Οικονομία – Η ανάκαμψη, ο πληθωρισμός και η παραλλαγή «Όμικρον»

Υπό τη σκιά των πληθωριστικών πιέσεων από την μία και υπό το θετικό κλίμα της ισχυρής ανάκαμψης από την άλλη η ελληνική οικονομία μπαίνει λίγο πριν εκπνοή του έτους στο μικροσκόπιο του ελληνικού κοινοβουλίου. Η πενθήμερη μάχη του κρατικού προϋπολογισμού για το 2022 ξεκίνησε και ανέβασε την Τρίτη αυλαία, όταν την ίδια ώρα από το υπουργείο Οικονομικών προοιωνίζεται ένα νέο πακέτο στήριξης κόντρα στη δίδυμη απειλή της ενεργειακής κρίσης σε συνδυασμό με την απειλή της μετάλλαξης Όμικρον.

Η ισχυρή ανάκαμψη του 2021 είναι βέβαιη, όμως ο δρόμος το 2022 -αν και θα είναι ανοδικός – δεν αναμένεται να είναι στρωμένος με ροδοπέταλα λόγω του κοκτέιλ των κρίσεων. Πηγές από το Υπουργείο αναφέρουν πως υπάρχουν υψηλές αβεβαιότητες τόσο από το μέτωπο της πανδημία με την «Όμικρον» αλλά και σε σχέση με την ενεργειακή κρίση. Ακόμα όπως τονίζεται δεν έχουν ενσωματωθεί τα επιστημονικά δεδομένα στα σενάρια με άγνωστο “Χ” το μέγεθος εξάπλωσης της εν λόγω μετάλλαξης.

Ο πιο βαρύς δείκτης, σύμφωνα με την ίδια πηγή,  είναι η πορεία της «Όμικρον» και το υπουργείο παρακολουθεί στενά τις νοσηλείες στα νοσοκομεία της Ν. Αφρικής. Οι ίδιες πηγές εξηγούν ότι δεν έχει περάσει η λήξη της πανδημίας λόγω των μεταλλάξεων και αυτό θα έχει επιδράσεις στην ψυχολογία της παγκόσμιας οικονομίας. Η άλλη αβεβαιότητα είναι η ενεργειακή κρίση και στο υπουργείο Οικονομικών χαρακτηρίζουν οδηγό των προσδοκώμενων ρυθμών ρυθμούς ανάπτυξης για τη νέα χρονιά τις τιμές των καυσίμων και εκτιμάται ότι θα φανεί η πορεία το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους.

Οι προβλέψεις για την ανάπτυξη

Για εφέτος πάντως η δυναμική πορεία των φορολογικών εσόδων άνω του στόχου σπρώχνει προς τα πάνω τις προβλέψεις για την ανάπτυξη του 2021 και στρώνει το έδαφος στην κυβέρνηση για ενδεχόμενους περαιτέρω ελιγμούς στο μέτωπο των πακέτων στήριξης και για το 2022. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε χθες το υπουργείο Οικονομικών, τα έσοδα από φόρους στο 11μηνο ανήλθαν σε 43.003 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 855 εκατ. ευρώ (ή 2% έναντι του στόχου) και τον Νοέμβριο ανήλθαν σε 4.422 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 690 εκατ. ευρώ (ή 18,5% έναντι του μηνιαίου στόχου). Το πρωτογενές έλλειμμα στο 11μηνο διαμορφώθηκε στο  7.879 εκατ. ευρώ, έναντι στόχου για πρωτογενές έλλειμμα 8.973 εκατ. ευρώ και πρωτογενούς ελλείμματος 13.747 εκατ. ευρώ για την ίδια περίοδο το 2020.

Στο υπουργείο Οικονομικών βλέπουν αύξηση φόρων από την κατανάλωση, αλλά στην φορολογία νομικών και φυσικών προσώπων και καταγράφουν παράλληλα άνοδο στις ηλεκτρονικές συναλλαγές 30% σε σχέση με το 2019. «Τα αυξημένα σε σχέση με τις προβλέψεις του προϋπολογισμού φορολογικά έσοδα συνεχίζονται και τον μήνα Νοέμβριο κάτι που επιβεβαιώνει την ταχύτερη του αναμενομένου ανάκαμψη της οικονομίας, που άλλωστε έχει καταγραφεί και από τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας», δήλωσε σχετικά ο αρμόδιος αναπληρωτής υπουργός Θόδωρος Σκυλακάκης.

