Αλλιώς φυσάει κάποτε

ΟΜέγας Αλέξανδρος ήταν πολύ καλός στο τρέξιμο. Τον ρώτησε λοιπόν ένας παιδικός φίλος του, που μετά έγινε εταίρος στο στράτευμα:

– Βασιλιά, θα έπαιρνες μέρος στους Ολυμπιακούς Αγώνες;

Κι εκείνος απάντησε:

– Ναι, αλλά μόνο με βασιλείς αντιπάλους.

Ο άνθρωπος, δηλαδή, είχε από μικρός αντίληψη του επιπέδου του και της σημασίας του κύρους. Θα του ήταν αποδεκτό να χάσει από έναν άλλον βασιλιά, αλλά όχι από έναν μπακάλη ή έναν οποιονδήποτε που απλώς έτρεχε γρηγορότερα. Θα εξευτελιζόταν – ή για να το πούμε αλλιώς: αν έχανε από έναν συνήθη πολίτη, με ποιο κύρος θα κυβερνούσε μετά;

Να, κάτι που δεν κατάλαβε ο κυρ Γιώργης Παπανδρέου. Αλλά κινήθηκε και εντελώς αντιφατικά: κατέβηκε, μεν, να παίξει εν ου παικτοίς, αλλά περίμενε και σοσιαλιστικότατα να αποσυρθούν οι άλλοι άμα τη εμφανίσει του: στην μπάντα, στην μπάντα, έρχεται ο Λοσάντα!

Ολο αυτό εξέπεμπε, αν όχι αλαζονεία, πάντως έλλειψη σεβασμού και τακτ. Αλλά και πλήρη απουσία αίσθησης σοσιαλιστικής – υποτίθεται – ισονομίας και ηθικής. Και αφού αποφάσισε να καταδεχθεί να αναμειχθεί με τους θνητούς, ακολούθως αρνήθηκε να πάρει μέρος στο ντιμπέιτ επί ίσοις όροις. Το έπαιξε μισο-πριγκιπικά. Στη συνέχεια πάλι μεταστράφηκε: ενώ πριν περιφρόνησε την τηλεμαχία, μετά μικροπρεπώς την αποζητούσε, με κυνισμό και πλήρη ασυνέπεια. Ο,τι του φανεί του μπαρμπα-Στεφανή, κι όπως θέλει τα γυρίζει. Δεν ήταν τυχοδιωκτικό και άκρως ενοχλητικό από έναν πρώην πρωθυπουργό που θα έπρεπε να εκπέμπει την απαιτούμενη σοβαρότητα του αξιώματος αλλά και να δείχνει απαρασάλευτη σταθερότητα; Να προστατεύσει, δηλαδή, το όποιο κύρος του; (Ο Πανίκας στη «Φάρμα» δεν φαίνεται, ίσως, πολύ περισσότερο ασύμβατος).

Πώς το λέει ο Αλεξανδρινός: «Καθόλου δεν εφέρθηκε σαν βασιλεύς». (Σαν τον παραίτησαν οι Μακεδόνες και απέδειξαν πως προτιμούν τον Κύρο.) Επιπλέον το όλο ζήτημα με τον αιφνίδιο υποψήφιο δείχνει να περιέχει και ειρωνική τραγικότητα, με την έννοια ότι φαίνεται να λειτούργησε εντός του, υποδόρια, και κάποιο πιθανό ένστικτο αυτοκαταστροφής, εκείνο που επαληθεύει τη ρήση ότι «η τρίτη γενιά τα καταστρέφει όλα».

Κι όταν ένας πολιτικός στα εβδομήντα του, πρώην πρωθυπουργός, με υποτιθέμενη πείρα, δεν αντιλαμβάνεται, δεν οσφραίνεται ότι αν εμπλακεί σε αυτό το παίγνιο θα ηττηθεί και θα διασυρθεί, δηλαδή δεν μπορεί να κατανοήσει τη συγκυρία σε ένα τόσο πεπερασμένο επίπεδο, τις εσωκομματικές εκλογές, τότε πώς θα μπορούσε να αντιληφθεί τους ευρύτερους, πολυσύνθετους πολιτικούς συσχετισμούς για να κυβερνήσει ένα κόμμα; (Ή, πιθανώς, και τη χώρα;) Αν κατά λάθος έβγαινε, τι συμφορά μας περίμενε ακόμα στο μέλλον; (Νιώθω να ιδρώνω σε μια τέτοια ιδέα.)

