόμησή της σε μπαταρίες στο υπόγειο ή ακόμη και τη διανομή της στο  προηγμένο ενεργειακό σύστημα του δήμου.

Στα σκαρικά βρίσκεται τώρα η επέκταση του δικτύου και οι ανεγέρσεις χιλιάδων νέων κατοικιών, καθώς η περιοχή ετοιμάζεται να υποδεχθεί, πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια, νέο «αίμα».

Μέσα από τον ιστότοπο της πόλης, οι τοπικές αρχές καλούν τους -κυρίως γηραιούς- κατοίκους να είναι αρκούντως φιλικοί.

«Θα δείτε περισσότερα νέα πρόσωπα στη Σκελεφτέα από ποτέ», τονίζουν, και «η εμπειρία τους θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την υποδοχή».