Ραγιάδες

Ο Δάσκαλος, όταν έχει μέσα του το Δάσκαλο, Δάσκαλος μένει, όσο κι αν τυπικά απομακρυνθεί από το δασκαλισμό του.

Ακαδημαϊκός, αρχηγός κόμματος, Πρωθυπουργός, βουλευτής ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Ανεβαίνει όμως στο βήμα της Βουλής για να θυμηθεί τη δασκαλική έδρα, και βρίσκει τρόπο μ’ ένα επιτυχημένο εύρημα να δώσει ευρύτητα στη λέξη ραγιάς.

Τώρα από την έννοια που δίνουμε στον όρο, ο κ. Κανελλόπουλος βλέπει σ’ αυτήν όχι μόνο την υποτέλεια αλλά και την καχυποψία. Οι πάντες ύποπτοι ώσπου ν’ αποδειχθεί το εναντίο. Εντελώς διαφορετική η νοοτροπία στην άλλη Ευρώπη. Οι πάντες εκεί αξιόχρεοι κύριοι, ώσπου η διαγωγή τους ν’ αποδείξει το αντίθετο. Οπότε δεν βλέπεις πρόσωπο Θεού. Με τη σφραγίδα του σκάρτου στο πανεπιστήμιο, στα επιμελητήρια, σε κάθε επαγγελματικό σου κλάδο.

Κουμπωμένοι εμπρός στους άγνωστους εμείς. Από τα δείγματα ραγιαδισμού και κουτοπονηριάς το βλέμμα. Δεν κυτταζόμαστε στα μάτια. Πανελλήνιος αλλοιθωρισμός. Εσένα βλέπω άλλον κυττάζω, μη τυχόν το παστρικό βλέμμα προδώσει τη σκέψη μας.

Πού να εξαντληθεί το θέμα; Από τα σπουδαιότερα δείγματα δουλοφροσύνης, ο όφις. Ένας όφις σέρνεται γύρω μας. Ο όφις με ηπάτησε. Ποτέ εμείς τον όφι. Ούτε πλανηθήκαμε ποτέ. Να όψονται οι ξένοι που δεν κάνουν υπόθεσή τους την υπόθεσή μας, και αντί στο σκάκι να μετακινούν τα πιόνια μας ανάλογα με τα δικά μας συμφέροντα, μας ακουμπούν εκεί όπου εξυπηρετούνται τα δικά τους.

Έργο μωριών και κακιών μας, όσες συμφορές, κατά τη διάρκεια των αιώνων, ραβδίζουν την Ελλάδα. Δεν μας παίρνουν όσα μας πήραν, τους τα δώσαμε.

Ξεκούμπωτος ο ξένος. Αυτός όμως σου κόβει διά βίου τον αέρα όταν η διαγωγή σου αποδείξει ότι είναι κατώτερη της εμπιστοσύνης του. Εμείς με υγρό το σφουγγάρι, δεν δυσκολευόμαστε να σβήσουμε με το πρώτο όσα γράψαμε στο μαύρο πίνακα. Ιδίως όταν η διαγραφή ευνοεί ιδιωτικά μας συμφέροντα.

Ο διχασμός μάς παράδωσε στη Ρώμη. Δεν πήραν οι Τούρκοι το Βυζάντιο. Τους το παρέδωσε ο καλογερισμός. Μήπως δικό μας έργο δεν είναι η Μικρασιατική συμφορά; Βαρύτερη σε σημασία από την άλωση της Πόλης. Το είπε ο μεγάλος Αθηναγόρας: Η άλωση δεν έγινε το 1453. Έγινε το 1922.

Στις γραμμές αυτές μεταφέρω έννοιες· όχι τους ίδιους τους λόγους του Ακαδημαϊκού Κανελλόπουλου.

Στα συμπτώματα ραγιαδισμού και τούτο: το μεταφέρω από τα πρακτικά της Βουλής: «Σύμπτωμα ραγιαδισμού και το να φοβάσαι, ότι πάνε να σε κοροϊδέψουν, να σε μπλέξουν, να σε υπονομεύσουν…»

Πόσες εκφράσεις: Το νου σου μη σου τη «σκάσουν», μη σε «τυλίξουν», μη σου βάνουν «τρικλοποδιά», μη σε «τουμπάρουν», μη σε «δουλέψουν», μη σε πιάσουν «κορόιδο».

Προέκταση της έννοιας του ραγιαδισμού. Προσφορά δασκάλου που σηκώνει ανάπτυξη. Και ποιος περισσότερο κατάλληλος για την ανάπτυξη απ’ αυτόν τον ίδιο;

Θα είναι αρκετοί με επιφυλάξεις για τον πολιτικό Κανελλόπουλο. Κανένας όμως για το Δάσκαλο Κανελλόπουλο.

Θριαμβευτική η πρώτη περίοδος της σταδιοδρομίας του, τότε που με τον καταπληκτικό όγκο γνώσεων, μνήμης και ιδεών ―όπως άλλωστε κι ο αδελφικός του φίλος πρόεδρος Τσάτσος― ξεκίνησαν από πανεπιστημιακή έδρα που κλέισαν με την ακτινοβολία τους.

Ημέρα εις μνήμην του Παναγιώτη Κανελλόπουλου η σημερινή, εις μνήμην του Δασκάλου (ναι, με το δ κεφαλαίο), εξ ου και το ανωτέρω κείμενο, διά χειρός του αειμνήστου χρονογράφου Παύλου Παλαιολόγου (εφημερίδα «Το Βήμα», Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου 1979).

Λαγαρές ιδέες, διατυπωμένες με παρρησία, χωρίς «ναι μεν αλλά» και περικοκλάδες.

Ο δάκτυλος εις τον τύπον των ήλων: εδώ οι ραγιάδες με το κουτοπόνηρο βλέμμα, υποτελείς και συνάμα καχύποπτοι, κουμπωμένοι απέναντι στους άλλους, τους «σκάρτους».

Εδώ οι μονίμως εξαπατημένοι και ουδέποτε πεπλανημένοι, εδώ τα «θύματα» του καταραμένου όφεως και των ανάλγητων ξένων.

Εδώ οι μωροί και οι κακοί, οι αμνήμονες και οι επιλήσμονες.

Εδώ ο αιώνιος διχασμός και ο ολέθριος καλογερισμός.

Κι εδώ, ταυτόχρονα, τιτάνες του πνεύματος όπως ο Κανελλόπουλος και ο Τσάτσος.