Από τα θρανία… στην έδρα του καθηγητή

Η περασμένη Πέμπτη δεν ήταν μια συνηθισμένη ημέρα για τους μαθητές και τις μαθήτριες στην Α’ Λυκείου της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων. Και αυτό γιατί οι ρόλοι αντιστράφηκαν. Επιστρέφοντας στις διδαχές της γέννησης του ελληνικού κράτους, οι εμπνευσμένοι καθηγητές του σχολείου αποφάσισαν να επαναλάβουν την εκπαιδευτική επιτυχία των μεγάλων παιδαγωγών της Επανάστασης: Αλληλοδιδακτική! Στην περίπτωση των πρώτων σχολείων του νεογέννητου κράτους μας, τα μεγαλύτερα παιδιά (οι καλύτεροι μαθητές) δίδασκαν τα μικρότερα.

Στην περίπτωση των σχολείων του 2021, με τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς εγκλωβισμένους στο απαρχαιωμένο εκπαιδευτικό σύστημα των συνεχόμενων τεστ και της απομνημόνευσης ημερομηνιών και ονομάτων, η εκπαίδευση αναζήτησε «ανάσες». Και η σχολική τάξη του φημισμένου σχολείου των Ιωαννίνων φαίνεται ότι τις βρήκε.

Το πρωί της Πέμπτης που πέρασε, το μάθημα της Ιστορίας στην Α’ Λυκείου το παρέδωσαν οι μαθητές. Με την επίβλεψη, βέβαια, των καθηγητών τους. Οι δύο νεαροί που είχαν επιλεγεί για την παράδοση μπήκαν το πρωί στην αίθουσα αλλά δεν κάθισαν στο θρανίο, δίπλα στους συμμαθητές τους. Στάθηκαν απέναντί τους, δίπλα στον πίνακα.

Δεν του έφτανε ο χρόνος… Ο πρώτος έπρεπε να παραδώσει το μάθημα για τον πολιτισμό την εποχή του Ομήρου. Ξεκίνησε λοιπόν με τη γραφή και το πρώτο ελληνικό αλφάβητο. «Ο τομέας του πολιτισμού ήταν ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια της Ομηρικής εποχής, και μέρος αυτού ήταν η γραφή» ξεκίνησε να διηγείται. Αν και στην αρχή είχε άγχος, γρήγορα θυμήθηκε ότι ήταν κατάλληλα προετοιμασμένος, ξέχασε το ακροατήριο απέναντί του και την αγωνία που του προξενούσε, ξέχασε τη φωτοτυπία που κρατούσε στα χέρια του, χάθηκε μέσα στη διήγηση και βρήκε τον εαυτό του να έχει αρχίσει ήδη να αναφέρεται εκτενώς στη θρησκεία της περιόδου, στους 12 θεούς (για τους οποίους στο σχολικό βιβλίο δεν υπήρχε τίποτα παραπάνω από λίγες γραμμές). Εφτασε στις δευτερεύουσες θεότητες, θυμήθηκε τι τον γοήτευε τόσα χρόνια στη Μυθολογία και την εξερεύνηση της ανθρώπινης ψυχής και σύντομα κατάλαβε ότι ο μεγαλύτερος φόβος του έβγαινε πραγματικότητα: Δεν του έφτανε ο χρόνος…

Απρόθυμα εγκατέλειψε τη θέση του «καθηγητή», ενώ ο συμμαθητής και φίλος του αναλάμβανε να μιλήσει εκτενέστερα για τα Ομηρικά Επη, τη γεωμετρική τέχνη, τη διακόσμηση, τα κεραμικά αγγεία και τα αντικείμενα μικροτεχνίας.

Γιατί δεν το κάνουμε πιο συχνά. «Μα γιατί δεν το κάνουμε αυτό πιο συχνά» σκέφθηκε, ενώ επεξεργαζόταν στο μυαλό του τι θα έλεγε στους συμμαθητές του την επόμενη φορά που η καθηγήτριά του θα του εμπιστευόταν τη… θέση της.

Η Αθηνά Ντέλλα, επιβλέποντας το μικρό εκπαιδευτικό πείραμα, έχοντας και η ίδια το μερίδιό της στην αγωνία της επιτυχίας, λέει στα «ΝΕΑ» ότι όλα πήγαν υπέροχα. Οι μαθητές είπαν περισσότερα από όσα έπρεπε δίνοντας τη δική τους πνοή στη διδασκαλία, οι συμμαθητές τους έκαναν ερωτήσεις, το μάθημα έγινε ευχάριστο και κατανοητό.

Το παράδειγμα προσφέρεται προς μίμηση. Παραμονές αλλαγών στα αναλυτικά προγράμματα των σχολείων, δε, για τα οποία πολλοί εκπαιδευτικοί φοβούνται ότι θα τύχουν και πάλι έλλειψης φαντασίας και καινοτομιών, η συζήτηση είναι ωφέλιμο να ανοίξει στην εκπαιδευτική κοινότητα, μεταξύ των πρωταγωνιστών της: εκπαιδευτικών και μαθητών.

Δεν είναι ούτε ένα ούτε δύο τα σχολεία στη χώρα στα οποία εργάζονται εμπνευσμένοι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι εισάγουν εθελοντικά καινοτομίες στη διδασκαλία τους, παρότι πιέζονται από τα ασφυκτικά προγράμματα σπουδών που απαιτούν την παράδοση συγκεκριμένης ύλης (συχνά μεγαλύτερης από όση μπορούν να αφομοιώσουν οι μαθητές).

