Οι άνισες επιπτώσεις

Η επιστροφή του πληθωρισμού στο προσκήνιο της συζήτησης για την κατάσταση της οικονομίας αποτελεί ένα διεθνές φαινόμενο. Παρότι αρχικά είχε θεωρηθεί ότι μια μικρή αύξηση αποτελούσε καλοδεχούμενη «διόρθωση» απέναντι στη συνθήκη ενός στάσιμου αποπληθωρισμού που αποτελούσε βασικό σύμπτωμα της σχετικά υποτονικής εξόδου από την κρίση του 2008, ιδίως στις ευρωπαϊκές οικονομίες, πλέον αρχίζει να αντιμετωπίζεται και πρόβλημα, έστω και εάν οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις ταλαντεύονται ως προς την αντιστροφή των πολιτικών «ποσοτικής χαλάρωσης» που αποτέλεσαν βασικό μοχλό τόνωσης της οικονομικής δραστηριότητας.

Η συζήτηση μέχρι τώρα για το φαινόμενο έχει επικεντρωθεί στο εάν έχουμε να κάνουμε μια «δομική» επιστροφή του πληθωρισμού, ανάλογη με αυτή της δεκαετίας του 1970, ή εάν πρόκειται απλώς για συγκυριακή εξέλιξη που αντανακλά την αυξημένη ζήτηση – ιδίως για ενέργεια – που προκαλεί ο νέος δυναμισμός των οικονομιών και τα προβλήματα στην προσπάθεια των εφοδιαστικών αλυσίδων να ανταπεξέλθουν. Ομως, δεν μιλάμε απλώς για ένα οικονομικό φαινόμενο ή για μια στατιστική τάση προς διερεύνηση και ερμηνεία, αλλά για κάτι που έχει πραγματική – και αρνητική – επίπτωση στις ζωές των ανθρώπων.

Για την πλειονότητα των νοικοκυριών ο πληθωρισμός σημαίνει πολύ απλά ακρίβεια, περιορισμό του διαθέσιμου εισοδήματος, αναγκαστικές αλλαγές στις καταναλωτικές πρακτικές, τροποποίηση της αποταμίευσης και μεγαλύτερη ανασφάλεια για το μέλλον. Τα νοικοκυριά δεν έχουν τη δυνατότητα ούτε να μεταφέρουν αλλού το κόστος, ούτε να το διαχειριστούν.

Απλώς το υφίστανται στην πραγματικότητα ως μια αρνητική για αυτά αναδιανομή εισοδήματος, μέσα σε μια συνθήκη που καταδεικνύει πόσο επισφαλής είναι τελικά η όποια επιστροφή στην «ευημερία» κατά καιρούς ανακοινώνεται, ιδίως εάν αναλογιστούμε ότι σταδιακά έρχεται και η πανευρωπαϊκή επιστροφή σε πιο περιοριστικές δημοσιονομικές πολιτικές, που απειλεί να διακυβεύσει τη δυνατότητα διορθωτικών παρεμβάσεων. Ομως, εάν σκεφτούμε ότι δίδαγμα της πανδημίας ήταν και η αυτοτέλεια της κοινωνικής συνοχής έναντι των «τυφλών» οικονομικών τάσεων, έπεται ότι αυτές οι παρεμβάσεις τώρα καθίστανται ακόμη πιο επιτακτικές.