Τι θα γίνει με την αύξηση του κατώτατου μισθού και τι ψηφίζει η Βουλή

Πηγές του υπουργείου Οικονομικών αναφορικά με την άνοδο του κατώτατου μισθού το 2022 επισημαίνουν ότι θα είναι σε συνάρτηση με την πορεία του ΑΕΠ -σε σχέση και  με το 2019- όπως και με τον πληθωρισμό. Χωρίς τον πληθωρισμό, η άνοδος που εκτιμάται εφικτή είναι της τάξης του 4%-5% (με πρόβλεψη για επαναφορά του ΑΕΠ στα 187-190 δισ. ευρώ). Αρμόδιο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για ρυθμό ανάπτυξης άνω του 6,9% το 2021 -που προβλέπει τώρα ο κρατικός προϋπολογισμός -και μάλιστα δεν αποκλείει να “γράψει” 8%, μία εκτίμηση που είναι κοντά εξάλλου σε εκείνες των ξένων αναλυτών.

Σημειώνεται ότι από το υπουργείο δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο ο πληθωρισμός τον Δεκέμβριο να ξεπεράσει το 5% από 4,8% τον Νοέμβριο. Σχετικά με το επίδομα θέρμανσης πηγές ανέφεραν ότι δεν αναμένεται παράταση. Απέκλεισαν «κούρεμα» στις Επιστρεπτέες Προκαταβολή και οι επόμενες ημέρες θα κρίνουν αν  θα υπάρξει κάποια παράταση.

Σημειώνεται ότι ο  προϋπολογισμός περιλαμβάνει τις ήδη ανακοινωθείσες παρεμβάσεις όπως η μείωση του ΕΝΦΙΑ συν 60 εκατ. ευρώ το 2022 (όπου ίσχυε μείωση κατά 22% από το 2019), η  μείωση στη φορολόγηση των επιχειρήσεων στο 22% από 29%, οι μειωμένες ασφαλιστικές εισφορές κατά 4% και οι μόνιμες μειώσεις σε προκαταβολές φόρου ,  η μείωση της φορολογίας στα φυσικά πρόσωπα από το 22% στο 9% για τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα. Σημειώνεται ότι οι προβλέψεις για το 2022 δείχνουν ανάπτυξη εφέτος στο  σε 6,9% και 4,5% το 2022. Το πρωτογενές έλλειμμα εκτιμάται φέτος στο -7% και το 2022 στο -1,4%.

Τα έσοδα

Το ύψος των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε σε 48.480 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 330 εκατ. ευρώ ή 0,7% έναντι της εκτίμησης για το αντίστοιχο διάστημα που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2022.

Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 52.750 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 412 εκατ. ευρώ ή 0,8% έναντι του στόχου. Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 43.003 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 855 εκατ. ευρώ ή 2% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2022. Η ακριβής κατανομή μεταξύ των κατηγοριών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού θα πραγματοποιηθεί με την έκδοση του οριστικού δελτίου. Οι επιστροφές εσόδων ανήλθαν σε 4.270 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 82 εκατ. ευρώ από τον στόχο (4.188 εκατ. ευρώ). Τα έσοδα του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ανήλθαν σε 3.763 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 423 εκατ. ευρώ από τον στόχο (4.187 εκατ. ευρώ).

Ειδικότερα, τον Νοέμβριο 2021 το σύνολο των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε στα 4.324 εκατ. ευρώ αυξημένο κατά 161 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον επικαιροποιημένο μηνιαίο στόχο.

Τα συνολικά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 4.782 εκατ. ευρώ, αυξημένα έναντι του μηνιαίου στόχου κατά 243 εκατ. ευρώ. Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 4.422 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 690 εκατ. ευρώ ή 18,5% έναντι του μηνιαίου στόχου. Οι επιστροφές εσόδων του Νοεμβρίου 2021 ανήλθαν σε 458 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 82 εκατ. ευρώ από τον στόχο (376 εκατ. ευρώ). Τα έσοδα του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ανήλθαν σε 183 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 423 εκατ. ευρώ από τον στόχο (606 εκατ. ευρώ).

