Ο σάτυρος, η σάτιρα και η μπόχα μιας αρβύλας

Του πήραν την καρέκλα! Μεγάλη είδηση! Φιλοξενήθηκε προ ημερών σε διάφορες ιστοσελίδες ως σπουδαία κίνηση – κάτι περίπου σαν να είχαν πάρει από τον Πάπα τον θρόνο του. Ο λόγος για τον έκπτωτο αρβύλα, που οι υπόλοιποι τον εξόρισαν απ’ το πλατό τους. Μια κοπέλα λίγο έλειψε να φτάσει στην αυτοκτονία. Και άλλες μετά τον κατήγγειλαν για παρόμοιες αθλιότητες. Ανάμεσά τους, μια πρώην εργαζόμενη, που ξεκαθάρισε ότι άπαντες εκεί, που… έπεσαν από τα σύννεφα, γνώριζαν καλά πώς λειτουργούσε. Θύματα όλες τού εν λόγω αρβύλα, μέχρι προχθές… ταγού της ελληνικής τηλεοπτικής σάτιρας. Κριτή δικαίων και αδίκων. Κάτι σαν άγιο τηλεοπτικό πνεύμα. Ποιος; Ενας σάτυρος. Αλλά οι δικοί του δεν ήξεραν, δεν άκουσαν, δεν ρώτησαν. Και, φυσικά, δεν έπεισαν. Ούτε οι αγωγές σώζουν την κατάσταση…

Η αντίδραση της λοιπής ομάδας των τηλεπερσόνων όζει μπόχα αρβύλας – και όποιος έχει πάει φαντάρος ξέρει τι σημαίνει αυτό. Πιθανόν οι άνθρωποι κάτι να είχαν στο μυαλό τους όταν βαφτίστηκαν έτσι. Σίγουρα είχαν, αλλά για τους άλλους. Οχι για τους εαυτούς τους. Και αυτή είναι μια τυπική και κεντρική αχίλλειος πτέρνα πολλών που ασχολούνται με την τηλεοπτική εκδοχή της σάτιρας στην Ελλάδα – ως εισαγγελείς λειτουργούν βασικά, με τη διαφορά ότι έχουν αυτοδιοριστεί εισαγγελείς και ότι στις «δίκες» τους ο κάθε κατηγορούμενος στερείται ακόμα και του συνταγματικού δικαιώματος της ακροάσεως, της υπεράσπισης, του οτιδήποτε. Αλλοτε το κρύβουν καλύτερα, άλλοτε λιγότερο καλά, αλλά αυτός είναι, τις πιο πολλές φορές, ο τρόπος.

Ομως η σάτιρα απαιτεί επίπεδο. Και απαιτεί αυτογνωσία. Και ηθική ποιότητα. Δεν έχει σημασία πόσο μπορεί κανείς να γίνει αιχμηρός. Σημασία έχει να μην κάνει κακή χρήση του όπλου. Τέτοιες ποιότητες προδήλως δεν υπάρχουν στους εν λόγω. Και αυτό φαίνεται και από την αντίδρασή τους στα γεγονότα, που μοιάζει πολύ περισσότερο με προσεγμένες δημόσιες σχέσεις διαχείρισης κρίσης, παρά με κάτι που έχει οποιαδήποτε ουσία.

Πέρα απ’ τα τηλεκλάματα και τις οιμωγές, χαρακτηριστική ήταν η αντίδραση όταν ο Αδωνις Γεωργιάδης, πολύ σωστά, τους θύμισε το τι έκαναν με τη Μενδώνη και τον Λιγνάδη: τη σταύρωσαν επειδή είπε ότι δεν ήξερε. Και θέλαν το κεφάλι της. Τώρα; Ο δικός τους; Που είναι μαζί από πρωίας μέχρι νυκτός τόσα χρόνια; Αντί να σωπάσει, ο αρχιπαρουσιαστής επιτέθηκε. Αυτό λέει πολλά. Δείχνει γιατί δεν είναι πειστικός. Οτι παίζει με τις έννοιες περί δημόσιας εξουσίας. «Επιχειρηματολόγησε» ότι είναι άλλο το ένα, άλλο το άλλο. Οτι, δήθεν, στη μία περίπτωση είναι θεσμικό ζήτημα εξουσίας, στην άλλη όχι. Μπα; Ετσι είναι; Ασφαλώς και όχι. Η επιρροή της κοινής γνώμης είναι εξουσία. Είτε θέλει, είτε δεν θέλει να το παραδεχθεί. Ειδικά όταν ασκείται με τέτοιους όρους. Και όσοι την ασκούν το γνωρίζουν. Και πρέπει να έχουν την ευθύνη της ακριβώς γι’ αυτό. Αν είναι να κρύβονται πίσω από τερτίπια και εξηγήσεις τέτοιου είδους, κρίμα γι’ αυτούς που τους έχουν πάρει (κακώς) στα σοβαρά και τους έχουν δώσει ισχύ. Ακόμα πιο κρίμα για όσους τους βλέπουν ακόμα.

Είναι προφανές ότι εν προκειμένω λειτουργεί το γνωστό: η επίθεση είναι η καλύτερη άμυνα. Αλλά για να εφαρμοστεί πρέπει να είσαι ψύχραιμος. Και ψυχρός. Και να υπολογίζεις. Οπότε, δεν υπάρχουν και πολλά περιθώρια για πραγματικούς συναισθηματισμούς, όσο κι αν αυτό είναι που προσπαθείς να πείσεις. Με μια τόσο έντεχνη απάντηση, ο αρχιπαρουσιαστής των αρβυλών έβγαλε πρακτικά την ουρά του απέξω, παρά τις μεταμέλειες. Εξυπνα, είναι αλήθεια – ή, μάλλον, πονηρά. Ομως, η πονηριά και η οίηση πια δεν αρκούν. Εκαναν τον κύκλο τους. Και άφησαν τόση μπόχα που δεν φεύγει με φτηνά αρωματικά χώρου.