Οπως λέει η καθηγήτρια της Ζωσιμαίας Σχολής, το μάθημα που έγινε την περασμένη εβδομάδα στην τάξη της ήταν πρότυπο από κάθε άποψη: «Θα το κάνω και στο δεύτερο τμήμα μου» λέει με ενθουσιασμό. Στην ερώτηση για το τι προηγήθηκε, σημειώνει χαριτολογώντας ότι η ίδια είχε περισσότερο άγχος. Αλλά οι δύο μαθητές τής απάντησαν στη συνομιλία τους πριν από το μάθημα: «Μην ανησυχείτε, κυρία, θα το κάνουμε. Ολα θα πάνε καλά». Και πήγαν.

Ο δεύτερος μαθητής, μάλιστα, παρότι δεν του το είχαν ζητήσει, άνοιξε κουβέντα μέσα στην τάξη για το «Ομηρικό ζήτημα», το σύνολο δηλαδή των φιλολογικών προβλημάτων που αφορούν τον τρόπο και το είδος της σύνθεσης της Ιλιάδας και της Οδύσσειας – είχαν τα έργα πράγματι τον ίδιο συγγραφέα, ήταν η αρχική τους μορφή που έφτασε σε εμάς ή διαβάζουμε μικρότερα ποιήματα που ενώθηκαν, πότε ακριβώς γράφτηκαν. Το θέμα ενέπνευσε την τάξη και έγινε ζωηρή συζήτηση, με αποτέλεσμα όταν χτύπησε το κουδούνι για το διάλειμμα πολλοί να μην είναι σίγουροι αν θέλουν πραγματικά να βγουν…

Οι εκπαιδευτικές καινοτομίες των Αρσακείων και η καλύτερη δασκάλα του κόσμου

Στη χώρα πολλά σχολεία προσπαθούν να εμπνεύσουν τους μαθητές τους προς τη γνώση, με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα Αρσάκεια, και ειδικά εκείνο των Πατρών που πήρε πρόσφατα έπαινο για το «μικρό σεισμολογικό κέντρο» του, το οποίο μάλιστα συνδέθηκε σε παγκόσμιο δίκτυο. Οπως αναφέρουν στα «ΝΕΑ» οι εκπρόσωποι του σχολείου, «ο καλύτερος τρόπος για να απομυθοποιήσει κανείς ένα φαινόμενο που προκαλεί φόβο, όπως ο σεισμός, είναι να το μελετήσει».

Στην ίδια κατεύθυνση οι μαθητές και μαθήτριες του Γ’ Γυμνασίου της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας Θεσσαλονίκης αποφάσισαν πρόσφατα να… επανεκδώσουν τα «Ελληνικά Χρονικά», μια από τις σημαντικότερες πρώτες εφημερίδες του σύγχρονου ελληνικού κράτους, την οποία τύπωναν στο πολιορκημένο Μεσολόγγιο ελβετός φιλέλληνας Ιάκωβος-Ιωάννης Μάγερ και ο Θεσσαλονικιός Δημήτριος Μεσθενεύς. Η έκδοση της εφημερίδας σταμάτησε στο 226ο φύλλο. Ωστόσο οι μαθητές αποφάσισαν να εκδώσουν το επόμενο φύλλο της, το 227ο, γυρίζοντας πίσω στον χρόνο και παίρνοντας συνεντεύξεις από τους τότε εκδότες των «Ελληνικών Χρονικών», από πρωταγωνιστές του Αγώνα των Μεσολογγιτών αλλά και δημοσιεύοντας ανταποκρίσειςαπό τις πρωτεύουσες της Ευρώπης για το φιλελληνικό κίνημα!

Εμπνευσμένοι εκπαιδευτικοί. Το θέμα της εκπαίδευσης και η νέα θεμελίωση των εκπαιδευτικών συστημάτων αποτελεί σήμερα την υψηλή προτεραιότητα των κρατών της υφηλίου. Γι’ αυτό και αναζητούνται οι εμπνευσμένοι εκπαιδευτικοί. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζει η Ελληνοκύπρια Αντρια Ζαφειράκου, η οποία έλαβε προ τετραετίας το βραβείο της καλύτερης εκπαιδευτικού στον κόσμο.

Γιατί; Από το κοινοτικό σχολείο Αλπερτον, σε μια φτωχή και υποβαθμισμένη γειτονιά του Βόρειου Λονδίνου, έκανε τη διαφορά, προσπαθώντας να φέρει σε επαφή τα παιδιά της τάξης της και να τα κάνει να αγαπήσουν τη μάθηση αλλά και την ιδιαιτερότητα της κουλτούρας του «διπλανού». Ετσι, έμαθε να τους χαιρετά καθημερινά σε 35 γλώσσες. Σήμερα είναι πολιτιστική ηγέτιδα σε διεθνή φόρα, παραδίδει διαλέξεις, προωθεί διεθνώς το μοντέλο του εκπαιδευτικού που νοιάζεται και προσπαθεί, γράφει βιβλίο, χωρίς ποτέ να σταματήσει τη σημαντικότερη ασχολία της: να διδάσκει!