Σταφύλια – Η ακτινογραφία των ελληνικών αμπελώνων – Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των κρασιών

Μια ιδιαίτερη χρονιά με ακραίες καιρικές συνθήκες ήταν το 2021, με αποτέλεσμα να υπάρχει μειωμένη παραγωγή στους ελληνικούς αμπελώνες, όμως με αρκετά καλή ποιότητα και υγιεινή καρπού. Καταλυτικής σημασίας ήταν η ύπαρξη αποθεμάτων νερού στο έδαφος.

Τα παραπάνω αναφέρονται στο Δελτίο Τρύγου για τα σταφύλια και κρασιά εσοδείας 2021 το οποίο δημοσίευσε ο Σύνδεσμος Ελληνικού Οίνου.

Σύμφωνα με αυτό, η αμπελουργική χρονιά 2020 – 2021, που επηρέασε την εσοδεία 2021, παρουσίασε καιρικές ακρότητες σε όλη την Ελλάδα και η σταφυλική παραγωγή (ποσοτικά μειωμένη), επηρεάστηκε από τα δύο μεγάλα κύματα καύσωνα: αρχικά τον Ιούνιο και στη συνέχεια προς το τέλος Ιουλίου με αρχές Αυγούστου.

Ο πρώτος καύσωνας ήταν λιγότερο τραυματικός, αφήνοντας σε μεγάλο βαθμό ανεπηρέαστα τα αμπέλια. Στη συντριπτική πλειονότητά τους αξιοποίησαν τους διαθέσιμους υδατικούς πόρους που χρειάζονταν για να ολοκληρώσουν τη βλάστηση χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα.

Ο δεύτερος καύσωνας, ωστόσο, δημιούργησε προβλήματα, ανάλογα βέβαια και με την ποικιλία, πρώιμη ή όψιμη, ειδικά με τη φάση στην οποία βρέθηκαν τα φυτά. Οι πρώιμες ποικιλίες, π.χ. μαλαγουζιά και σαρντονέ, ζημιώθηκαν περισσότερο, καθώς ο καύσωνας συνέπεσε με τα τελευταία στάδια της ωρίμασης και τον τρύγο του καρπού. Οι όψιμες ποικιλίες, όμως, όπως για παράδειγμα το ξινόμαυρο και το μοσχοφίλερο, επηρεάστηκαν πολύ λιγότερο, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνες όπου υπήρχαν στο έδαφος αποθέματα νερού ή, ακόμα καλύτερα, η δυνατότητα άρδευσης. Τα αποθέματα νερού και η διαθεσιμότητά τους αποτέλεσαν μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα κατά την εν λόγω αμπελουργική χρονιά σε όλη την Ελλάδα.

Εν κατακλείδι, όπως επισημαίνει ο ΣΕΟ, για τη φετινή εσοδεία θα μπορούσαμε να πούμε πως ισχύει η ρήση «ουδέν κακόν αμιγές καλού», αφού σε αρκετές περιπτώσεις ένα μη επιθυμητό καιρικό φαινόμενο βγήκε, τελικά, σε καλό. Π.χ. οι χαμηλές θερμοκρασίες της άνοιξης μπορεί να καθυστέρησαν την έναρξη της βλαστικής περιόδου της αμπέλου, αλλά προφύλαξαν από παγετούς· ο χαμένος χρόνος της αρχικής οψίμισης ανακτήθηκε λόγω υψηλών θερμοκρασιών· η μείωση της παραγωγής λόγω χαμηλού υδατικού αποθέματος και υψηλών θερμοκρασιών δημιούργησε το εφέ πράσινου τρύγου, αν και δεν έλειψαν περιοχές που πραγματικός πράσινος τρύγος κρίθηκε απαραίτητος, ώστε να μειωθεί η ποσότητα παραγωγής στο επιθυμητό.

Η άποψη του Ινστιτούτου Αμπέλου

«Στη βλαστική περίοδο του 2021 παρατηρήθηκαν έντονες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των καιρικών συνθηκών και των υπόλοιπων παραγόντων που συγκροτούν το τερουάρ των αμπελώνων της χώρας. Οι αλληλεπιδράσεις αυτές είναι αποτέλεσμα της έντονης διαφοροποίησης χαρακτηριστικών του ελληνικού αμπελώνα, όπως η γεωγραφική θέση, η τοπογραφία, η γειτνίαση με μεγάλους υδάτινους όγκους, η ικανότητα αποθήκευσης νερού στο έδαφος, το σύστημα διαμόρφωσης των φυτών και η ποικιλία αμπέλου», επισημαίνει ο Δρ. Δημήτρης Τάσκος, από το Ινστιτούτο Αγροτικής Έρευνας, Τμήμα Αμπέλου Λυκόβρυση Αττικής.

