Η νέα κρίση

Το δίλημμα στο μεγαλύτερο μέρος του δυτικού κόσμου είναι ένα: Κάνουμε κάτι για τον πληθωρισμό ή τον αφήνουμε να περάσει μόνος του ως πρόβλημα. Πρόκειται ξεκάθαρα για ψευτοδίλημμα. Οταν έχεις ένα πρόβλημα εκτιμάς με ασφάλεια την έντασή του, αφαιρείς τις πολιτικές ή ιδεολογικές σου παρωπίδες και πέφτεις πάνω του να το αντιμετωπίσεις. Κι όμως κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες, σαν να βρίσκονται σε ύπνωση. Σαν να είναι κουρασμένες και να αναρωτιούνται εάν είναι αλήθεια αυτό που τους συμβαίνει.

Γιατί πλέον το μεγαλύτερο πρόβλημα δεν είναι η πανδημία. Πλέον οι δυτικές οικονομίες έχουν εισέλθει στην εποχή του υψηλού πληθωρισμού, που απειλεί να απορροφήσει μεγάλο μέρος από την μεταπανδημική ανάκαμψη. Το καμπανάκι ότι πλέον είμαστε σε νέα κρίση, αυτή του πληθωρισμού, χτύπησε την περασμένη Παρασκευή. Την ώρα που στην Ελλάδα διαπιστώναμε με έκπληξη ότι ο τιμάριθμός τον Νοέμβριο έφτασε στα επίπεδα του 2010, στο 4,8%, στις ΗΠΑ διαπίστωναν με ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη ότι ο δικός τους πληθωρισμός έχει γυρίσει στο 1982, φτάνοντας το 6,8%. Οι Δημοκρατικοί μέσα στο Σαββατοκύριακο – όχι οι Ρεπουμπλικάνοι ή τραμπιστές – ζήτησαν την άμεση παρέμβαση της αμερικανικής ομοσπονδιακής τράπεζας.

Κι όμως τα σημάδια ήταν εδώ. Μπροστά στα μάτια μας. Ο εγκέφαλος σαν να μην ήθελε να πιστέψει ότι από τη μία κρίση θα περάσουμε αυτόματα στην επόμενη. Και ας έλεγαν όλοι, ότι οι πρωτοφανείς συνθήκες που δημιούργησε η πανδημία και τα lockdown θα προκαλούσαν στρεβλώσεις αγνώστου έντασης. Τι δεν ήταν γνωστό, ότι πριν από 13 μήνες, τον Νοέμβριο του 2020, οι τιμές των ναύλων και των κοντέινερ είχαν ήδη πενταπλασιαστεί; Οτι ήδη λόγω των lockdown και της πολιτικής των μηδενικών κρουσμάτων σε κάποιες χώρες όπως η Κίνα η παραγωγή σημαντικών προϊόντων για το παγκόσμιο εμπόριο είχε ανασταλεί; Οτι το σύστημα τιμωρίας των ρύπων επί των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα με βαριά πρόστιμα, θα επιβάρυνε το κόστος παραγωγής, σε μια εποχή που η παραγωγή μειώνονταν; Οτι εξ’ αυτού του λόγου η ενέργεια στην Ευρώπη θα στρέφονταν ενεργειακά στο φτηνότερο φυσικό αέριο; Οτι φυσικό αέριο δεν παράγουμε και λογικά ο βασικός προμηθευτής η Ρωσία θα επιχειρούσε να το εκμεταλλευτεί;

Ολα αυτά ήταν μπροστά στα μάτια όλων όσων χαράζουν πολιτικές. Απλά δεν ήθελαν να τις δουν. Πλέον έχουμε μπροστά μας μια κατάσταση που μπορεί να ξεφύγει το επόμενο διάστημα.

Πέραν από τους οικιακούς λογαριασμούς που τυγχάνουν μιας επιδότησης, ας σκεφτούμε μια επιχείρηση πώλησης τροφίμων, που έχει να αντιμετωπίσει το αυξημένο κόστος αγοράς των προϊόντων στη χονδρική καθώς και το αυξημένο ενεργειακό κόστος λειτουργίας των καταστημάτων του. Πόσο μπορεί να αντέξει και να απορροφά, το επιπλέον κόστος, όταν δεν φαίνεται να υπάρχει για την περιπτωσή τους για διάφορους λόγους, καμία αξιόλογη ενίσχυση. Αργά ή γρήγορα το κόστος αυτό θα περάσει στην κατανάλωση.

Το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών θα μειωθεί και τα οφέλη από τη μεγάλη ανάπτυξη θα γίνουν ακόμα πιο δυσδιάκριτα. Πλέον οι κυβερνήσεις είναι βέβαιο ότι θα παρέμβουν. Οι χειρισμοί τους πρέπει ωστόσο να είναι «χειρουργικοί». Δεν αρκεί μια καλή επιδότηση, κάλυψης της ζημιάς, όσο μεγάλη και αν είναι. Χρειάζεται νωρίτερα μια άμεση παρέμβαση για όσους επιχειρήσουν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση στην αγορά. Με τα εργαλεία του καπιταλισμού: τις Ανεξάρτητες Αρχές, τις Επιτροπές Ανταγωνισμού και πολλούς ελέγχους…