Το σύνθημα «είμαστε εργάτες και όχι συνεργάτες» που φώναζαν μεταξύ άλλων και οι ντελιβεράδες της e-food στις πρόσφατες νικηφόρες διαμαρτυρίες τους, φαίνεται ότι πλέον έχει γίνει αποδεκτό και από την ΕΕ, που επιχειρεί να ρυθμίσει την Άγρια Δύση της gig economy.

Τα παραδείγματα είναι γνωστά, με προεξάρχον εκείνο της Uber, και το επιχειρηματικό μοντέλο κοινό: οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζονται ως ελεύθεροι επαγγελματίες που εργάζονται μέσω της πλατφόρμας και όχι ως έχοντες εξαρτημένη σχέση εργασίας με την εταιρεία που τους απασχολεί.

Τι αλλαγές εισάγει το νομοσχέδιο

Αν, όμως, το νομοσχέδιο της ΕΕ ψηφιστεί, οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ένωση θα υποχρεωθούν να διασφαλίσουν ότι οι εργαζόμενοί τους λαμβάνουν τουλάχιστον τον βασικό μισθό, έχουν τη δυνατότητα να πάρουν αναρρωτική άδεια και κανονική άδεια χωρίς να χάσουν τα ημερομίσθιά τους, και έχουν πρόσβαση στο σύνολο των εργασιακών δικαιωμάτων που προβλέπονται για τους υπαλλήλους.

Το πολυαναμενόμενο νομοσχέδιο δημοσιεύθηκε σήμερα Πέμπτη και η Κομισιόν τόνισε ότι η βασικότερη διαφορά που εισάγει, είναι ότι μετατοπίζει το βάρος της απόδειξης του είδους της εργασίας στις εταιρείες αντί για τα άτομα που απασχολούνται από αυτές. Μέχρι τώρα, οι εργαζόμενοι στη λεγόμενη gig economy αναγκάζονταν να αποδείξουν δικαστικά ότι απασχολούνται ως υπάλληλοι ή διαφορετικά να αποδεχτούν ότι θα εργάζονται απουσία ακόμη και των βασικότερων δικαιωμάτων τους.

Γκρίζες ζώνες τέλος;

Ο Νίκολας Σμιτ, ο ευρωπαίος επίτροπος για την απασχόληση και τα κοινωνικά δικαιώματα, δήλωσε σε δημοσιογράφους ότι οι πλατφόρμες «έχουν εκμεταλλευτεί τις γκρίζες ζώνες της νομοθεσίας μας και όλες τις πιθανές ασάφειες» για να αναπτύξουν τα επιχειρηματικά τους μοντέλα, με αποτέλεσμα εκατομμύρια εργαζόμενο «να έχουν ταξινομηθεί λανθασμένα».

Στα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ, περίπου 5,5 εκατομμύρια εργαζόμενοι είναι χαρακτηρισμένοι «αυτοαπασχολούμενοι» χωρίς αυτό να ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Εξαιτίας αυτού, δεν έχουν πρόσβαση στα προνόμια και τις προστασίες που δικαιούνται ως υπάλληλοι, όπως για παράδειγμα στην ασφάλιση έναντι εργατικών ατυχημάτων, σύμφωνα με την επιτροπή. Οι εταιρείες θα υποχρεώνονται πλέον να καταβάλλουν κατώτατο μισθό, με τον όρο ότι αυτός υφίσταται στη χώρα στην οποία δραστηριοποιούνται.

Αυτή τη στιγμή, σε ολόκληρη την ΕΕ, περίπου 28 εκατομμύρια άνθρωποι εργάζονται σε πλατφόρμες, με τον αριθμό να αναμένεται να αγγίξει τα 43 εκατομμύρια μέχρι το 2025.

Οι προτάσεις επιδιώκουν να δημιουργήσουν νομικές βεβαιότητες, καθώς αυτή τη στιγμή τα ευρωπαϊκά δικαστήρια έχουν κληθεί να δώσουν λύση σε περίπου 100 υποθέσεις που σχετίζονται με το ζήτημα. Ήδη η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία είχαν εισάγει αυστηρότερη σχετική νομοθεσία, όμως οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι καμιά κυβέρνηση δεν έχει λάβει αρκετά μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Υπουργοί και βουλευτές των κρατών-μελών πρόκειται να επεξεργαστούν εκ νέου της προτάσεις της ΕΕ πριν την τελική τους ψήφιση.

Αύξηση των τιμών – αλλά και των δικαιωμάτων

Ο Σμιτ, πρώην υπουργός εργασίας στο Λουξεμβούργο, δήλωσε ότι ορισμένες υπηρεσίες ενδέχεται να κοστίζουν «λίγο περισσότερο» σε περίπτωση ψήφισης του νομοσχεδίου, όμως επεσήμανε ότι η άνεση των καταναλωτών δεν θα πρέπει να επιτυγχάνεται εις βάρος των εργαζομένων.