Συνειρμικά θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς πως δεν λέχθηκε τυχαία το βουκολικό και αρκετά σκληρό στη διατύπωση: «Γέρος λύκος, παίγνιο των σκυλιών». Πάντως ισχύει συχνότατα. Και εν προκειμένω, καλά, ο ίδιος ο επαναφορτιζόμενος δεν κατάλαβε τον κίνδυνο. Αλλά οι γύρω του; Θα πεις, ενδέχεται να είναι εκείνοι που τον πίεσαν επίμονα να κατέβει σε έναν από χέρι χαμένο αγώνα, διότι πίστευαν πως κάτι θα κερδίσουνε κι αυτοί, κάπου θα σκαλώσουν, πάλι, και βρήκαν τον πιθανό «αφελή» να μπει μπροστά. Τι είχαν να χάσουν; Αλλά μπορεί και να το πίστευαν γιατί κατατρύχονταν ακόμα από αυταπάτες και αίσθημα απωλεσθέντος μεγαλείου ή κακιάς μοίρας. Ανθρώπινο. Και νηπιώδες, βέβαια. Μεγαλοπρεπής ψευδαίσθηση. Επιπλέον η όλη απόπειρα ήταν και αποδείχθηκε εξώφθαλμα κακόγουστη. Και αισθητικά, δηλαδή, ενοχλητική. Κιτς.

Οπως μου φαινόταν πάντα δύσπεπτο το ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου (τον οποίο και ψήφισα δυο-τρεις φορές) δέχθηκε στις αρχές της σταδιοδρομίας του να γίνει υπουργός της κυβέρνησης του πατέρα του. Πάντα αυτό μου φάνταζε τουλάχιστον προκλητικό, έως αντι-αισθητικό. Και επίσης το ότι ο Γέρος δεν απέτρεψε τον Ανδρέα το ’65 από το να ζητεί το υπουργείο ΑΆμυνας, σε μια σκληρή συγκυρία που αντικειμενικά δεν σήκωνε, ακόμα, τέτοιες κινήσεις, όπως αποδείχθηκε στην πραγματικότητα και πολύ οδυνηρά μάλιστα. Διότι το καθετί στην πολιτική γίνεται στον καιρό του. Μπορεί θεωρητικά να έχεις δίκιο, αλλά πρέπει να έρθει η κατάλληλη στιγμή για να μπορέσεις να το επιβάλεις. Αλλιώς φυσάει κάποτε και πρέπει να περιμένεις. Κι όποιος μελετήσει ξανά, ψύχραιμα και απροκατάληπτα, εκείνη την εποχή, θα διαπιστώσει ότι τα πράγματα δεν έγιναν όπως μας τα έλεγαν – τα διέστρεψαν σε μεγάλο βαθμό η τύφλωση και η προπαγάνδα. (Πολύ ασύνηθες, ε;)

Τώρα, πάλι, με τον εγγονό, είχαμε ένα τραγικό σφάλμα τάιμινγκ. Ισως να τον βαυκάλισαν οι πέριξ. Αλλά τελικά ο ίδιος παίρνει αναπόφευκτα την ευθύνη για μια τόσο άβολη έξοδο. Οι βασιλείς, οι πρωθυπουργοί και οι πρώην πρωθυπουργοί δεν μπορεί να τρέχουν στην Ολυμπιάδα παρά μόνο με αντίστοιχους αντιπάλους – αλλά φαίνεται πως ο Γεώργιος δεν διάβασε ακόμα επαρκώς τον βίο του Αλεξάνδρου ή τον Αρριανό, για να διδαχθεί μερικά βασικά. Ισως προτιμάει αμερικανικές συνταγές, αν και οι Αμερικανοί του ανώτατου πολιτικού και στρατιωτικού επιπέδου τρέφονται με τον Θουκυδίδη, τον Αρριανό και τους λοιπούς αρχαίους Ελληνες – ακόμα και στην ταινία της μυθιστορηματικής κατάληψης του Λευκού Οίκου έδωσαν τον τίτλο «Olympus has fallen». Ο Ολυμπος έπεσε.

Κι από τη άλλη, βέβαια, είναι πάντα ενοχλητικό το πόσο αξεδίψαστο πάθος για εξουσία συνεχίζουν να έχουν μερικοί άνθρωποι (και οι αυλές τους) που ήδη εζυγίσθησαν και εμετρήθησαν. Τι ζητούν ακόμα; Η χώρα είναι άραγε ένα παίγνιο για το «εγώ» του κάθε πικραμένου; Κι εμείς όλοι τι είμαστε; Οργανέτα για τη ρεβάνς του εκάστοτε; Και θα ήταν εξοργιστική η πρόσφατη περίπτωση, αν ο ηττημένος δεν ήταν τόσο συμπαθής ως πρόσωπο, χωρίς όμως να του λείπει (καθώς λένε) και κάποια καλοπροαίρετη, έστω, δόση αφέλειας. Αν και άλλοι έχουν εντελώς διαφορετική άποψη.

(Σε κάθε περίπτωση, καλά που είμαστε εμβολιασμένοι).