Περί «βιομηχανικών διδακτορικών»

«Βιομηχανικά διδακτορικά; Μα αν αποφασίσεις ότι χρηματοδοτείς κυρίως ότι ζητάει η αγορά ουσιαστικά αποκλείεις το μέλλον…Εάν σκεφτόμαστε έτσι τον 19ο αιώνα δεν θα είχε εφευρεθεί ποτέ ο ηλεκτρισμός. Θα είχαμε όμως εξαιρετικής ποιότητας κεριά και λαμπάδες… Γιατί αυτό ήταν το προϊόν που, την περίοδο εκείνη, ζητούσε ο κόσμος και οι επιχειρήσεις. Ο επιστήμονας όμως πρέπει να έχει μπροστά του τον καθαρό, ελεύθερο ουρανό…»

Αυτό έλεγε σε πρόσφατη συνομιλία μας, άξιος επιστήμονας που έχει περάσει από την διοίκηση και την πολιτική, για τη νέα «τάση» της εποχής.

Όπως είναι γνωστό, η πρόταση για τα «βιομηχανικά διδακτορικά» που συζητείται αυτές τις ημέρες ως μέρος των επικείμενων μεταρρυθμίσεων στο χώρο της ανώτατης παιδείας προβλέπει την χρηματοδότηση διδακτορικών προγραμμάτων στα ελληνικά ΑΕΙ, εστιασμένων σε πεδία ενδιαφέροντος των ελληνικών επιχειρήσεων. Έτσι, περίπου 26 εκατομμύρια ευρώ αναμένεται να δοθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης σε 249 διδακτορικά τριετούς διάρκειας στα ΑΕΙ τα επόμενα χρόνια.

Και βέβαια η πρόταση αυτή θα είχε επιτυχία και την δική της θέση, σε μια οικονομία και στον ακαδημαϊκό «χάρτη» μιας χώρας, που χρηματοδοτούσε επαρκώς τα ΑΕΙ της και την έρευνα των νέων της. Έτσι ώστε να αφήσει τους διαφορετικούς δρόμους των επιστημόνων να συνδέονται και να διαχωρίζονται σε μια δημιουργική κοινή πορεία με σκοπό το κοινωνικό όφελος.

Στην χώρα μας όμως όπου η έρευνα αναζητάει «ανάσες», όπου χρειάζεται θεμελίωση και στήριξη των νέων επιστημόνων και των ερευνητών, είναι τα «βιομηχανικά διδακτορικά» προτεραιότητα;

Είναι βέβαιο ότι η επιχειρηματικότητα είναι ένα ζητούμενο για την στήριξη της οικονομίας και της ανάπτυξης της χώρας, και η δυνατότητα που δόθηκε πρόσφατα στα ΑΕΙ να φτιάχνουν πιο ευέλικτα εταιρίες τεχνοβλαστούς (spin offs) κινείται σ αυτή την κατεύθυνση με ευεργετικό τρόπο.

Όμως σε μια χώρα που θα μπορούσε να στηριχθεί στην πρωτογενή έρευνα της εάν ακολουθούσε τομείς που δεν έχουν κορεστεί τεχνολογικά, είναι στην σωστή κατεύθυνση να …εγκλωβίσει ένα μέρος του καλύτερου δυναμικού της, τους νέους και νέες ερευνητές, στην έρευνα με σκοπό την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων τα οποία θα θέτουν η βιομηχανία και οι επιχειρήσεις;

«Μια διδακτορική έρευνα προϋποθέτει ελεύθερη σκέψη και την δυνατότητα να μπορείς να ξεκινήσεις από κάπου και να καταλήξεις αλλού. Η έρευνα προϋποθέτει ακαδημαϊκότητα» μου έλεγε ο συνομιλητής μου. «Και στην περίπτωση των βιομηχανικών διδακτορικών την χάνουμε…»

«Η επιχειρηματικότητα στη χώρα μας πρέπει να στηριχθεί σοβαρά και με πολιτικές διαρκείας. Όχι όμως με μια στρέβλωση που τελικά θα οδηγήσει σε χαμηλή ποιότητα γνώσης. Γιατί αυτό που θα πάρουμε εάν επιμείνουμε σε τέτοιες τάσεις, οι οποίες δε, στο εξωτερικό είναι και παρωχημένες» ανέφερε.

Η αλήθεια είναι πως η πρόσβαση στη γνώση δεν πρέπει να έχει περιορισμούς, εφόσον έχει βέβαια προϋπόθεση την επιδίωξη της ποιότητας.

Κι αυτό γιατί δεν πρέπει να στρέψουμε το πιο δημιουργικό κομμάτι της χώρας μας, στις συγκυριακές ανάγκες και τις  σημερινές προτεραιότητες της αγοράς. Που άλλωστε είναι παροδικές.

Ναι, χρειαζόμαστε την έρευνα που στηρίζεται στις ανάγκες της οικονομίας μας. Αλλά χρειαζόμαστε και αυτή που προέρχεται από επιστημονική περιέργεια.

Εξάλλου, οι μεταδιδάκτορες δεν πρέπει να αποτελούν φτηνό εργατικό δυναμικό,  αλλά να προσλαμβάνονται ως εργαζόμενοι με ασφάλεια και κανονικές συμβάσεις εργασίας και όχι ως ασκούμενοι που όμως θα δώσουν πρώτης γραμμής τεχνογνωσία…

Οπότε ναι στις ανάγκες της αγοράς σε έρευνα, αλλά αφού πρώτα οικοδομήσουμε ένα οικοσύστημα υγιούς εκπαίδευσης και έρευνας για τους νέους, επαρκώς ελκυστικών κινήτρων για να επιστρέψουν ή να μείνουν στη χώρα μας και να χτίσουν μια καριέρα ως ερευνητές και επιστήμονες.

Αφού πρώτα δώσουμε στους νέους ερευνητική και εργασιακή ασφάλεια. Και την επιστήμη που κοιτάζει στον καθαρό, γαλάζιο ουρανό…