Οι υπηρεσίες, όπως η διανομή φαγητού, δεν είναι δωρεάν, τόνισε. «Δεν πιστεύω αν κάποιος μου φέρει μια πίτσα στις 11 το βράδυ στο σπίτι μου, δεν είμαι υποχρεωμένος να πληρώσω για αυτό. Αυτό είναι μια υπηρεσία. Και από τη στιγμή που είναι μια υπηρεσία, ο άνθρωπος που την πραγματοποιεί έχει επίσης δικαιώματα».

Άνθρωποι vs Αλγόριθμοι

Βάσει της νέας οδηγίας, οι εργαζόμενοι θα αποκτούν δικαιώματα και επί των αλγορίθμων, προκειμένου να αποφευχθούν οι περιπτώσεις στις οποίες άνθρωποι χάνουν δουλειές και ώρες εργασίας ή ακόμη και απολύονται από αποφάσεις που λαμβάνονται από μηχανές. Αντί για αυτό, οι εργαζόμενοι θα έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν εξηγήσεις και να αμφισβητούν κάθε αυτοματοποιημένη απόφαση και οι εταιρείες θα είναι υποχρεωμένες να διασφαλίζουν την πρόσβασή τους σε υπαλλήλους, για οτιδήποτε θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις επάνω τους.

Οι εταιρείες που δεν επιτρέπουν στους εργαζόμενούς τους να εργάζονται και για άλλες επιχειρήσεις ή διαθέτουν κανόνες για την εμφάνιση και τον τρόπο εκτέλεσης των εργασιών, θα θεωρούνται εργοδότες, βάσει των νέων προτάσεων.

Ο Λούντοβικ Βόετ, της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Εμπορίου, δήλωσε ότι το νομοσχέδιο θα «σηματοδοτήσει το τέλος του όλα επιτρέπονται» για εταιρείες όπως η Uber, η Deliveroo και άλλες. «Για πολύ καιρό, οι πλατφόρμες αποκομίζουν τεράστια κέρδη αποφεύγοντας τις πλέον στοιχειώδεις υποχρεώσεις τους ως εργοδότες εις βάρος των εργατών, ενώ παράλληλα διαιωνίζουν το ψέμα ότι προσφέρουν στους εργάτες τη δυνατότητα της επιλογής», επεσήμανε μιλώντας στον Guardian.

Ορισμένες εταιρείες της gig economy, πάντως, έχουν τηρήσει διαφορετική στάση – εκούσες άκουσες.

Θα επιβιώσουν οι πλατφόρμες;

Από την πλευρά της, η MoveEU, ένα σώμα που εκπροσωπεί εφαρμογές μεταφοράς επιβατών, όπως η Uber, έχει υποστηρίξει ότι το νομοσχέδιο της ΕΕ θα κοστίσει θέσεις εργασίας. «Η εργασία στις πλατφόρμες είναι πολύ διαφοροποιημένη και μια προσέγγιση που θα είναι κοινή για όλες μπορεί να επιβαρύνει το επιχειρηματικό τους μοντέλο και εντέλει να επηρεάσει αρνητικά πολλούς ανεξάρτητους εργαζόμενους που στηρίζονται επάνω τους», ανέφερε σε πρόσφατο άρθρο της.

Ο Τζορτζ Μάιερ, ειδικός ψηφιακής τεχνολογίας στο LSE δήλωσε στον Guardian ότι οι εταιρείες θα πρέπει να προσαρμοστούν για να παραμείνουν στην ευρωπαϊκή αγορά. «Για πολλές από αυτές τις πλατφόρμες, επειδή συνειδητοποιούν ότι το μοντέλο τους δεν είναι κερδοφόρο, υπάρχει το ερώτημα του ποιες αλλαγές μπορούν και ποιες δεν μπορούν να κάνουν».

«Έχουμε δει περιπτώσεις πλατφόρμων που προσπαθούσαν να παρακάμψουν την αυστηρότερη νομοθεσία αλλάζοντας το επιχειρηματικό τους μοντέλο. Η εναλλακτική είναι να φύγουν από μια χώρα στην οποία δεν διακρίνουν ένα κερδοφόρο μέλλον».

Οι εργαζόμενοι σε πλατφόρμες σε όλο τον κόσμο, πάντως δεν μοιάζουν πρόθυμοι να συνεχίσουν να εργάζονται χωρίς εργασιακά δικαιώματα.

Με πληροφορίες από Guardian

Headlines