Οι δαπάνες

Οι δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού για την περίοδο του Ιανουαρίου – Νοεμβρίου 2021 ανήλθαν στα 60.743 εκατ. ευρώ και παρουσιάζονται μειωμένες κατά 805 εκατ. ευρώ ή 1,3% έναντι του στόχου (61.548 εκατ. ευρώ), που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2022.

Στο σκέλος του Τακτικού Προϋπολογισμού παρουσιάζεται υστέρηση έναντι του στόχου κατά 660 εκατ. ευρώ ή 1,2%, η οποία οφείλεται κυρίως στην υποεκτέλεση των λοιπών επιχορηγήσεων κατά 474 εκατ. ευρώ και των αγορών αγαθών και υπηρεσιών κατά 129 εκατ. Ευρώ.

Οι πληρωμές στο σκέλος των επενδυτικών δαπανών παρουσίασαν μείωση σε σχέση με τον στόχο των 7.952 εκατ. ευρώ κατά 145 εκατ. ευρώ 1,8%.

Η προσωρινή εικόνα των κυριότερων πληρωμών των μέτρων κατά της πανδημίας για την περίοδο Ιανουαρίου – Νοεμβρίου, έχει ως εξής:

α) η δαπάνη αποζημίωσης ειδικού σκοπού λόγω της πανδημίας του COVID-19 (μισθωτών) ύψους 1.968 εκατ. ευρώ, η οποία πληρώθηκε από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (κατηγορία μεταβιβάσεων),

β) η επιστρεπτέα προκαταβολή ύψους 1.620 εκατ. ευρώ από την κατηγορία των μεταβιβάσεων και 1.108 εκατ. ευρώ από το ΠΔΕ,

γ) η κρατική αποζημίωση εκμισθωτών ύψους 744 εκατ. ευρώ, λόγω μειωμένων μισθωμάτων που λαμβάνουν,

δ) η επιχορήγηση προς τον ΟΠΕΚΑ ύψους 225 εκατ. ευρώ, για την αποπληρωμή δανείων πληγέντων από την πανδημία,

ε) η ενίσχυση μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων που επλήγησαν από τον COVID-19 στις Περιφέρειες ύψους 741 εκατ. ευρώ από το ΠΔΕ,

στ) η επιδότηση τόκων δανείων μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων ύψους 117 εκατ. ευρώ από το ΠΔΕ,

ζ) οι δαπάνες σχετικά με το ταμείο εγγυοδοσίας επιχειρήσεων ύψους 220 εκατ. ευρώ από το ΠΔΕ,

η) η επιδότηση κεφαλαίου κίνησης σε επιχειρήσεις εστίασης για προμήθεια πρώτων υλών ύψους 203 εκατ. ευρώ από το ΠΔΕ,

θ) η συνεισφορά του δημοσίου για την αποπληρωμή επιχειρηματικών δανείων πληγέντων δανειοληπτών ύψους 215 εκατ. ευρώ από το ΠΔΕ,

ι) η επιδότηση κεφαλαίου κίνησης σε τουριστικές επιχειρήσεις ύψους 100 εκατ. ευρώ από το ΠΔΕ,

ια) η κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών προς τον e-ΕΦΚΑ κατά την εφαρμογή των μέτρων στήριξης εργοδοτών και εργαζομένων ύψους 703 εκατ. ευρώ από την κατηγορία των μεταβιβάσεων,

ιβ) η κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών προς τον e-ΕΦΚΑ που σχετίζονται με την επιδότηση πάγιων δαπανών επιχειρήσεων ύψους 243 εκατ. ευρώ,

ιγ) η έκτακτη επιχορήγηση των Δήμων για την αντιμετώπιση της πανδημίας ύψους 101 εκατ. ευρώ και

ιδ) η επιχορήγηση προς τον ΟΑΕΔ για κάλυψη απώλειας εσόδων ύψους 571 εκατ. ευρώ.

Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο του Ιανουαρίου – Νοεμβρίου 2021 παρουσιάζονται αυξημένες σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2020 κατά 365 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω των αυξημένων πληρωμών εξοπλιστικών προγραμμάτων στο σκέλος του τακτικού προϋπολογισμού.