Νικόλαος Ι. Σαρίπολος – Ο πατέρας του Συνταγματικού Δικαίου

Εξέχουσα προσωπικότητα του ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού του 19ου αιώνα, ο Νικόλαος Ι. Σαρίπολος θεωρείται ένας εκ των θεμελιωτών του Δημοσίου Δικαίου στη χώρα μας, με καθοριστική συμβολή προπάντων στην ανάπτυξη του Συνταγματικού Δικαίου.

Πέραν πάσης αμφιβολίας, ο Σαρίπολος συγκαταλέγεται στους ευρωπαίους επιστήμονες του δικαίου που θεμελίωσαν, στα μέσα του 19ου αιώνα, πάνω στις βάσεις του πολιτικού φιλελευθερισμού και της νεαρής τότε αστικής δημοκρατίας το πολιτειακό δίκαιο των εθνικών κρατών της ηπειρωτικής Ευρώπης, όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά ο Γεώργιος Κασιμάτης, ομότιμος καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε έκδοση του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων που είναι αφιερωμένη στον Σαρίπολο.

Ο Σαρίπολος γεννήθηκε στη Λάρνακα της Κύπρου στις 13/25 Μαρτίου 1817.

Πατέρας του ήταν ο μεγαλέμπορος Ιωάννης Σαρίπολος (Σαρίπογλους), με καταγωγή από τα Λεύκαρα της Λάρνακας, και μητέρα του η Χρυσηίς Πελεντρίδου, που είλκε την καταγωγή της από εύπορη οικογένεια της Λεμεσού.

Οι σφαγές που έλαβαν χώρα στην τουρκοκρατούμενη Κύπρο το 1821 και η δήμευση της περιουσίας του Ιωάννη Σαρίπολου ανάγκασαν την οικογένεια αυτού να καταφύγει στην Τεργέστη.

Εκεί ο Νικόλαος διδάχτηκε τα πρώτα ελληνικά γράμματα από έλληνες δασκάλους και στη συνέχεια φοίτησε στην Ελληνική Σχολή της πόλης.

Το 1830 επέστρεψε μαζί με τους γονείς του στη Μεγαλόνησο, έπειτα από την αμνηστία που χορήγησε ο σουλτάνος στους φυγάδες μετά τη λήξη της Ελληνικής Επανάστασης, και φοίτησε στη Σχολή της Λάρνακας.

Το 1836 (ή, κατ’ άλλη πηγή, το 1837) ο έφηβος Νικόλαος μετέβη στο Παρίσι προκειμένου να σπουδάσει, παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του χήρου πατέρα του, που δεν ήθελε να τον αποχωριστεί σε τόσο νεαρή ηλικία.

Εκεί, παρά τις σοβαρές οικονομικές δυσκολίες και τα προβλήματα υγείας που κλήθηκε να αντιμετωπίσει, κατάφερε, χάρη στον πρωτοφανή ζήλο και την ευφυΐα του, να πραγματοποιήσει τους υψηλούς στόχους του.

Έτσι, αφού πρώτα έκανε επί δύο έτη σπουδές ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, στράφηκε μετά το θάνατο του πατέρα του και κατόπιν προτροπής του Ιωάννη Κωλέττη στη νομική επιστήμη, λαμβάνοντας μάλιστα τον τίτλο του διδάκτορος το 1844.

Ο Σαρίπολος εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα το 1845 κατόπιν προσκλήσεως του τότε πρωθυπουργού Κωλέττη και διετέλεσε από το 1846 έως το 1852 (τότε απομακρύνθηκε από τη θέση του για πολιτικούς λόγους) καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου και του Δικαίου των Εθνών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Στη συνέχεια, και επί μία δεκαετία, άσκησε τη δικηγορία, γεγονός που τον κατέστησε έναν ευπορότατο ελεύθερο επαγγελματία, ενώ από το 1854 έως το 1860 υπηρέτησε ως νομικός σύμβουλος στο υπουργείο Εσωτερικών.

Μετά την έξωση του Όθωνα, το 1862, ο Σαρίπολος ανέλαβε και πάλι τα καθηγητικά του καθήκοντα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ εξελέγη πληρεξούσιος της «Β’ εν Αθήναις Εθνικής των Ελλήνων Συνελεύσεως» και διαδραμάτισε ως εισηγητής πρωταγωνιστικό ρόλο στο μείζονος σημασίας ζήτημα της σύνταξης του τελικού σχεδίου του Συντάγματος του 1864, δηλαδή στη διαμόρφωση του νέου καταστατικού χάρτη της χώρας.

Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Σαρίπολος ανέπτυξε φιλική σχέση με το βασιλιά Γεώργιο Α’, στον οποίον εξέφραζε συχνά τις απόψεις του για ζητήματα εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής.

Ο Σαρίπολος διατήρησε την καθηγητική έδρα του έως το 1875, όταν παύθηκε εκ νέου.

Από τότε, και έως το τέλος του βίου του, μετήλθε και πάλι το δικηγορικό επάγγελμα.

Ο Σαρίπολος υπηρέτησε με το σπουδαίο ερευνητικό, διδακτικό και συγγραφικό έργο του τρεις βασικούς κλάδους του Δημοσίου Δικαίου: το Συνταγματικό Δίκαιο, το Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο και το Ποινικό Δίκαιο.

Ειδικότερα, με το σύγγραμμά του «Πραγματεία του Συνταγματικού Δικαίου» έθεσε τις βάσεις διδασκαλίας του Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ο Σαρίπολος, εταίρος ξένων ακαδημιών, με φήμη που εκτεινόταν σαφώς πέραν των ορίων της ελληνικής επικράτειας, κατέλιπε μεγάλο αριθμό συγγραμμάτων (επί ζητημάτων νομικών, ιστορικών, πολιτικών κ.ά.), που φανερώνουν την ευρυμάθεια και το βάθος των γνώσεών του (είναι χαρακτηριστικό ότι έγραφε ποιήματα και μελετούσε συστηματικά τους αρχαίους συγγραφείς έως το τέλος της ζωής του).

Το 1863 άρχισε να γράφει τα απομνημονεύματά του, τα οποία εκδόθηκαν το 1889, μετά το θάνατό του (αυτή ήταν η επιθυμία του), από τη χήρα του, Αριάδνη Σαριπόλου.

Ο Νικόλαος Ν. Σαρίπολος (1876-1944), γιος του Νικολάου Ι. Σαρίπολου, υπήρξε επίσης διαπρεπής νομοδιδάσκαλος.

Ο Νικόλαος Ι. Σαρίπολος απεβίωσε στην Αθήνα στις 17/29 Δεκεμβρίου 1887.