Μελετώντας για κάθε μήνα του 2021 την απόκλιση των τιμών της θερμοκρασίας από τις αντίστοιχες μέσες τιμές τριακονταετίας και τη χωρική τους διακύμανση στον ελλαδικό χώρο διαπιστώνεται μια ισχυρή αντίθεση: ψυχρή κατά το μεγαλύτερο μέρος άνοιξη και ιδιαίτερα θερμό θέρος, με επεισόδια καύσωνα μεταξύ Ιουλίου και Αυγούστου. Σημειώνεται ότι σε σχετικό δελτίο της ΕΜΥ, το επεισόδιο καύσωνα 27 Ιουλίου με 5 Αυγούστου χαρακτηρίζεται κυρίως από την εκτεταμένη διάρκειά του και, παρότι οι μέγιστες τιμές θερμοκρασίας ήταν ψηλές, οι απολύτως μέγιστες ξεπεράστηκαν μόνο σε τμήματα της ηπειρωτικής χώρας.

Τελικά, «η διαδοχή ψυχρής άνοιξης από θερμό θέρος προκάλεσε σημαντική χρονική μετατόπιση των βλαστικών σταδίων, ανάλογα και με την ποικιλία αμπέλου και την περιοχή. Αυτή η μετατόπιση, μαζί με την υδατική κατάσταση των φυτών, εξηγεί σε σημαντικό βαθμό την απόκριση των αμπελώνων στα κύματα καύσωνα. Ως αποτέλεσμα, ανάλογα με την περιοχή καταγράφεται ικανοποιητική έως εξαιρετική ποιότητα, με λιγότερο ή περισσότερο μειωμένη παραγωγή, σε μια χρονιά με εξαιρετικά θερμό θέρος.», σημειώνεται.

Η ποιότητα των κρασιών

Η γενική εικόνα των ελληνικών κρασιών εσοδείας 2021 συνοψίζεται ως εξής:

• Τα κόκκινα ευνοήθηκαν περισσότερο από τα λευκά, με εκείνα κάποιων ποικιλιών, όπως π.χ. ξινόμαυρο και μαυροδάφνη Κεφαλληνίας, να αναμένονται εξαιρετικά και με ισχυρό δυναμικό παλαίωσης.
• Τα κρασιά από όψιμες ποικιλίες αμπέλου αναμένονται, γενικώς, καλύτερα από εκείνα των πρώιμων.
• Τα κρασιά από γηγενείς ποικιλίες αμπέλου, με καλύτερη προσαρμογή σε ξηροθερμικά καιρικά φαινόμενα, είναι πιο ωφελημένα από εκείνα άλλων ποικιλιών.
• Τα κρασιά από τις βόρειες περιφέρειες της χώρας εμφανίζονται ωφελημένα σε σχέση με εκείνα των νοτιότερων, τόσο της νησιωτικής, όσο και της ηπειρωτικής χώρας.

Από οργανοληπτικής πλευράς, τα ερυθρά κρασιά του 2021, ιδίως εκείνα που προέρχονται από τις πιο όψιμες ποικιλίες, αναμένεται να έχουν βαθύ χρώμα, ισχυρό τανικό προφίλ (ίσως και σκληρό όπου υπήρξε υπερβολικό υδατικό στρες), υψηλό αλκοολικό τίτλο και μάλλον μέτρια προς χαμηλή οξύτητα. Τα ισορροπημένα εξ αυτών θα έχουν δυναμικό βαθιάς παλαίωσης.

Τα λευκά κρασιά αναμένεται να έχουν τυπικά για τις ποικιλίες τους αρώματα, όχι απαραίτητα υψηλής έντασης, με μέτρια γενικώς οξύτητα και σχετικά υψηλούς αλκοολικούς τίτλους. Με εξαιρέσεις, θα είναι οίνοι άμεσης και μεσοπρόθεσμης κατανάλωσης.